LE KRIM IMPARFAIT. ‘Een imperfecte misdaad’. Een woordspeling zo gevat, dat hij de volgende ochtend in vette letters de voorpagina’s van niet één, maar twee Senegalese kranten haalde – wat weer leidde tot hilariteit op X (‘Welke luie redacteur heeft bij de buren afgekeken?’). De hoofdrolspeler K(a)rim Wade kon er waarschijnlijk minder om lachen.
De man die ooit zo machtig was dat hij de minister ‘du ciel et de la terre’ (van de hemel en de aarde) werd genoemd, leek het tot dan toe eindelijk weer voor de wind te gaan. Zeven jaar had hij in ballingschap doorgebracht in Qatar, na een veroordeling in 2015 voor ‘illegale verrijking’, gevolgd door een amnestie in 2016. Maar aan die ballingschap kwam nu een einde, hoorden Senegalezen hem zeggen op 1 januari op X.
De video maakte een einde aan geruchten die al lang rondgingen: ja, de 55-jarige voorman van de Parti Démocratique Sénégalais wilde op 25 februari een gooi doen naar het presidentschap, het ambt dat zijn vader eerder bekleedde. Ook in 2019 wilde Wade meedoen aan de verkiezingen, maar toen werd zijn kandidatuur nog afgewezen vanwege zijn veroordeling. Hetzelfde gebeurde dat jaar bij Khalifa Sall, de toen zeer populaire oud-burgemeester van Dakar, die kort daarvoor was veroordeeld voor ‘zwendel met publiek geld’. Allemaal politiek, klonk het toen: president Macky Sall (geen familie) zou zijn rivalen middels juridische procedures buiten spel hebben gezet.
Decreet
Diezelfde kritiek klinkt ook nu, Met Salls huidige grote rivaal Ousmane Sonko die door juridische procedures is uitgesloten. Dat zowel Khalifa Sall als Karim Wade dit keer wél mogen meedoen dankzij een wijziging van de kieswet, moest laten zien dat Senegals democratie heus niet in gevaar is. Wades tegenstanders zien dat anders. De reden: zijn dubbele nationaliteit. Wades moeder is Frans.
Want had Wade zijn Franse nationaliteit wel écht opgegeven, zoals hij beweerde – en zoals Senegals grondwet voorschrijft („een presidentskandidaat mag uitsluitend de Senegalese nationaliteit hebben”)? Natuurlijk, reageerden zijn partijgenoten. De papieren die zij in december bij de Constitutionele Raad hadden ingediend, getuigden daarvan.
Maar de storm ging niet liggen. Zo vond een journalist de naam van Wade op de Franse kieslijst. Thierno Alassane Sall, ook een presidentskandidaat, tekende daarop protest aan tegen Wades deelname. „Een enkele nationaliteit moet de onafhankelijkheid van de president van de Republiek ten opzichte van buitenlandse mogendheden waarborgen”, fulmineerde hij op X.
De ontknoping kwam uit onverwachte hoek in de vorm van een decreet, getekend door Frankrijks kersverse premier Gabriel Attal. In enkele zinnen werd daarin de Franse nationaliteit van ‘Karim Meïssa Wade’ ingetrokken. Datum: 16 januari 2024.
Neokoloniale schaduw
Een ‘krim imparfait’, oordeelden l’Observateur en Le Quotidien de volgende dag. Want had Wade in december niet een déclaration sur l’honneur, een verklaring van eer, getekend waarin hij feitelijk zwoer alleen de Senegalese nationaliteit te hebben? „Verdient een kandidaat die het land wil leiden wel het vertrouwen van kiezers als hij de grondwet van het land niet respecteert?”, vroeg l’Observateur dan ook.
De pijlen richtten zich ook op oud-kolonisator Frankrijk en of die zich zo niet mengde in Senegals verkiezingen. Ja, aldus Thierno Alassane Sall die op X opriep dat „la Francafrique”, de neokoloniale schaduw van Frankrijk over haar oud-kolonies, nu echt „moet sterven”. Een partijgenoot van Wade zag het op de Franse radiozender RFI anders: „We snappen niet waarom Frankrijk zo lang heeft gewacht met dit decreet te publiceren.”
Voor Wade is het nu voorbij: de Constitutionele Raad heeft zijn kandidatuur afgewezen. Immers: „Het decreet heeft geen terugwerkende kracht.”
