Wandelend naar school samen met mijn zoontje van vijf, vraagt hij mij, waarom er een rond rood bord met een witte streep erop aan het begin van onze straat staat. Ik vertel hem dat dit een verkeersbord is, en dat auto’s dan weten dat ze deze straat niet mogen inrijden. Iets verderop wijs ik hem op een rond blauw bord met een witte fiets. Daar is een fietspad, leg ik hem uit, daar mogen alleen fietsers fietsen. Zodra we het voetgangerspad naast de school oplopen voel ik zijn kleine handje in de mijne glijden. „En hier moet je hand in hand lopen mama”, zegt hij.
Maaike Davide
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Een kleine drie maanden voor de start van het EK in Zwitserland heeft het Nederlands vrouwenelftal nog lang niet de schwung, de scherpte en de vorm die nodig is om te bereiken wat het wil bereiken: de Europese titel. Terwijl bondscoach Andries Jonker na maandenlang blessureleed onder zijn speelsters inmiddels wel weer over een (vrijwel) fitte selectie kan beschikken, lijkt hij evenmin precies te weten hoe hij wil spelen en met wie.
Dat bleek de afgelopen dagen bij twee ontmoetingen met Oostenrijk in het toernooi om de Nations League. Beide wedstrijden werden weliswaar met 3-1 gewonnen – vrijdag thuis in Almelo; dinsdagavond uit in Altach – maar de Oranjevrouwen speelden niet het dominante, aanvallende en aantrekkelijke spel dat Jonker van hen verlangt. Het spel zag er over het algemeen slordig uit; de speelsters leken niet goed op elkaar ingespeeld. Te vaak, zei de bondscoach Jonker vrijdag geïrriteerd, speelden zij de bal „naar de verkeerde kleur”.
Dat zal in grote mate te maken hebben met de voortdurende wisselingen die Jonker zelf in zijn ploeg doorvoert, zowel in de (basis)opstelling als in het spelsysteem. In de uitwedstrijd tegen Oostenrijk stonden er slechts vier speelsters in de basis die afgelopen vrijdag ook bij de aftrap aantraden. Ervaren krachten die normaal gesproken vaste keuze voor Jonker zijn zaten dit keer op de bank – waaronder topscorer Vivianne Miedema (97 doelpunten inmiddels in 123 interlands).
Spitse recordinternational
Daarbij is Jonker nog aan het zoeken naar de ideale samenstelling van zijn team, met name in de verdediging. Sinds het najaar, in een viertal oefenwedstrijden, probeerde hij daar een aantal debutanten uit, waaronder Veerle Buurman van PSV. Het pas 18-jarige talent wisselt Jonker in het hart van zijn verdediging voortdurend af met de zestien jaar oudere Sherida Spitse.
Vrijdag stond Buurman in de basis – en speelde een ongelukkige wedstrijd. Dinsdag mocht Spitse weer beginnen, waardoor de ervaren aanvoerder Europees recordinternational werd met nu 241 interlands achter haar naam. Ook in spelsysteem laat de coach zijn elftal geregeld iets anders uitproberen.
De Oranjevrouwen speelden niet het dominante, aanvallende en aantrekkelijke spel dat de bondscoach van hen verlangt
Gevraagd naar de beweegredenen van zijn wisselende tactieken vermijdt de bondscoach het werkwoord ‘experimenteren’. „Ik wil graag nog wat dingen zien”, zei hij dinsdag kort voor de wedstrijd tegen de NOS. In een online persconferentie een dag eerder legde Jonker uit dat de ruimte voor uitproberen kleiner wordt naarmate het EK dichterbij komt en dat hij de uiteindelijke groep die hij wil meenemen naar Zwitserland min of meer al in zijn hoofd heeft. „Deze groep bestaat uit speelsters van wie ik overtuigd ben dat ze in aanmerking komen. Buiten deze groep zijn er nog een paar die meedingen, maar dit is wel de kern.”
Danielle van de Donk, de ervaren middenvelder van Olympique Lyon, zag het vrijdagavond net wat anders. „Ik weet niet of Andries al een vast team in gedachten heeft”, zei ze over haar coach.
