Opinie | Vingerwijzen over volle gevangenissen

In Israël leidde de vrijlating van een gevangene uit Gaza deze week tot een rel. De betreffende „terrorist” had nooit vrijgelaten mogen worden, daar leek vrijwel iedereen het over eens. Maar wie was er verantwoordelijk voor dit „falen”?

De voormalige gevangene die de gemoederen in Israël bezighoudt is Mohammed Abu Salmiya, directeur van het Al-Shifaziekenhuis in Gaza-Stad. Afgelopen maandag kwam hij samen met ruim vijftig andere gevangenen uit Gaza vrij. 

In november was hij gearresteerd bij een Israëlisch checkpoint in Gaza toen hij onderweg was met een VN-konvooi van ambulances. Het Al-Shifaziekenhuis werd door Israël meermaals belegerd en is inmiddels grotendeels verwoest. Israël beweerde, zoals ook bij andere ziekenhuizen in Gaza, dat Hamas-commandanten er opereerden. Daarvoor is tot nu toe geen bewijs geleverd.

Abu Salmiya zat zeven maanden vast. Net als andere gevangenen uit Gaza zonder veroordeling, ook mocht hij geen bezoek van zijn advocaat of het Rode Kruis ontvangen. Volgens Abu Salmiya is hij zwaar mishandeld en stierven medegevangenen door marteling. Op aanbevelen van de veiligheidsdienst Shin Bet en het leger zou Abu Salmiya nu, na nieuwe evaluatie van informatie over hem, zijn vrijgekomen. In Israël leidde het tot een storm van verontwaardiging onder politici en in de media.

Samenzwering

Abu Salmiya is „een integraal onderdeel van Hamas”, schreef televisiepresentator Almog Boker van Channel 13 op X. Noam Fathi, presentator van de Netanyahu-gezinde staatszender Channel 14, zag de vrijlating als een samenzwering van de veiligheidsdiensten tegen het politieke leiderschap. Verschillende politici en journalisten, waaronder de leider van de rechts-nationalistische partij Israel Beitenu, Avigdor Liberman, spraken er schande van dat de „nazi-dokter Mengele” was vrijgelaten.

Politici en bestuurders wezen ondertussen met de vinger naar elkaar. Premier Netanyahu noemde de vrijlating een „grove fout en een moreel falen”. Zijn kantoor liet in een verklaring weten dat het niet op de hoogte was van het besluit en dat het een onderzoek zou starten. Vooral minister van Defensie Yoav Gallant en Shin Bet-directeur Ronen Bar kregen ervan langs. Het kantoor van Gallant wees al snel naar de Israëlische gevangenisautoriteiten en de Shin Bet; Abu Salmiya zou niet onder de verantwoordelijkheid van het leger vallen. 

In Israëlische media werd al snel geopperd dat Abu Salmiya enkel was vrijgelaten vanwege de overbevolking in Israëlische gevangenissen. De Israëlische gevangenisautoriteiten kwamen al snel met een video van de cel waar Abu Salmiya zou hebben vastgezeten, die moest illustreren dat ruimtegebrek niet de aanleiding was.

Volgens Ben-Gvir is de doodstraf de oplossing voor de volle gevangenissen.

De Israëlische nieuwswebsite Ynet publiceerde deze week een brief van Shin Bet-baas Bar waarin hij de premier en het ministerie van Nationale Veiligheid – onder leiding van de extreemrechtse politicus Itamar Ben-Gvir – recent nog waarschuwde voor de overvolle gevangenissen, voor de misstanden aldaar, en het risico op vervolging door het Internationaal Strafhof. 

Ben-Gvir reageerde furieus: Bar wil volgens hem de „toestand van terroristen” in gevangenschap verbeteren, met het oog op Israëls internationale imago. De doodstraf is volgens hem de oplossing voor de volle gevangenissen.

De ophef in Israël legt, kortom, een onderlinge strijd tussen verschillende bestuursorganen bloot. Het idee dat Abu Salmiya een terrorist is, staat nauwelijks ter discussie. Volgens de linkse Haaretzcolumnist Gideon Levy illustreert de eensgezinde woede-uitbarsting dat haat jegens Arabieren en wraakgevoelens geen oppositie kennen. „Een ziekenhuisdirecteur zit in de gevangenis – het is dan ook een Gazaan, wat betekent: een terrorist.”


Lees ook

‘Wat ik gezien heb in Gaza, kan niet ongedaan worden gemaakt’, aldus een arts die in Gaza werkte

Ghassan Abu-Sittah werd vorige week door Nederland geweerd.