Opinie | We moeten erop voorbereid zijn dat Trump ons alleen laat

Posted on May 3, 2024 by admin

Afgelopen februari zorgde de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump voor ophef door te suggereren dat Rusland wat hem betreft mag doen wat het wil met NAVO-landen die te weinig aan defensie uitgeven. Nog voor deze opvallende uitlatingen was er al genoeg aanleiding om onze gedachten over de potentieel ernstige gevolgen van een mogelijk Trump 2.0-scenario op papier te zetten.

Om te beginnen kan een overwinning van Trump bij de verkiezingen in november grote gevolgen hebben voor de Europese veiligheid. Volgens enkele waarnemers heeft de retoriek van Trump de geloofwaardigheid van de NAVO nu al ondermijnd. Door te suggereren dat de NAVO niet langer een veiligheidsgemeenschap met een daadwerkelijk gemeenschapsgevoel is, maar een puur transactioneel verbond waarbinnen je de VS als huurleger zou kunnen boeken, worden tegenstanders uitgenodigd om de waarde van het bondgenootschap te testen met een speldenprik of proefaanval. Dit risico geldt voor meerdere potentiële slachtofferlanden, maar in het bijzonder voor Polen en de Baltische staten, die een grens met Rusland delen.

De patriottische ophaalbrug aan de overkant van de oceaan gaat omhoog

In Nederland schrijft de Grondwet voor dat we een krijgsmacht moeten hebben die in staat is het land te verdedigen. Toch hebben we die taak grotendeels aan de NAVO uitbesteed. En dat komt vooral weer neer op het beschermheerschap van de Verenigde Staten. Een verstandig politicus houdt rekening met de onaangename boodschap ‘zoek het zelf uit’. Op ons ministerie van Buitenlandse Zaken (of ergens anders) zou een (misschien zelfs geheime) eenheid moeten zijn die permanent een ‘dwars’ scenario uitwerkt: we moeten het op defensiegebied zonder de VS doen. Zoals een Nederlandse generaal het noemde: het all on our own-scenario.

Serieuze militaire speler

Een tweede gevaar dat dreigt bij een herverkiezing van Trump is institutionele ontbinding binnen de Europese Unie. De eerdergenoemde grenslanden met Rusland (en Finland) zullen extra in hun defensie investeren en de EU willen uitbouwen tot een serieuze militaire speler. Landen die minder dreiging voelen, zullen hier niet voor kiezen of zelfs de banden met Moskou aanhalen. Dit zou ook externe gevolgen hebben. Als tegenprestatie voor landen die politiek-militaire steun verlenen aan de Amerikaanse geopolitieke agenda, zoals het voeren van een agressieve China-politiek, zouden de VS druk kunnen uitoefenen op de EU om het Amerikaanse beleid door te drukken. Dat wakkert de Europese verdeeldheid nog meer aan.

Ten derde is een zeer ongewenst proliferatie-effect denkbaar. Het is altijd – vrij succesvol – Amerikaans beleid geweest om de verspreiding van massavernietigingswapens (in dit geval atoomwapens) tegen te gaan, onder andere door het geven van veiligheidsgaranties. In Europa kunnen bij een Trump 2.0-scenario stemmen opgaan voor een gezamenlijke, autonome en uitgebreide kernmacht. Landen als Duitsland, Polen en ook Oekraïne worden al als individuele nucleaire kandidaten genoemd. Daarbuiten zouden Taiwan, Japan, Australië en Zuid-Korea tot een eigen kerncapaciteit kunnen besluiten.

Patriottische ophaalbrug

En, niet te vergeten, ten vierde: Amerika heeft natuurlijk zelf ook een probleem als Trump weer aan de macht komt. Het broze evenwicht in het Congres dat steeds voor betrokkenheid op mondiaal niveau heeft gezorgd, dreigt dan verloren te gaan. Het isolationisme van Trump wordt dominant; de patriottische ophaalbrug aan de andere zijde van de Atlantische Oceaan gaat omhoog.

Een regering-Trump zou het traditionele rolmodel van de Verenigde Staten ondergraven. Dat is niet alleen gebouwd op de hard power van de raket, maar ook op de soft power van de spijkerbroek en Coca-Cola; alles wat de VS of The American Century mondiaal zo aantrekkelijk en legitiem heeft gemaakt. Maar dat tijdperk is tanende, en volgens sommigen zelfs voorbij. Natuurlijke erkenning van Amerikaans exceptionalisme of gezag zal verloren gaan. Trump heeft sympathie getoond voor dictaturen, zal zich omringen met ja-knikkers en geen adults in the room velen. Europa zou dan niets meer te leren hebben van de VS op het vlak van democratie en rechtsstatelijkheid. Dit zou de laatste restjes Amerikaanse soft power ondermijnen.