‘Gebrek aan concentratie’
Oranje liet de afgelopen dagen slordig en wisselvallig spel zien: momenten van goed combinatievoetbal die werden afgewisseld met onnodig balverlies, die volgens de bondscoach kwamen door „gebrek aan concentratie”. Vooral de verdediging was onrustig vrijdag en konden lastig omgaan met de druk vanuit Oostenrijk. „Als je Europees kampioen wilt worden moet je beter voetballen dan vanavond”, gaf de bondscoach vrijdag na de wedstrijd tegen Oostenrijk tijdens de persconferentie aan.
Door de wisselende samenstellingen lukt het nog niet om een stabiele verdedigingslijn te vormen. De samenwerking tussen routinier Dominique Janssen en de jonge Buurman is een voorbeeld van de zoektocht naar balans. Janssen: „Hoe meer je samen speelt, hoe beter je elkaar leert begrijpen.”
Dinsdagavond wilde de bondscoach het anders doen en zelf „de wedstrijd gaan bepalen”. Maar in de eerste helft was dit nog ver te zoeken. Nederland speelde wederom vaak op eigen helft, onder druk van Oostenrijk en kwam moeilijk tot aanvallen. Oostenrijk opende de score door een misverstand tussen Esmee Brugts en Victoria Pelova, maar Oranje reageerde snel met een doelpunt van Wieke Kaptein na de aftrap.
De rest van de eerste helft was slordig, vooral in de verdediging, waar Brugts meerdere keren fouten maakte. In de tweede helft kwam Nederland sterk uit de kleedkamer en dwong Oostenrijk tot verdedigen. Na een schot op de paal van Pelova kopte Van de Donk de bal binnen. Bondscoach Jonker was na afloop tevreden over het vertoonde spel. „We beten van ons af en speelden gewapend dit keer”, aldus Jonker na de wedstrijd tegen de media. „Ik heb bij vlagen voortreffelijk voetbal gezien. Het was veel beter dan in Almelo.”
Nieuwe domper Miedema
Twintig minuten voor tijd bepaalde invaller Miedema de eindstand met een prachtig schot langs keeper Manuela Zinsberger. Een vrolijk moment voor de spits van Manchester City die vorig jaar lang geblesseerd was en moeite had om in Oranje haar oude niveau te halen. Ze kon er niet lang van genieten want Miedema viel even later opnieuw met een blessure uit – ze greep naar haar hamstring en moest het veld verlaten.
Een grote domper voor bondscoach Jonker in de verdere voorbereiding op het EK. Afgelopen vrijdag was ook vaste keeper Daphne van Domselaar al geblesseerd geraakt. „Ik maak me zorgen”, zei Jonker veelzeggend.
Met de zes behaalde punten uit twee wedstrijden heeft Nederland de volgende ronde van de Nations League bereikt – in het jaar van het EK een niet erg relevant toernooi.
De Tweede Kamer heeft dinsdag unaniem een motie aangenomen waarin erkenning wordt uitgesproken voor het leed van naar schatting dertien- tot veertienduizend ongehuwde moeders die tussen 1956 en 1984 onder druk hun kinderen moesten afstaan. De motie, ingediend door Michiel van Nispen (SP) en Ingrid Michon (VVD) en medeondertekend door leden van verschillende partijen, is een belangrijke stap in een proces dat al jaren loopt.
„Historisch onrecht, in Nederland, dat tot de dag van vandaag doorwerkt”, zei Van Nispen vorige week tijdens de indiening van de motie. De motie spreekt erkenning uit voor „het grote verlies, leed en onrecht dat duizenden ongehuwde moeders en kinderen destijds is aangedaan” en benadrukt dat dit heeft gezorgd voor levenslange pijn bij zowel moeders als kinderen, en andere dierbaren.
Naast de druk vanuit de maatschappij heeft ook de staat een rol gespeeld in deze praktijken, stellen de indieners. Bovendien zijn er de afgelopen tien jaar meerdere onderzoeken gedaan naar afstand en adoptie, „waarbij het treffen van maatregelen vooruit is geschoven, terwijl gelet op de leeftijd van de moeders haast is geboden”. Op dit moment loopt al tweeënhalf jaar een onderzoek onder leiding van Micha de Winter waarvan de resultaten op 19 juni worden verwacht. Toch vinden de SP en VVD het belangrijk dat de Kamer zelf deze stap voor erkenning al zet.
