Israël stuurt twee vliegtuigen naar Nederland om Israëliërs in veiligheid te brengen. Er zou sprake zijn geweest van een „zeer gewelddadig incident” tegen Israëlische burgers in Amsterdam. Dat meldde de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in een verklaring aan persbureau Reuters. In Amsterdam ontstond vrijdag aan het begin van de nacht onrust nadat Ajax had gespeeld tegen de Israëlische voetbalclub Maccabi Tel Aviv.
De Israëlische publieke omroep Kan News zei dat Netanyahu deze beslissing nam na een „situatiebeoordeling” met de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, Israel Katz. „De premier eist dat de Nederlandse regering en de Nederlandse veiligheidstroepen resoluut en snel optreden tegen de relschoppers om de veiligheid van onze burgers te waarborgen”, meldde Kan News.
Katz belde eerder in de nacht van donderdag op vrijdag met de Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC). Hij vroeg in dat gesprek om hulp bij het in veiligheid brengen van Israëliërs in Amsterdam. Inmiddels heeft premier Dick Schoof met Netanyahu gebeld. Hij spreekt van „volstrekt onacceptabele antisemitische aanvallen op Israëliërs” en heeft de Israëlische premier ervan verzekerd dat „de daders zullen worden opgespoord en vervolgd”.
Het is niet bekend of er tijdens de ongeregeldheden gewonden zijn gevallen. De politie heeft aan persbureau ANP laten weten dat er geen ambulances zijn ingeschakeld. „Het kan zijn dat er gewonden zijn geweest die zich niet hebben gemeld of die zichzelf hebben verzorgd, maar waar wij in die zin niet bij betrokken zijn geweest.”
Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken heeft gezegd dat tien Israëliërs gewond zijn geraakt en dat twee anderen “vermist” zijn na botsingen tussen voetbalsupporters. Dit is niet door de politie bevestigd. Later vrijdag is er een persconferentie van de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema. Dan wordt meer duidelijkheid verwacht.
Lees ook
Spanningen tussen Israëlische voetbalsupporters en pro-Palestijnse activisten, ME voert charges uit
Vechtpartijen
Op donderdag, voorafgaand aan de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi, braken in Amsterdam schermutselingen uit tussen Maccabi-fans en pro-Palestijnse demonstranten.
Ook na de wedstrijd bleef het onrustig. Rond middernacht ontstonden er ongeregeldheden in het centrum, waarbij confrontaties plaatsvonden tussen jongeren en supporters van de Israëlische club.
Een woordvoerder van de politie liet aan de Amsterdamse zender AT5 weten dat er in totaal 57 mensen zijn aangehouden, vanaf het moment dat de ongeregeldheden uitbraken op de Dam tot na de wedstrijd.
Aan het begin van de avond zou er volgens AT5 met stoelen zijn gegooid naar Maccabi-supporters die na de wedstrijd de metro naar het centrum namen. De ME kwam vervolgens in actie om de Maccabi-supporters te beschermen en begeleidde hen naar hun hotels.
Reacties
De Israëlische ambassade in de Verenigde Staten deelde op X dat „honderden fans” van Maccabi waren aangevallen toen zij het stadion verlieten. De aanvallers zouden beelden van de incidenten trots hebben gedeeld.
Eerder in de nacht sprak ook de Israëlische oud-premier Naftali Bennett zijn zorgen uit. Op X zei hij dat er sprake leek te zijn van een „geplande en georganiseerde pogrom” in Amsterdam.
Geert Wilders zei op X dat de beelden van de incidenten wel een „Jodenjacht” leken. „Schaamte dat dit in Nederland kan gebeuren. Volstrekt onacceptabel.”
Liveblog Crisis in het Midden-Oosten
Netanyahu stuurt twee ‘reddingsvliegtuigen’ naar Amsterdam, sprake van ‘zeer ernstig geweld’
„Dit is Amsterdam! Amsterdam dat opkomt voor Jeruzalem!” Talkshow Bar Laat (NPO1) opende met een tv-fragment uit 1967 waarin de toenmalige PvdA-leider Joop den Uyl bij een manifestatie de onvoorwaardelijke Nederlandse steun aan Israël verwoordde – steun waar de aanwezige, huidige PvdA-leider Frans Timmermans ook nu nog aan vasthoudt.
