Op de zwemsteiger bij het Amsterdamse Bos valt altijd wel wat te beleven. Mijn man en ik horen achter ons: „Ja, je mag zeggen wat je wilt.” Er komt een moeder aanlopen met haar dochtertje van een jaar of drie. We verwachten dat er nu iets volgt over niet mogen schelden. Daarna volgt: „Maar een gans is geen eend!”
Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]
Een stoet van 42.000 Maori’s kwam dinsdag na een negen dagen lange protestmars aan bij het parlement van Nieuw-Zeeland in Wellington. Ze demonstreren tegen een voorgestelde wet om het stichtingsdocument van het land, het Waitangi-verdag uit 1840, aan te passen. In het verdrag staat onder meer dat de Maori’s, de inheemse bewoners van Nieuw-Zeeland die nu zo’n 20 procent van de bevolking uitmaken, het ongestoorde bezit genieten van hun land, bossen en visserijgebieden.
Dat het wetsvoorstel om het vermaarde Verdrag van Waitangi te herschrijven het hoogstwaarschijnlijk niet gaat halen, maakt voor de Maori’s niet uit. Alleen regeringspartij ACT, die de wet voorstelde, steunt het plan. ACT heeft elf van de 123 zetels in het parlement. De andere twee coalitiepartijen en heel de oppositie hebben beloofd tegen te stemmen. Maar voor de inheemse Maori-bevolking is het voorstel alléén al genoeg om dagenlang met duizenden tegelijk de straat op te gaan. Ze organiseerden een hikoi; een traditionele protestmars.
De woede van de demonstranten richt zich vooral op David Seymour, de leider van de rechtsconservatieve partij en indiener van het voorstel. Hij vindt het Waitangi-verdrag „discriminerend”: Nieuw-Zeeland wordt volgens hem nu „verdeeld op basis van afkomst”. Hij wil dat de speciale positie voor Maori’s wordt verwijderd uit het document.
Lees ook
Onrust in Nieuw-Zeeland over verdrag met oorspronkelijke Maori-bevolking
Seymour was kort aanwezig bij de demonstratie bij het parlement, waar hij ontvangen werd met een oorverdovende haka, een traditionele dans met zang. Dat viel hem vorige week ook ten deel in het parlement. Bij de bespreking van de wet zette de jonge Maori-afgevaardige Hana-Rawhiti Maipi-Clarke van de Te Pati Maori-partij een haka in, waarna ze bijval kreeg van collega’s en mensen op de publieke tribune. De 22-jarige Maipi-Clarke is inmiddels een bekend gezicht van een jonge Maori-generatie, die zich hard maakt voor Maori-rechten. De beelden gingen de hele wereld over.
Achterstelling
De onrust is zo groot omdat de wet volgens veel Maori’s hun rechten ontneemt. Maar in de praktijk zijn de rechten van de Maori’s jarenlang al ingeperkt en wordt de inheemse bevolking onderdrukt. Nog altijd doet deze groep het op veel vlakken veel slechter dan de rest van de bevolking. De werkloosheid is bijna twee keer zo hoog, de gemiddelde levensverwachting ligt zeven jaar lager, een onevenredig groot aantal Maori zit in de gevangenis, en ze zijn veel minder welvarend dan de rest van de bevolking.
Bovendien is er al sinds het begin van de kolonisatie van het land onduidelijkheid over de interpretatie van het document. Er zijn namelijk twee varianten; een Engelstalige versie en een in te reo, de Maori-taal. In de Engelstalige variant staat dat de Maori’s hun soevereiniteit opgeven, in de Maori-versie ontbreekt dit cruciale punt.
Daarom buigen Maori’s, beleidsmakers en de rechtbanken zich al sinds de jaren zeventig over de tekst en de beloften die aan de Maori’s zijn gedaan. Om die na te leven, is beleid ingevoerd om de positie van de Maori’s in de samenleving te verbeteren.
Lees ook
In Aotearoa Nieuw-Zeeland beleeft de Maori-taal een opleving
Maar sinds het aantreden van de coalitieregering onder leiding van premier Christopher Luxon van de Nationale Partij, is dit specifieke beleid al gedeeltelijk teruggedraaid. Zo werd onder meer de Maori-gezondheidsraad afgeschaft. Dit wetsvoorstel is voor veel mensen de druppel, en zou mogelijk zelfs het einde betekenen van de vreedzame samenwerking tussen Maori’s en niet-Maori’s.
„Te Tiriti [het verdrag] is een overeenkomst om ons te verbinden, deze wet is erop uit om verdeeldheid te veroorzaken”, aldus Rawiri Wikuki Waititi van de Te Pati Maori-partij vorige week in het parlement. Jenny Shipley, van 1997 tot 1999 premier van Nieuw-Zeeland, vreest dat het wetsvoorstel mogelijk „een burgeroorlog uitlokt”.
Zo ver is het nog niet. De dag verliep vreedzaam en zonder ongeregeldheden. Na de demonstratie bij het parlement verplaatste de groep zich naar een nabijgelegen park, waar optredens en toespraken gehouden werden.
De Georgische politie heeft dinsdagmorgen een groep demonstranten in de hoofdstad op een gewelddadige manier van een belangrijk kruispunt verwijderd, dat de actievoerders sinds zondag hadden bezet met barricades en tenten vanwege de omstreden verkiezingsuitslag. Demonstranten kregen een kwartier de tijd om zich uit de voeten te maken, waarna de politie tot actie overging. De actievoerders hebben „genoeg tijd” gehad om hun kritiek te uiten, schrijft het ministerie van Binnenlandse Zaken in een online verweer.