Lees ook
Hoger beroep afstandsmoeders voelt als laatste kans op erkenning: ‘Na een maand ben je vergeten dat je een kind hebt gehad, zeiden ze’
Een opmaat naar excuses
Het is een historisch moment, zegt Ellen Venhuizen, voorzitter van stichting De Nederlandse Afstandsmoeder (DNA). „Het hoogste orgaan van ons land erkent zwart op wit dat ons onrecht aangedaan is, en dat de staat daar een rol in had – daar strijden we al jaren voor.” We zijn niet langer een lastig dossier dat wordt doorgeschoven, maar we worden nu echt gezien, benadrukt ook Barbalique Peters, afstandskind en bestuurslid van Verleden in Zicht. We zitten op de goede weg, maar deze motie is een begin, stellen de vrouwen. „Het is een opmaat naar excuses”, zegt Peters, „want nu is de vraag: hoe gaat erkenning er concreet uitzien?”
Die vraag is relevant na de recente uitspraak in het hoger beroep van afstandsmoeder Trudy Scheele-Gertsen en Bureau Clara Wichmann. Het Haagse gerechtshof verklaarde de zaak weliswaar verjaard, maar riep de staat tegelijkertijd op tot grotere zorgvuldigheid en transparantie in het erkenningstraject. „Velen van ons zijn op leeftijd, dit traject moet niet nog eens vijf jaar gaan duren”, benadrukt Venhuizen. Ze hoopt snel met het ministerie om tafel te gaan om te bespreken welk vervolg de motie krijgt. „Veel moeders hopen op iets tastbaars, bijvoorbeeld een plek waar ze naartoe kunnen om te herdenken.”
Lees ook
Afstandsmoeders verliezen hoger beroep, maar hof is streng richting de staat: ‘Dit is een dossier vol leed’
Brief van je moeder
Teun Struycken, staatssecretaris Rechtsbescherming, laat schriftelijk weten dat het „enorm verdrietig is wat afstandsmoeders en andere betrokkenen hebben meegemaakt”. Hij acht het „van groot belang dat duidelijk wordt wat er in het verleden precies is gebeurd, inclusief de rol van de Nederlandse overheid daarbij”. Vanwege het lopende onderzoek gaat Struycken pas na ontvangst van het onderzoeksrapport van De Winter met moeders en kinderen in gesprek. „Na de zomer kom ik met een reactie op het rapport aan de Tweede Kamer; dan zal ook aandacht worden besteed aan mogelijkheden voor herstel en erkenning voor dit leed.”
In landen als Ierland, Australië en Canada is aanzienlijk meer haast gemaakt met formele excuses en herstelmaatregelen. „Nederland loopt achter”, zegt Peters. „Er is vanmiddag nog een belangrijke motie aangenomen die bedoeld is om onze adoptiedossiers volledig toegankelijk te maken.” Daarbij moest het mogelijk worden om een ‘brief van je moeder’ toe te voegen aan een dossier in het Nationaal Archief. Dat zou afstandsmoeders de gelegenheid geven om onjuistheden of onvolledigheden in hun dossier te corrigeren.
Venhuizen: „Ik las opmerkingen in mijn dossier die context missen, voor de geschiedschrijving wil ik daar mijn eigen verhaal aan toevoegen.” Peters noemt het een cruciale stap: „Het gaat niet alleen om erkenning van wat er is gebeurd, maar ook om toegankelijkheid van informatie en om herstelmaatregelen die recht doen aan alle betrokkenen. Dat traject is nu eindelijk begonnen.”
Zelf noemde Jan P., die bekend kwam te staan als ‘de horrorfokker uit Eersel’, zijn fokkerij tijdens de rechtszaak „het mooiste bedrijf van Nederland” en de verzorging van de ruim vijfhonderd in beslag genomen honden „tiptop in orde”. De rechter denkt daar anders over. P. is door de rechtbank schuldig bevonden voor nalaten van de juiste verzorging van de honden in zijn fokkerij Kwispel Enzo.