Vlak hierna liet een man uit het publiek horen dat de tijden zijn veranderd. Tegen presentator Jeroen Pauw zei hij: „Het is een schandaal dat je geen podium geeft aan anti-genocide-demonstranten en alles wegzet als antisemitisme terwijl er kinderen levend worden verbrand in Gaza.” Hij noemde Pauw een „staatsjournalist” die zelfcensuur toepast. Timmermans verweet hij de genocide in Gaza te ontkennen. De activist werd door de bewaking afgevoerd.
Hierna gebeurde iets geks: Pauw ging nauwelijks in op deze verstoring. Hij liet het programma gewoon door rollen alsof er niets gebeurd was. We kregen Joe Biden, het asieldebat, schaatsen. Pas toen kwam de onderdrukking van de Palestijnen weer ter sprake, zonder dat het eerdere incident werd aangehaald.
Aanleiding was de uitzending komende maandag van Andere Tijden over een groep Palestijnse gastarbeiders die na de Zesdaagse Oorlog van 1967 niet meer terug naar huis konden. Een van hen was de vader van programmamaker Kefah Allush, die in Bar Laat te gast was. Hij vertelde dat hij de Israëlische bezetting aan de lijve had ondervonden. En hoe geïsoleerd het gezin zich hier voelde omdat ze thuis en heel ander beeld van Israël hadden dan de rest van Nederland. Allush herinnerde zich: „Papa die boos is naar de televisie, papa die staat te roepen naar de televisie.” Ja, nu staat Allush zelf ook wel eens tegen de televisie te schreeuwen. „Ik loop vast in mijn hoofd en mijn buik en mijn hart.”
En toen moest in Amsterdam de nacht nog beginnen, de nacht waarin Israëlische supporters van voetbalclub Maccabi Tel Aviv werden aangevallen door pro-Palestijnse demonstranten. Israëlische politici noemden het een „pogrom”. De Amsterdamse politie sprak van „wat opstootjes”.
Fris Amsterdam
Voor een romantischer beeld van Amsterdam zorgde Bij ons op de Wallen (NPO3). Deze leuke realityserie laat de Amsterdamse buurt zien als een schoon en fris oord van feesten en plezier. In het begin van de reeks zaten boze buurtbewoners die zelf optreden tegen de geluidsoverlast en de rotzooi in hun straat. Maar daklozen, straatdealers en dronken toeristen blijven buiten beeld.
Bij ons op de Wallen draait om vier stereotype personages. De bejaarde Lidia die met haar scootmobiel van kroeg naar kroeg zwiert terwijl ze vrolijk „tuut tuut!” roept, is een „rasechte Amsterdammer” volgens het boekje. Ook de erotisch e artiest Kyla die optreedt in de kink- en fetisj-scene, is een opgeruimde, ambitieuze vrouw zoals we die graag zien. Haar moeder brengt haar met de auto naar optredens. De twee andere personages krijgen een twist mee. Zingende barman Syad die iedere avond een feestje bouwt in zijn kroeg is van huis uit een Afghaanse vluchteling. Raamexploitant Pim is een Zuidas-type die over zijn bedrijf praat alsof hij vergaderruimtes verhuurt.
In zijn verhaal schemert wel iets door van de politieke strijd om de Wallen. Burgemeester Halsema wil de raamprostitutie op de Wallen niet alleen stevig reguleren – waar Pim van profiteert – maar ook verminderen. Met dit doel bouwt ze aan de Zuidas een omstreden Erotisch Centrum. Pim betoogde eerder in Het Parool dat raamprostitutie veiliger is dan huisprostitutie en bordelen, die zich meer aan het zicht van de gemeente onttrekken. Bestrijding van de raamprostitutie jaagt sekswerkers juist de illegaliteit in.
Dat kun je allemaal tussen de regels lezen. Verder is dit reality, en die heeft niet zoveel met de werkelijkheid te maken.
Meteen vanuit het treinstation van het Poolse stadje Opole zijn bloeiende tulpenvelden, Nederlandse molens en Amsterdamse grachten te zien. Talloze reclameborden en winkeletalages prijzen hier Nederland aan met teksten als Praca w Holandii – werken in Nederland. De zuidwestelijke provinciestad is al vijfentwintig jaar dé plek voor Polen die in Nederland willen werken.