De activisten vinden dat er verkiezingsfraude is gepleegd bij de Georgische verkiezingen afgelopen oktober. Volgens de Georgische kiescommissie won de Rusland-gezinde regeringspartij Georgische Droom de verkiezingen met 53,92 procent van de stemmen. In de exitpolls leek de pro-Europese oppositie de grootste te worden.
De uitslag is zeer omstreden. Verkiezingswaarnemers maakten melding van talrijke onregelmatigheden, vooral in de dunbevolkte plattelandsgebieden. Kiezers zouden zijn bedreigd, gehinderd, omgekocht en bedreigd en kregen bijvoorbeeld doorschijnende of meerdere stembiljetten. Sommige waarnemers zouden zijn weggejaagd bij de stembussen. Ook onderzoekers van verkiezingsmonitor Europe Elects stelden dat het „heel onwaarschijnlijk is” dat de afwijkingen die ze tegenkwamen in hun analyses „legitiem” zijn ontstaan.
Inmiddels is de huidige partijloze pro-westerse Georgische president Salome Zoerabisjvili naar het constitutioneel hof van de republiek gestapt om de uitslag van de volgens haar fraudeleuze verkiezingsuitslag aan te vechten, meldt haar advocaat dinsdag. De Europese Unie is het met haar eens.
Cel of ziekenhuis
Bij de politieactie werden zestien mensen gearresteerd, waarvan er drie op dinsdagochtend op vrije voeten kwamen, aldus het Georgische ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder de arrestanten en gewonden zouden zich onder meer journalisten en oppositieleden bevinden, melden lokale media. De liberale pro-Europese partij Ahali (Georgisch voor ‚Nieuw’) stelt dat partijlid Nika Kvitatiani vanwege het politiegeweld in het ziekenhuis moest worden opgenomen. Een journalist van OC Media die „een mishandeling” filmde moest tijdelijk haar telefoon afgeven, schrijft het medium.
Een secretaris van de regeringspartij verdedigde het politieoptreden dinsdag tijdens een ingelaste persconferentie. „Enkele tientallen mensen […] kunnen de stad niet lamleggen, natuurlijk kan de Georgische staat dit niet toestaan,” stelde hij.
Lees ook
In de Georgische uitslagengrafieken zie je de ‘Russische staart’ – en dat kan duiden op fraude
Toen de buitenlandministers van Duitsland en Finland maandagochtend hoorden dat een 1.170 kilometer lange telecomkabel tussen beide landen geen signalen meer doorgeeft, dachten zij al snel aan opzet. „Diep bezorgd”, zijn ze, zo lieten ze in een verklaring weten. De kabel raakte beschadigd ter hoogte van het Zweedse eiland Öland. Het is het volgende kabel- of leidingincident in de Oostzee.
Om 03.00 uur Nederlandse tijd viel een deel van de C-Lion1-kabel, een belangrijke communicatiekabel tussen Finland en Centraal-Europa, plotseling uit. Een explosie werd niet waargenomen, maar het lijkt erop dat de kabel is deels is doorgesneden. Vaststaat dat het vijf tot vijftien dagen kost voordat de schade is hersteld, laat de Finse cyberveiligheidsorganisatie Cinia weten aan Finse media. Doordat er ook andere kabelroutes beschikbaar zijn, heeft de storing geen gevolgen voor het internetverkeer tussen beide landen.
De Duitse en Finse verdenking van sabotage heeft niet in de laatste plaats te maken met de beschadiging van een andere telecomkabel in de Oostzee, afgelopen zondag. Die kabel loopt van Litouwen naar het strategisch gelegen Zweedse Gotland. Zweden vreest al lange tijd dat Rusland zijn oog op dat eiland heeft laten vallen. „Wie Gotland beheerst, controleert de Oostzee”, zei Micael Bydén, de opperbevelhebber van de Zweedse strijdkrachten, afgelopen zomer in NRC. Zweedse autoriteiten doen momenteel onderzoek naar de beschadiging van de kabel, schreef de Zweedse omroep SVT.
Ook de opzettelijke ontploffing van de Nord Stream gaspijpleiding, in september 2022, draagt bij aan het vermoeden van nieuwe sabotage. Bij die explosie vlakbij Denemarken raakten twee peperdure pijpleidingen beschadigd, waardoor enorme hoeveelheden aardgas vrijkwamen. Nooit is vastgesteld wie achter die spectaculaire sabotage-actie zit, maar twee onthullingen van Duitse en Amerikaanse media wezen afgelopen augustus in de richting van Oekraïne. Een Duits onderzoek ernaar loopt nog steeds.
Dit soort breuken in deze wateren ontstaat niet zonder invloed van buitenaf.
De Duitse en Finse buitenlandministers spraken maandag over „kwaadwillende actoren”, maar laten niets los over wie zij als mogelijke schuldige zien. Wel stelden ze dat de Europese veiligheid niet alleen wordt bedreigd door „de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne, maar ook door de hybride oorlogvoering”. Het Finse Cynia stelt: „Dit soort breuken in deze wateren ontstaat niet zonder invloed van buitenaf.”
In oktober 2023 raakte een gaspijpleiding tussen Finland en Estland beschadigd. Finse autoriteiten maakten kort daarna bekend dat het anker van een Chinees vrachtschip de vermoedelijke dader was.