P. is veroordeeld tot een gevangenisstraf van vijftien maanden, waarvan tien voorwaardelijk. Daarnaast heeft hij het maximale houdverbod van tien jaar opgelegd gekregen én krijgt een van zijn bv’s een geldboete opgelegd van 40.000 euro. Zijn ex-partner, Stephanie D., die ook betrokken was bij het bedrijf, heeft een celstraf van tien maanden voorwaardelijk gekregen, een taakstraf van tweehonderd uur en een driejarig verbod om dieren te houden.
„Dieren hebben net als wij rechten. Onthouding van zorg is verboden”, zei de officier van justitie begin maart in de rechtbank in Den Bosch, tijdens de zitting over hondenfokkers Jan P. en Stephanie D. Van hun fokkerij werden door de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) ruim vijfhonderd honden in beslag genomen.
De honden werden gehouden in vieze hokken met gevaarlijke scherpe randen, lagen op stro doordrenkt met urine en werden omringd door hun eigen ontlasting. De dieren hadden tandsteen, vervilt haar en huidaandoeningen. Toen de hondenhokken leeg kwamen te staan vulde P. ze met andere dieren: pony’s, geiten, schapen, varkens, cavia’s, konijnen en pluimvee – ook die werden in beslag genomen. Dat waren ruim 360 dieren.
Lees ook
Ze werden picobello verzorgd, zegt de voormalig hondenfokker die verdacht wordt van zware nalatigheid
Tijdens de uitspraak van het vonnis werd nogmaals benadrukt hoe ernstig de nalatigheid was. „Het is pijnlijk om te constateren dat de dieren zo te lijden hebben gehad. Veel honden hadden geen toegang tot een toereikende hoeveelheid water van passende kwaliteit en waren onder onvoldoende hygiënische omstandigheden gehuisvest.”
Undercoverbeelden
De zaak, die is gebaseerd op twee inspecties van de NVWA, werd in 2022 aan het rollen gebracht door een videoreportage van dierenwelzijnsorganisatie House of Animals. „We wisten al dat hij daar niet mocht fokken en we hadden diverse meldingen gekregen”, vertelt oprichter Karen Soeters. „Dat was voor ons reden om over te gaan tot een pseudokoop – en dat te filmen.”
De pseudokoop, en later ook medewerker van House of Animals die undercover ging, heeft geleid tot een onthullende video. Daarop is te zien hoe honderden honden in „erbarmelijke staat” gehouden werden. House of Animals heeft daarop aangifte gedaan. Soeters: „Het ging zo ver, nog veel verder dan duidelijk wordt uit de rapporten van de NVWA of de zitting. Terwijl het vroor spoot P. met een tuinslang de hokken schoon, terwijl de honden daar nog inzaten, waarna hun vacht bevroor.”
Criminele netwerken
Dieren moet je tegen dit soort mensen beschermen, zegt Soeters. De honden bij Kwispel Enzo waren „doodsbang”, zegt ze. „Ik ben over de hele wereld geweest. Ik ken natuurlijk extreem angstige honden, maar dat wij dat hier in Nederland hebben door fokkers als dit, dat kan niet waar zijn.”
Toch zijn er veel meer fokkers die zo opereren, stelt ze. „Het zijn criminele netwerken waar gruwelijk veel geld in omgaat. Jan heeft miljoenen verdiend.” En hij niet alleen, volgens de organisatie. „De meesten kunnen hun goddelijke gang gaan.” Soeters meldt in een persbericht van House of Animals blij te zijn „dat hij gestraft is”. „Maar ik vind het wel een bijzonder lage straf voor iemand die zoveel dierenleed op zijn kerfstok heeft.”
Ze hoopt dat mensen die een hond zoeken in de aanschaf daarvan beter beducht zullen zijn op dit soort praktijken. „Dit soort fokkers zeggen álles om wat krom is recht te praten voor de koper.” Ze zeggen dat de pup vies is omdat hij net heeft gespeeld en dat mama even niet kan komen omdat ze „moet rusten”, zegt Soeters. „Zelfs als mensen doorhebben dat het foute boel is geloven ze dat ze een hondje redden.” Maar het houdt deze manier van fokken wel in stand.