In het centrum van de stad zijn van oudsher tientallen Nederlandse uitzendbureaus gevestigd. Het Nederlandse woord ‘uitzendbureau’ is volledig opgenomen in de Poolse taal, blijkt uit gesprekken met de inwoners van Opole. Zelden gebruikt iemand hiervoor het Poolse woord. En dat valt niet los te zien van de rol die Opole daarin speelt. Op deze plek begon de arbeidsmigratie vanuit Centraal- en Oost-Europa naar Nederland.
Begin deze eeuw stond Opole (met ruim 127.000 inwoners ongeveer even groot als Leiden) volledig in het teken van werk in het buitenland. Vooral Duitsland en Nederland waren populaire bestemmingen. Hele dorpen uit de regio trokken leeg. Iedere vrijdagavond stapten honderden Polen in de bus om te gaan werken in Nederland. Opole was dé exportstad voor arbeidsmigratie naar Nederland.
De ‘gouden jaren’ voor de uitzendbranche in Polen zijn nu voorbij. Het aantal uitzendbureaus in Opole is de laatste jaren fors afgenomen, aldus Okap, de Poolse branchevereniging voor uitzendbureaus. Niet lang geleden stonden Poolse arbeidsmigranten in rijen voor de loketten van de Nederlandse uitzendbureaus. „Nu is het al veel als een uitzendbureau vijf mensen per maand uit Opole naar Nederland uitzendt”, zegt Aleksandra Idzikowska van Okap.
Hoe kwam de uitzendbranche in Opole op? En hoe kon die zo snel weer veranderen? Een reconstructie aan de hand van een tiental betrokkenen die de opkomst en neergang van de uitzendbranche in Opole van dichtbij meemaakten.
Cowboybusiness
Vijfentwintig jaar woont hij nu in Opole, waar hij kinderen kreeg en geldt als een van de oprichters van de plaatselijke uitzendbranche. De Nederlander Guido Vreuls (55) rekruteerde tientallen arbeidsmigranten per dag, honderden per week en duizenden per jaar vanuit Opole voor werk in Nederland, vertelt hij in zijn lievelingsrestaurant in de stad, waar hij het personeel in vloeiend Pools aanspreekt.
Voordat hij voor het eerst in Opole kwam, was hij in Duitsland op zoek naar personeel voor het Nederlandse uitzendbureau Dactylo. Maar tijdens wervingsbijeenkomsten bij de Oosterburen kwam hij Polen tegen die zich hadden aangemeld voor werk in Nederland.
Guido Vreuls woont 25 jaar in Opole.Foto Anna Liminowicz
Deze Polen hadden een Duits paspoort en konden daarom al legaal in Nederland werken – nog voordat Polen lid was van de Europese Unie; en voor de Poolse arbeiders was er ook geen vrij verkeer van werknemers dankzij het Schengen-akkoord. Na de Tweede Wereldoorlog had Polen een stuk Duits grondgebied overgenomen, waardoor in de regio Opole veel Polen een dubbel paspoort hadden: een bordeaux-rood Duits paspoort en het blauwe Poolse. Vreuls en andere Nederlandse uitzenders ontdekten dat er dankzij deze bordeaux-rode paspoorten in Opole een buitenkans lag.
Toen Vreuls rond de eeuwwisseling voor het eerst in Opole aankwam om Polen met een Duits paspoort te werven trof hij „een totaal ongeorganiseerde cowboybusiness aan”, vertelt de Limburger. „De mensen werden letterlijk aan de keukentafel geronseld.” Nederlandse uitzendbureaus betaalden Polen die een beetje Duits of Engels spraken voor elke geronselde arbeider met een dubbel paspoort. Die tussenpersonen hingen flyers op aan lantaarnpalen, herinnert Vreuls zich, met daarop hun adres en telefoonnummer en de belofte van werk in Nederland.
Mensen hadden geen idee waar ze terecht zouden komen. Vaak bleek dat een schuur of een lekkende caravan op een camping
„De geïnteresseerden gingen dan bij die tussenpersoon langs en kwamen op gesprek aan de keukentafel”, zegt Vreuls. Wat iemand in z’n mars had, was niet relevant. Had iemand een Duits paspoort, en twee armen en benen? Pak maar in, zei de ‘recruiter’ dan. Om negen uur vanavond vertrekt een bus. Vreuls: „Mensen hadden geen idee waar ze terecht zouden komen. Vaak bleek dat een schuur of een lekkende caravan op een camping.” En de recruiter kreeg een paar tientjes per persoon.
