De inname dit weekeinde van de grote stad Wad Madani in het hart van Soedan is de eerste zege voor het regeringsleger sinds het begin van de oorlog, bijna twee jaar geleden. Het kan een keerpunt markeren en luidt vermoedelijk een veldslag in rond de hoofdstad Khartoem, honderd kilometers noordwaarts. Die staat nog steeds goeddeels onder controle van de paramilitaire Rapid Support Forces (RSF) van Mohamed Hamdan Dagalo, beter bekend onder zijn bijnaam Hemedti.
De verovering van Wad Madani betekent een opsteker voor president Burhan; weinigen hadden er nog vertrouwen in dat hij met het regeringsleger een totale overname van het land door de RSF kon voorkomen.
De regeringsstrijdkrachten, in coalitie met een militie van moslimfundamentalisten, voormalige rebellengroepen en op etnische afkomst gebaseerde strijdgroepen, trokken zaterdagmiddag Wad Madani binnen, schijnbaar zonder veel tegenstand van de RSF. Volgens RSF-leider Hemedti moesten zijn strijders wijken voor een regen van door Iran geleverde drones.
Het oorlogstoneel van Soedan is mede zo ondoorzichtig en onvoorspelbaar omdat beide kampen gebruikmaken van hulptroepen en beide afhankelijk zijn van buitenlandse militaire steun: het regeringsleger van Iran, de RSF van de Verenigde Arabische Emiraten.
Graanschuur van Soedan
Wad Madani was de ingang voor de RSF naar Oost- en Midden-Soedan. De deelstaat Gezira met zijn wijde netwerk van irrigatiekanalen, met Wad Madani als regionale hoofdstad, is de graanschuur van Soedan. Toen de RSF een jaar geleden het gebied veroverde, volgde een kettingreactie van wraak, verkrachtingen en vernietiging van akkers en landbouwapparatuur. Een bloedbad dat publiciteit trok vond plaats in het dorp Wad al Noura in Gezira. Op filmpjes op sociale media waren beelden te zien van hoe daar in een lange, rechte lijn een massagraf werd gegraven voor 140 inwoners, onder wie 35 kinderen.
De uit Arabische nomadenvolkeren in West-Soedan voortkomende RSF is berucht om oorlogsmisdaden jegens Soedanezen van zwarte Afrikaanse afkomst. De Amerikaanse regering beschuldigde de RSF daarom vorige week van genocidaal optreden.
Lees ook
De VS wijzen op genocide in Soedan, maar critici hekelen de timing
Geen enkele partij gaat echter vrijuit als het om schending van mensenrechten gaat. Ook het regeringsleger begaat oorlogsmisdaden tegen burgers, door het bombarderen van markten en het executeren van leden van burgercomités en van vermeende RSF-aanhangers. Bovendien vrezen vele Soedanezen dat een zege van Burhan de terugkeer betekent van moslimradicalen, die met de volksopstand tegen de toenmalige president Bashir in 2019 juist van hun macht waren beroofd.
Vele van de misdaden in en rond Wad Madani tijdens de RSF-bezetting werden uitgevoerd door een zekere Abu Agla Keikel, die in Oost-Soedan de Sudan Shieldforces aanvoert. Hij hielp aanvankelijk de RSF de stad in te nemen, maar deserteerde vorig jaar, en vervulde dit weekeinde een rol bij de herovering van Wad Madani, dit keer ten behoeve van de regeringssoldaten. „Vandaag hebben we een ronde verloren, maar we hebben de strijd niet verloren”, reageerde Hemedti op de val van Wad Madani.
Wanneer de regeringsstrijdkrachten Gezira geheel in handen krijgen, kan de volgende akte van de burgeroorlog beginnen, in Khartoem. Daar staan ze voor een zwaar karwei, want de RSF heeft zich daar overal ingegraven. Slechts een klein deel van de hoofdstad, zoals delen van de zustersteden Omdurman en Bahri, vallen onder Burhans controle. In het centrum van de stad, het presidentiële paleis en de luchthaven maken de RSF-strijders de dienst uit.