Worst case scenario

Trump 2.0 mag dan een worst case scenario zijn, onwaarschijnlijk is het niet. Op Europees of Haags niveau zou men niet verrast moeten zijn als deze situatie zich voordoet. Het zou begrijpelijk zijn als zo’n scenario met de nodige discretie wordt voorbereid, al was het maar om onrust binnen het bondgenootschap te voorkomen. Maar uiteindelijk kan Europa het niet alleen.

Europa heeft ook wel degelijk iets te bieden aan de VS. Europa is goed op uitgesproken ‘Amerikaans’ terrein: soft power. Beter zelfs. Het is door zijn geschiedenis minder geneigd zijn externe relaties te zien als spel waarin winst voor de een, altijd verlies voor de ander betekent. En het heeft waardevolle ervaring opgebouwd op gebieden als terrorismebestrijding, wederopbouw, democratische instituties, infrastructuur, zorgsystemen en cultuur. Samen met de hard power van de VS levert dat een sterk bondgenootschap op – of in de woorden van de Amerikaanse expert Joseph Nye: extra smart power. Maar dat zou wel Amerikaanse erkenning van Europese kwaliteiten vergen.

Lees ook
Een Europees kernwapen is nagenoeg onmogelijk

Velen buiten en binnen de VS vinden dat Amerika zich minder arrogant zou moeten opstellen: meer als autoriteit dan als macht. Als daar een zelfverzekerder Europa tegenover staat, kunnen de twee elkaar op een manier aanvullen die een veel effectievere samenwerking oplevert. Dat zullen zowel de EU als de VS hard nodig hebben om vanuit hun eigen vertrekpunten samen sterk te kunnen staan in een snel veranderende wereld. Maar een all on our own-scenario moet uiteraard wel ergens klaarliggen.

Dit is een ingekorte versie van een stuk dat eerder in de Clingendael Spectator verscheen.

EasyJet: ‘Unfair behandeld door Schiphol’, tekent beroep aan tegen hoge tarieven

admin
November 27, 2024
0

Luchtvaartmaatschappij easyJet, na Air France-KLM en partners wat aantallen passagiers betreft de tweede gebruiker van Schiphol, voelt zich oneerlijk behandeld op de Amsterdamse luchthaven. „De tarieven zijn zo hoog geworden, Schiphol prijst zich uit de markt”, zegt William Vet, die verantwoordelijk is voor easyJet in Nederland, in een toelichting op de jaarcijfers die de luchtvaartmaatschappij woensdag presenteerde.

Schiphol verhoogt vanaf 1 april opnieuw de zogenoemde havengelden, die luchtvaartmaatschappijen moeten betalen voor de faciliteiten op het vliegveld. Maar de verbeteringen die de luchthaven financiert met de hogere havengelden, zijn volgens de Nederlandse easyJet-directeur vooral positief voor luchtvaartmaatschappijen die overwegend transferpassagiers vervoeren. En van hen heeft easyJet er relatief weinig.

Anders dan bijvoorbeeld KLM, voor wie overstappers een heel belangrijke inkomstenbron zijn, vervoert easyJet vooral lokaal vertrekkende reizigers. „Er is een heel grote onbalans ontstaan tussen in Nederland vertrekkende passagiers en overstappende passagiers”, zegt Vet. „Voor ons is Amsterdam de duurste luchthaven geworden in ons netwerk.”

De havengelden gaan vanaf 1 april met gemiddeld 41 procent omhoog. Een jaar later volgt een nieuwe verhoging met 5 procent. De afgelopen drie jaar zijn de tarieven ook al fors toegenomen. „Schiphol gebruikt de havengelden onder meer voor investeringen in de infrastructuur, maar die komen vooral ten goede aan transferpassagiers”, zegt Vet. „Aan de H-pier en vertrekhal 4 die wij gebruiken is al lang niets gedaan.”

Vet klaagt dat hij niet eens al zijn negen in Amsterdam gestationeerde toestellen kwijt kan aan de gates. EasyJet gaat beroep aantekenen tegen de tariefverhogingen bij de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

Pakketreizen

De Britse budgetmaatschappij heeft een succesvol jaar achter de rug. In het gebroken boekjaar dat eindigde op 30 september haalde easyJet een winst van 452 miljoen pond (542 miljoen euro), bijna 40 procent meer dan vorig jaar. De omzet steeg 14 procent naar 9,3 miljard pond.