Aan de keukentafel rekruteren paste niet bij het bedrijf waar hij voor werkte, vond Vreuls. Dactylo had een beursnotering en moest zich daarom „netjes” gedragen. Vreuls richtte net buiten de stad een „bureautje” op, waar de arbeidsmigranten langs moesten komen voor een ‘selectie-interview’ voordat ze naar Nederland mochten. Een unicum in die tijd.
Al snel volgden meer bureaus. En zo ontstond rond de eeuwwisseling in korte tijd een industrie in Opole die geheel gericht was op het rekruteren en uitzenden van Poolse arbeidskrachten naar Nederland. De loketten waar mensen zich konden melden, popten op rondom het treinstation. Het lokale busbedrijf Sindbad zag ook een kans en richtte zich op de nieuwe markt. Elke vrijdag vertrokken meerdere bussen naar plekken als Venray, Badhoevedorp en Zevenaar.
Vanaf 2003 runde Vreuls de Poolse vestiging van het Nederlandse uitzendbureau OTTO Work Force – nu het grootste voor arbeidsmigranten van Europa. Soms waren de rijen voor het kantoor in Opole zo lang dat hij ’s middags al een briefje op de deur hing dat de inschrijvingen voor werk in Nederland vol zaten, vertelt Vreuls. „Er kwamen zoveel mensen dat we het niet konden bijbenen.”
Vreuls leerde alles over de kunst van het rekruteren. „Bij OTTO zochten we naar de ‘culture fittest’-kandidaten.” Mensen die het werk in Nederland aankonden. Via intakegesprekken probeerden recruiters erachter te komen of iemand bijvoorbeeld monotoon werk aankon. En of iemand allergieën heeft. „Als je in een distributiecentrum werkt waar je voedselwaren moet verplaatsen, dan wil je niet dat iemand een allergie heeft die het werk belemmert.”
Straatbeeld Opole Foto Anna Liminowicz
Reis voor journalisten
Al snel werden in Opole de verschillen tussen Polen met en zonder een Duits ‘rood’ paspoort zichtbaar. De roden, die herkende je aan de voortuin, vertelt Vreuls. „Als die goed onderhouden was, wist je: Duits paspoort.” De uit Nederland teruggekeerde Polen hadden zich volgens Vreuls laten inspireren door de Nederlandse aangeharkte gazons. Én kwamen terug met flink hogere salarissen dan de Poolse. Dat geld ging naar nieuw gestucte muren, meubels en duurdere auto’s, weet Ryszard Pierzchala (70) nog, die in de beginjaren de marketing van OTTO Work Force in Polen deed. „Mensen gaven hun geld niet uit in Nederland, maar in Polen.”
En die zichtbare verschillen leidden tot jaloezie. De lokale bevolking kreeg steeds meer kritiek op de uitzendbranche. Niet alleen zorgde de branche voor welvaartsverschillen tussen Polen met en zonder rood paspoort, ook zou ze zorgen voor echtscheidingen. „Mannen waren vaak lang weg bij hun gezin en daardoor gingen sommige relaties inderdaad stuk”, herinnert Vreuls zich. Bovendien verschenen in de Poolse media steeds vaker negatieve berichten over slechte arbeidsomstandigheden en uitbuiting van Poolse arbeidsmigranten in Nederland.
OTTO Work Force deed er daarom alles aan om een goede reputatie op te bouwen en te behouden. Zo werd het bedrijf hoofdsponsor van de lokale voetbalclub Odra Opole. En sponsorde het hardloopwedstrijden, dansclubs en taekwondo-scholen. „Alleen sponsoring van de voetbalclub kostte OTTO al een miljoen zloty [omgerekend ongeveer 230.000 euro]”, vertelt Vreuls, die later kortstondig voorzitter werd van de club. „De sponsoring was niet alleen bedoeld als reclame”, zegt Vreuls. „We wilden de lokale bevolking ook iets teruggeven. Laten zien dat we niet alleen iets kwamen halen.”
De gouden jaren van de uitzendbranche zijn voorbij. Het aantal uitzendbureaus in Opole is de laatste jaren fors afgenomen.
Foto’s: Anna Liminowicz
Pronken op jaarlijks feest
Daarnaast organiseerde OTTO voor uitzendkrachten jaarlijks een groot feest, vertelt marketeer Pierzchala. Het ene jaar in Nederland, het andere in Polen. Er speelde een live coverband van The Beatles. Uitzendkrachten konden op hun feest pronken met hun gouden of zilveren tulpen – een prijs voor degene die het grootste aantal uren had gewerkt.
