‘Het onderwijssysteem is nog grotendeels gebaseerd op wat nuttig was in de tijd van de Industriële Revolutie: het is gericht op toetsen en scores, en op de optimalisatie van die output: meer, beter, hoger. Ik heb een tijd op een Montessori-school gewerkt, en in mijn klassen ervoer ik wat voor leerlingen écht het beste werkt. Dat zijn projecten waarbij kinderen voelen: ik kan het verschil maken, ik kan de wereld waarin ik wil leven zelf vormgeven. Bijvoorbeeld projecten over kleding, over voeding: we maakten van een oud T-shirt dat kinderen niet meer droegen een gymtas om ze zelf te laten werken aan hergebruik, we hadden vega- en vegan-proeverijen, we bedachten samen met de leerlingen hoe hun eigen stad groener kon worden, zijn zelf de stad in gegaan om te zien hoe dat zit met de grijze gebieden: hoezo liggen hier zoveel tegels, kan dat ook anders. Die plannen hebben ze ook ingediend bij de gemeenteraad. Tijdens die projecten gingen die kinderen helemaal aan, eigenlijk wilden ze dat alleen nog maar doen.
„Het is tegenstrijdig dat we als school en ook als ouders, als maatschappij, tegen de kinderen zeggen: leuk die projecten, maar hoe gaat het met taal en rekenen, en wat voor score heb je op de toets? Terwijl: waar draait onderwijs, en het leven, nou écht om? Als je het mij vraagt, gaat het om kinderen leren hoe ze goed voor zichzelf kunnen zorgen, hoe zij van betekenis kunnen zijn voor hun omgeving, nu en niet later. Leren voor later, dat is het traditionele beeld van school, goed scoren op toetsen zodat je later een goede baan kan hebben. Waarom niet leren voor nu?
„Ik heb van mijn vorige school altijd volop steun gehad, maar toch knelde het. Duurzaamheid in sociaal en ecologisch opzicht zou het uitgangspunt van het onderwijs moeten zijn en niet nóg een vak dat erbij komt. Daarom bedachten we Terrawijs. We zitten nu in het traject om deze nieuwe basisschool te openen, in eerste instantie in Deventer. Als alles lukt gaan we in augustus 2025 van start.
„Terrawijs moet een school worden waar je leert bouwen aan een gezonde toekomst, waar je je passie leert vinden, die duurzaamheid ademt, en die verbonden is met de natuur. Een school met een ander vertrekpunt, namelijk collectief welzijn in plaats van individuele welvaart. Er zitten wel elementen van wat wij voor ogen hebben in onderwijsconcepten zoals vrije scholen of Montessori-onderwijs, maar ook dat zijn eigenlijk concepten uit een andere tijd.
„Ja, er zijn natuurlijk eisen vanuit de inspectie. Je moet de ontwikkeling van de kinderen volgen en je moet bepaalde toetsen afnemen. Maar hoe je met die toetsen omgaat en wat je vervolgens daarover naar de kinderen communiceert en hoe je daarmee omgaat naar ouders toe: daarin is toch veel meer ruimte dan mensen soms denken.
„Het is niet makkelijk om een nieuwe school te starten. Je moet handtekeningen hebben van ouders in de buurt. Vervolgens moet je aan zes deugdelijkheidseisen en negen overige eisen van kwaliteit voldoen. Dat gaat van bestuursniveau tot onderwijsaanbod tot opvang, huisvesting, van alles moet je beschrijven. Logisch, maar het is intensief. We hebben 200 pagina’s en 28 documenten geschreven om aan al die eisen te voldoen. Daarbij lopen we aan tegen regels die bijvoorbeeld bepalen dat nieuwe scholen in eerste instantie in bestaande schoolgebouwen onderdak moeten vinden. Deze locaties passen echter niet bij het concept, we hebben een eigen plek nodig met toegang tot natuur en het liefst een duurzaam gebouw, omdat dat de kern is van ons concept. Gelukkig is de gemeente welwillend.
„Het ironische is dat we een school gaan oprichten die draait om de verbinding, het groen, de natuur, de buitenlucht, en dat wijzelf continu achter een laptop moeten zitten om dit voor elkaar te krijgen.”
Abonneer u ook op de wekelijkse nieuwsbrief Future Affairs: www.nrc.nl/futureaffairs
Leeslijst