Er is een heel grote onbalans ontstaan tussen in Nederland vertrekkende passagiers en overstappende passagiers

William Vet
Nederlandse easyJet-directeur

Het bedrijf vervoerde meer passagiers, rekende hogere ticketprijzen en verkocht meer pakketvakanties. EasyJet Holidays, dat pakketreizen verkoopt in het Verenigd Koninkrijk en sinds een jaar ook in Frankrijk, Duitsland en Zwitserland, droeg circa 190 miljoen pond bij aan het brutoresultaat van 610 miljoen pond. „Uiteindelijk willen we ook in Nederland pakketreizen gaan verkopen,” zegt Vet, „maar wanneer weten we nog niet.”

EasyJet had een stuk betere zomer dan zijn concurrenten Ryanair en Wizz Air. De Ierse budgetmaatschappij Ryanair klaagt dat passagiers minder geld zouden willen uitgeven. Vet merkt dat niet. Volgens hem zijn de vluchten van easyJet dit kwartaal al voor 80 procent volgeboekt. Het Hongaarse Wizz Air heeft technische problemen met de motoren van zijn toestellen.

Boetes Spanje

In Spanje kregen easyJet en andere grote budgetmaatschappijen deze week hoge boetes van het Spaanse ministerie dat waakt over consumentenrechten. EasyJet moet 29 miljoen euro betalen, Ryanair maar liefst 107 miljoen.

Volgens de Spaanse overheid misleiden de budgetmaatschappijen hun reizigers door ze te laten betalen voor zaken die je tot de basale dienstverlening zou mogen rekenen van een vliegbedrijf. Zo vragen veel maatschappijen extra geld voor het meenemen van (grotere) handbagage. En moeten klanten van Ryanair betalen als zij hun instapkaarten willen laten printen. Ryanair en easyJet gaan in beroep tegen de Spaanse boetes.

Drollenscans bieden inzicht in het dieet van de vroege dino’s

admin
November 27, 2024
0

Gefossiliseerde keutels en braakballen bieden inzicht in de vroege evolutie van dinosauriërs. Dat schrijft een team van Zweedse, Noorse, Poolse en Hongaarse paleontologen deze week in Nature. Door de inhoud van honderden bromalieten – de versteende verteringsproducten – te bestuderen in een deeltjesversneller kregen ze inzicht in het dinodieet tijdens het late Trias, pakweg 230 tot 200 miljoen jaar geleden. Daaruit bleek dat die resten toenamen in grootte en diversiteit, wat wijst op de opkomst van grotere dino’s met nieuwe eetpatronen.

Bij dino-onderzoek staat vaak hun uitsterven centraal, 66 miljoen jaar geleden na een meteorietinslag. Maar over de eerste 30 miljoen jaar van hun bestaan is relatief weinig bekend, terwijl die periode wél heel interessant is. Vanaf pakweg 200 miljoen jaar geleden domineerden ze de ecosystemen.

Vaak wordt geopperd dat die snelle opkomst te maken heeft met de anatomie van dino’s, die beter zou zijn aangepast aan de leefomgeving dan die van andere dieren. Een alternatieve verklaring gaat ervan uit dat andere diergroepen aan het einde van het Trias uitstierven door toevallige processen (zoals vulkaanuitbarstingen) en dat de dino’s daarvan profiteerden.

Om meer duidelijkheid te krijgen besloten de huidige onderzoekers het voedselweb van de vroege dino’s te reconstrueren aan de hand van de uit Polen afkomstige bromalieten. De versteende keutels (coprolieten) en braakballen (regurgitalieten) bevatten botjes, halfverteerde vissen, planten, schelpdieren en allerlei keverschildjes. Ook waren er uitwerpselen met verbrijzelde botten van met karkas en al verslonden prooien.

Mijn shitty job noemde ik het altijd

Melanie During
paleontoloog

In een begeleidend commentaar in Nature wordt het onderzoek geroemd vanwege de originele onderzoeksmethode. Ook de onlangs gepromoveerde Nederlandse paleontoloog Melanie During, die vijf jaar geleden als onderzoeksassistent betrokken was bij het project, is enthousiast. „Mijn shitty job noemde ik het altijd, maar het scannen en segmenteren van die coprolieten was natuurlijk fantastisch. Ik heb prachtige keverdekschildjes en mottenantennes in de drollen gevonden.”

De realpolitik van Von der Leyen betaalt zich uit: de nieuwe Europese Commissie krijgt net genoeg steun

admin
November 27, 2024
0

Een goede politicus, zo wist de Amerikaanse president Lyndon B. Johnson, is een politicus die kan tellen. Deze wijsheid van Johnson, die met kunst- en vliegwerk minimale meerderheden vergaarde om zijn macht maximaal te laten gelden, is ook van toepassing op de Europese politiek. Al even methodisch moest Ursula von der Leyen de voorbije weken te werk gaan om haar nieuwe Europese Commissie door het Europees Parlement te loodsen. Iedere stem telde.