Om de negatieve berichtgeving in de Poolse media over arbeidsmigratie in Nederland te beïnvloeden, organiseerde OTTO een reis voor journalisten uit Polen. „Tientallen journalisten reisden op onze kosten met de bus naar Nederland om de werk- en woonplekken van de Poolse uitzendkrachten te laten zien”, vertelt Pierzchala. „Dat moest het beeld herstellen dat Nederland een en al ellende was, én was gratis reclame voor ons.”
Rond 2005, wat de gouden periode was voor de uitzendbranche in Opole, vertrokken ongeveer 10.000 mensen alleen al uit de provincie Opole naar het buitenland, aldus branchevereniging Okap. Zeker 90 procent van hen ging naar Nederland.
Burgemeester Arkadiusz Wisniewski in zijn kantoor. Foto Anna Liminowicz
Nu zijn in Opole geen rijen meer te zien van Polen die wachten voor de ingang van een uitzendbureau. Het aantal bussen dat naar Nederland vertrekt, is gedaald. En als de burgemeester van de stad gevraagd wordt naar Opoles eerste en grootste uitzendbureau, OTTO Work Force, moet hij even nadenken. „De economie van Opole is al lang niet meer afhankelijk van de uitzendbureaus”, zegt Arkadiusz Wisniewski, in zijn chique werkkamer van het stadhuis. „Sterker nog: we zien steeds meer migranten vanuit het buitenland naar Opole komen.”
De lonen zijn zo hard gestegen dat het verschil met Nederland verwaarloosbaar is
Het gaat goed met de Poolse economie en dat merkt de plaatselijke uitzendbranche. Zo’n twintig jaar geleden konden Polen in Nederland vier keer meer verdienen dan in hun thuisland. Maar de lonen zijn zo hard gestegen dat het verschil inmiddels verwaarloosbaar is, als ook de kosten van huren en leven in Nederland worden meegerekend. En was de werkloosheid in Polen rond de eeuwwisseling nog zo’n 15 procent, nu is die met 2,9 procent historisch laag.
„Polen vinden daarnaast de woonomstandigheden in Nederland onaantrekkelijk”, zegt Aleksandra Idzikowska van Okap, in een eenmanskantoortje aan de rand van de stad. „Ze willen niet meer met vreemden in een huis wonen zoals voor arbeidsmigranten gebruikelijk is in Nederland, maar met hun eigen gezin.”
De coronatijd was een keerpunt: veel arbeidsmigranten keerden toen terug naar Polen. Sindsdien is de Poolse economie alleen maar concurrerender geworden met andere landen. Het bruto binnenlands product (bbp; de omvang van de economie) van Polen was vorig jaar 750 miljard euro. Ter vergelijking: het bbp van Nederland is ruim 1.000 miljard euro.
Naast het Poolse kantoor van OTTO Workforce, pal tegenover het treinstation van Opole, bevindt zich op de tweede etage van een appartementencomplex het kantoortje van tolk Nederlands Rafal Mazur (53). Waar hij een jaar of tien geleden nog vooral verzoeken had om arbeidscontracten in het Pools te vertalen, moet hij nu steeds vaker vertaalwerk doen voor Polen die terugkeren. Niet geïnde pensioen- en vakantiegelden, leasecontracten, of omdat ze een huis in Polen willen bouwen en daarvoor vertaalde documenten nodig hebben. Mazur: „Soms keren ze terug om voor hun ouders te zorgen. Of omdat hun kinderen op een Nederlandse school niet meekomen vanwege de taalbarrière.”
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Busstation in Opole. Arbeidsmigranten vertrekken vanaf hier met de bus naar Nederland.” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Busstation in Opole. Arbeidsmigranten vertrekken vanaf hier met de bus naar Nederland.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-6.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/07164307/data123767708-b2561e.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-32.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-30.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-31.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-32.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-33.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/B3pWEFXgBJNU68PEaRleeagtJ6E=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/07164307/data123767708-b2561e.jpg 1920w”>Busstation in Opole. Arbeidsmigranten vertrekken vanaf hier met de bus naar Nederland.
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Arbeidershotel in een buitenwijk van Opole.” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Arbeidershotel in een buitenwijk van Opole.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-7.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/07164305/data123767711-be574f.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-36.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-34.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-35.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-36.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/11/polen-staan-niet-meer-te-trappelen-om-in-nederland-te-werken-misschien-komen-nederlanders-over-een-paar-jaar-wel-naar-polen-voor-werk-37.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/aJ9aDgAeZ-QIq6RrPhu4lN5Uw1Y=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/11/07164305/data123767711-be574f.jpg 1920w”>Arbeidershotel in een buitenwijk van Opole.
