De afgelopen weken zijn in Georgië grote protesten uitgebroken om een controversiële wet die het maatschappelijk middenveld en onafhankelijke media beoogt te beknotten. De wet vertoont een sterke analogie met die in Rusland en heeft daar catastrofale gevolgen gehad. Maar eigenlijk draait deze wet om het voortbestaan van de Georgische democratie, de Euro-Atlantische relatie en de Russische invloed over Georgië.
Georgië is kandidaatlid van de Europese Unie en alleen al daarom kan de EU niet zomaar toekijken. EU-buitenlandchef Josep Borrell stelt dat de wet „onverenigbaar is met de normen en waarden van de EU”. Een recent aangenomen resolutie in het Europees Parlement eist dat de toetredingsgesprekken niet kunnen beginnen zolang deze wet niet van tafel is. In Rusland wordt juist instemmend naar de wet gekeken.
De Georgische regering is de afgelopen jaren toenemend verbaal tekeer gegaan tegen ngo’s die vanuit de Verenigde Staten of Europese landen financiering krijgen. Deze organisaties richten zich met name op democratie, rechtsstaat, anticorruptie en mensenrechten, en uiten zich regelmatig kritisch over regeringsbeleid.
De regeringspartij Georgische Droom wil volledige regie over het verkiezingsproces in oktober. Recentelijk is de centrale verkiezingscommissie verder naar haar hand gezet en nu wil de regeringspartij verkiezingswaarneming door ngo’s belemmeren. De Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) hecht juist waarde aan dergelijke waarborgen in het verkiezingsproces. De verwachting is dat de verkiezingen niet eerlijk, noch vrij of transparant zullen zijn.
Rechtsstreeks uit Kermlinkokers
Bidzina Ivanisjvili, de man achter Georgische Droom, toonde eind april in een ontluisterende toespraak welke duistere drijfveren de wet heeft. Hij beschuldigde het Westen ervan een gewillig, pro-Westers regime te willen installeren via een zogeheten „ngo-revolutie”. Een narratief rechtstreeks uit de Kremlinkokers. Hij stelde dat de afgelopen jaren twee pogingen daartoe waren gedaan, en dat er met de Rozenrevolutie in 2003 een illegaal buitenlands regime werd geïnstalleerd in Georgië. In dat jaar kwam massale verkiezingsfraude bij de parlementsverkiezingen aan het licht, door verkiezingswaakhond ISFED wat president Sjevardnadze de kop kostte.
Lees ook
Wie is de rijke zakenman die de woede van Georgiërs opwekt?
Ivanisjvili heeft duidelijk gemaakt dat hij in Georgië een autocratie wil vestigen, gemodelleerd naar Rusland, inclusief politieke vervolging van oppositie en ngo’s. Dit gaat volledig in tegen de Europese aspiraties van de Georgische bevolking. Zijn uitlatingen moeten uiterst serieus genomen worden. De Georgische democratie degradeert al enige jaren, en is dit jaar in een stroomversnelling terecht gekomen.
De EU moet hierop, voorafgaand aan de verkiezingen, een prijs zetten. Het zal in het verlengde van de resolutie van het Europees Parlement de toetredingsgesprekken onvoorwaardelijk moeten parkeren tot de controversiële wet van tafel is, de negen aanbevelingen zijn opgevolgd en er eerlijke, vrije en transparante verkiezingen zijn geweest die voldoen aan de normen die van een kandidaatlid van de EU verwacht mogen worden. Overwogen moet worden om de kandidaatsstatus op te schorten. Verder moet de EU persoonsgerichte sancties tegen Ivanisjvili en zijn belangrijkste steunpilaren instellen. De VS sanctioneerde vorig jaar al een aantal hoge rechters.
Daarnaast moeten economische sancties ingezet worden. De Georgische regering laat sinds vorig jaar vluchten uit Rusland toe en faciliteert overstapverbindingen tussen Rusland en de EU, wat gezien wordt als meewerken aan het ontduiken van Europese sancties. Zowel de EU als de VS dreigden vorig jaar al met sancties hieromtrent, het is nu tijd om te bijten.
Vliegsancties treffen de Georgische regering in het hart van haar economische beleid, en het belemmert burgers in visumvrij reizen met de EU. Ook de toeristische sector, die na moeilijke corona-jaren weer opkrabbelt, zal de gevolgen merken. Hierdoor wordt de Georgische politiek en maatschappij gedwongen te kiezen tussen de EU of het faciliteren van Rusland.
Logistieke sancties zullen de druk opvoeren van economische partners van Georgië, zoals China en Azerbeidzjan, met betrekking tot de zogeheten Middle Corridor, de transportverbinding tussen Centraal-Azië en Europa waarin Georgië een cruciale schakel is, en de geplande diepzeehaven van Anaklia.
Tot slot zou de projectsteun voor de Georgische overheid bevroren moeten worden, maar tegelijkertijd moet de steun voor het maatschappelijk middenveld onverkwikkelijk overeind blijven. Mocht het komen tot repressie van ngo’s, dan zouden ze zich makkelijk binnen de EU moeten kunnen vestigen, zoals dat ook in Estland is gebeurd met Wit-Rusissche organisaties.
Lees ook
Reportage: ‘Wij weten wat het betekent om Rusland als buurman te hebben’
De Georgische democratie staat aan de rand van een sterk autocratisch regime, waarin politieke, maatschappelijke en journalistieke vrijheden afgenomen zullen worden. De bevolking heeft weinig middelen meer om dit afbraakproces te doorbreken. Het heeft haar Europese wilskracht en democratische karakter de afgelopen weken op straat laten zien en kijkt voor hulp uitdrukkelijk naar ons. Laat de EU, en de Nederlandse politiek, hen die hulp bieden. Straks is het te laat.