Woensdag volgde het resultaat van die inspanningen. Een krappe meerderheid sprak in Straatsburg zijn steun uit voor de nieuwe Commissie, de tweede onder leiding van Von der Leyen: minder dan 54 procent van de uitgebrachte stemmen was vóór. Nog nooit was dat percentage zo laag. Het is een teken dat de uiterst-rechtse flank is gegroeid, dat het midden onder druk staat en dat het vormen van Europese coalities er niet makkelijker op wordt.

De grote vraag sinds de Europese verkiezingen, gehouden in juni, was of de Europese Commissie in navolging van het parlement van kleur zou verschieten. De christendemocraat Von der Leyen leek na de verkiezingen eerst liever naar de progressieve kant af te buigen. Ze kreeg voor haar eigen herverkiezing in de zomer de steun van de drie fracties uit het politieke midden – de christendemocraten, sociaaldemocraten en liberalen – aangevuld met de groenen.

Grote ruzies

Al snel werd duidelijk dat de christendemocratische Europese Volkspartij ook lonkte naar de rechterflank. Fractievoorzitter Manfred Weber en Von der Leyen zochten steeds meer toenadering tot de ECR. In die fractie zit onder meer de radicaal-rechtse Fratelli d’Italia, van de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Ook de Poolse PiS-partij is aangesloten bij de ECR, net als de Nederlandse SGP.

Het leidde tot grote ruzies rond de hoorzittingen voor de nieuwe Commissie. De linkse en liberale fracties verweten Weber te heulen met ultranationalisten. Ze rekenden het Von der Leyen aan dat ze de Hongaar Olivár Várhelyi, van de uiterst-rechtse regeringspartij Fidesz, in haar beoogde team had opgenomen. Nog bezwaarlijker vonden deze fracties de keuze voor Raffaele Fitto, een minister uit de partij van Meloni die de titel van vicevoorzitter zou krijgen.

Von der Leyen moest zelf ingrijpen om de gemoederen tot bedaren te brengen. Vorige week sloten de drie middenpartijen al een akkoord waarin ze lieten weten dat ze de Commissie toch zouden steunen. Ze riepen daarin op de komende jaren samen te willen werken met alle partijen die „pro-rechtsstaat, pro-Oekraïne en pro-Europa” zijn. Dat zijn exact de woorden waarin Weber eerder dit jaar zijn mogelijke samenwerkingspartners uitbreidde tot de conservatieven van de ECR.

Belangrijke geste

Zo kan de totstandkoming van ‘VDL 2.0’ worden gezien als een overwinning voor Weber, die met de christendemocraten zowel door het midden als over rechts meerderheden wil kunnen smeden. Ook Von der Leyen kan tevreden zijn: ze heeft grote delen van de oude middencoalitie overeind kunnen houden en tegelijkertijd met een (vooral in naam) prestigieuze titel voor Fitto het belangrijke Italië te vriend gehouden. Haar realpolitik betaalt zich uit.

Zelfs de Groenen wist Von der Leyen in de slotdagen nog deels aan zich te binden. Begin deze week gaf ze een prominente oud-europarlementariër uit die partij een post als klimaatadviseur. In het persbericht noemde ze de Groenen als deel van haar gewenste „pro-Europese meerderheid”. Die woorden werden ontvangen als een belangrijke geste.

Op hun beurt zien ze bij de Groenen ook dat Von der Leyens nieuwe termijn anders zal worden dan de afgelopen periode, een tijdperk waarin de partij zelfs vanuit de oppositiebanken een sleutelrol in het parlement speelde. „Toen wist je: er gaat veel aankomen dat in onze richting wijst”, zegt GroenLinks-parlementariër Bas Eickhout, tevens fractievoorzitter van de Europese Groenen: „Dat zit er niet meer in, dus dan zoek je de samenwerking op.”

De coalitie die de Commissie nu steunt is breed, maar broos. Niet alle sociaaldemocraten kunnen met het compromis van hun fractieleiding leven: de Fransen stemden tegen, de grote Duitse fractie onthield zich van stemming. Van de Groenen steunt ongeveer de helft de Commissie, en er zijn ook liberalen en christendemocraten die tegen stemden. Bij de conservatieve ECR werden alle toenaderingspogingen uiteindelijk maar lauw ontvangen: behalve van de radicaal-rechtse Italianen was de steun vanuit deze hoek zeer beperkt.

Het zou wel eens een voorbode worden van VDL 2.0. Wisselende coalities, waarbij een paar stemmen het verschil kunnen maken. Een verschuiving naar rechts. En Von der Leyen in de cockpit.