Foto’s: Foto Anna Liminowicz
De recruitmentmarkt is door de terugkomst van de Polen en de wegebbende aantrekkingskracht van Nederland „competitiever dan ooit”, volgens Idzikowska van Okap. Omdat personeel schaars is, concurreren uitzendbureaus nu veel meer op arbeidsvoorwaarden zoals flexibele werktijden en mogelijkheden om professioneel door te groeien, ziet de branchevereniging. „Of met ‘ziektebonussen’: hoe minder dagen je ziek bent, hoe meer je extra kunt verdienen.”
Uitzendbureau Hobij, dat in Nederland onder meer buitenlandse uitzendkrachten levert aan de logistiek, ziet sinds corona dat fysieke werving op hun kantoor in Opole nauwelijks meer plaatsvindt. De rijen mensen voor de bureaus zijn dankzij internet-rekrutering volledig verdwenen. „Omdat de concurrentie tegenwoordig zo groot is, zoeken we nu weer nieuwe werknemers op ouderwetse banenbeurzen”, zegt directeur van de Poolse vestiging Magdalena Godzal in haar kantoor, dat omringd wordt door andere uitzendbureaus.
OTTO Work Force in Opole richt zich om dezelfde reden nu vooral op rekrutering voor de lokale markt in Polen, in plaats van op werving naar Nederland, zegt Tomasz Dudek, directeur Oost-Europa van OTTO Work Force. Zijn kantoor, behangen met foto’s van Amsterdamse grachten, staat nog steeds prominent voor het treinstation waar ze 25 jaar geleden ook begonnen. „Er is hier nu zo veel bedrijvigheid dat het meer loont. Veel Polen willen nu liever voor lokale bedrijven werken.” Voor de werving voor de Nederlandse markt kijkt OTTO Work Force daarom noodgedwongen vaker naar landen als Bulgarije en Roemenië.
Polen is nu een land dat arbeidsmigranten uit andere landen aantrekt
Polen is nu een land dat arbeidsmigranten uit andere landen aantrekt. „Vooral uit Oekraïne, Wit-Rusland, Georgië en Moldavië, van oudsher landen van waaruit mensen naar Polen komen”, zegt Idzikowska van Okap. „Maar sinds kort zien we ook migranten uit India, Pakistan en Colombia.”
De Nederlander Vreuls rijdt naar een grauw industrieterrein in Opole, waar onlangs een huisvestingslocatie voor buitenlandse arbeidskrachten is geopend. Hij ziet met lede ogen aan hoe de arbeidsmigranten – vermoedelijk uit Georgië en Azerbeidzjan – weggestopt zitten aan de rand van de stad. „In Nederland noemen we dit een Polenhotel”, zegt hij vanaf de parking. „Die hebben we hier nu ook.”
Polen maakt hiermee dezelfde fouten die Nederland eerder maakte met de integratie van Polen, denkt Vreuls, die inmiddels in de sportkledingbranche werkt. „En daarvoor met de Turkse en Marokkaanse gastarbeiders. De Polen denken dat deze arbeidsmigranten uit landen als Georgië tijdelijk komen voor werk, maar velen zullen hier blijven.” En aan integratie van deze nieuwe migranten, die pas sinds de coronatijd in groten getale Polen bereiken, denken ze nog niet aan de burelen van het stadskantoor.
Het tekent hoe snel Europa verandert. Was Opole twintig jaar geleden nog dé stad om aan goedkope arbeidskrachten te komen voor lagelonen-werk in Nederland, nu is de stad een plek waar nauwelijks nog een Pool vertrekt en migranten van duizenden kilometers verderop naartoe komen vanwege de hogere lonen. „Opole is veranderd van een exportstad in een importstad”, zegt burgemeester Wisniewski.
Ook Dudek van OTTO Work Force ziet het tij keren: „Misschien komen over een paar jaar wel Nederlanders naar Polen voor werk.”
Gedupeerden van het Toeslagenschandaal zijn de wanhoop nabij. Duizenden toeslagenouders – van wie de Belastingdienst tussen 2005 en 2019 onterecht toeslagen heeft stopgezet en teruggevorderd – moeten mogelijk nog jaren wachten op definitieve schadevergoeding. Dat gebeurt doordat de hersteloperatie Toeslagen op fundamentele onderdelen vastloopt.
Prinses Laurentien van Oranje hielp samen met meerdere betrokkenen een oplossing te bedenken voor de wachtrij van gedupeerden: de methode-Laurentien. Deze methode komt neer op minder bureaucratie, gesprekken op basis van vertrouwen die worden afgesloten met een schikking met behulp van letselschade-experts en een finaal bedrag voor de gedupeerde.
Centraal staat de speciaal hiervoor opgerichte Stichting (Gelijk)waardig Herstel (SGH). De stichting kreeg onder grote druk van de Tweede Kamer in juli 2024 opdracht van Financiën om 20.000 ouders te helpen met het vaststellen van compensatie.
Prinses Laurentien van Oranje hielp samen met meerdere betrokkenen een oplossing bedenken: de methode-Laurentien
De unieke situatie doet zich voor dat een private stichting een spilfunctie krijgt bij het uitkeren van miljarden euro’s overheidsgeld. Geld waarvan de overheid iedere euro moet kunnen verantwoorden. Maar de betrokkenen bij de methode-Laurentien verzetten zich tegen controle van compensaties. De overheid wordt door hen, onder wie ook gedupeerden, als dader gezien.
Daarnaast is Laurentien als lid van het Koninklijk Huis een complicerende factor. Zij is direct betrokken bij de oplossing van een politiek gevoelig en maatschappelijk explosief dossier. Tegelijkertijd valt zij als prinses onder de ministeriële verantwoordelijkheid. Dat betekent dat de ministers uit het kabinet verantwoordelijk zijn voor wat de prinses doet.
Ook de methode-Laurentien komt vooralsnog niet van de grond. Het ministerie van Financiën en de Stichting (Gelijk)waardig Herstel ruziën over de reden daarvan.
Uit de eigen begroting blijkt dat bij de opdracht voor de Stichting (Gelijk)waardig Herstel voor een bedrag van in totaal 100 miljoen euro hoge vergoedingen naar betrokken medewerkers gaan. Ook gaat er jaarlijks een kwart miljoen euro naar een andere stichting van de prinses.
De kosten van het compenseren van gedupeerden lopen intussen verder op. Het kabinet heeft volgens de laatste cijfers (oktober 2024 ) 11,7 miljard euro gereserveerd voor deze compensatie. Daarvan gaat 2,4 miljard euro naar kosten voor de uitvoering.
Lees hieronder de belangrijkste NRC-publicaties over de afhandeling van het Toeslagenschandaal.
Foto Bart Maat
beloningen Hoge beloningen voor medewerkers stichting Laurentien
De stichting (Gelijk)waardig Herstel van prinses Laurentien streeft niet naar winst. Maar medewerkers ontvangen hoge beloningen. Ook stroomt er jaarlijks bijna een kwart miljoen euro naar een andere stichting van de prinses.
Foto Joris van Gennip
Analyse Compensatie ouders komt maar niet van de grond
Dat de hersteloperatie voor toeslagenouders maar niet van de grond komt, heeft vier aanwijsbare oorzaken. Ondertussen zijn gedupeerden de wanhoop nabij.
Foto Robin Utrecht
nieuws Ook nieuwe ‘methode Laurentien’ ligt stil
De stichting van prinses Laurentien slaagt er niet in om volgens plan op te schalen. Op het moment neemt (Gelijk)waardig Herstel geen nieuwe aanmeldingen van gedupeerden aan.
Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP
Reconstructie Veel ruzie, toch een miljoenenklus voor de prinses
De stichting (Gelijk)waardig Herstel, van de vorige week teruggetreden prinses Laurentien, gaat duizenden gedupeerden in het Toeslagenschandaal helpen met compensatie. De samenwerking tussen de prinses en de overheid kende een roerige aanloop.
Foto David van Dam
crisis Angstcultuur en interne chaos bij overheid
Crisis bij een cruciaal onderdeel van de hersteloperatie in het Toeslagenschandaal. De afhandeling van bezwaren loopt vast door inefficiënte en trage werkprocessen en een onveilige werksfeer.
Foto Bas Czerwinski / ANP
conflict Prinses botste eerder met ambtenaren
Toenmalig staatssecretaris Van Huffelen werd verschillende keren gewaarschuwd en sprak er met prinses Laurentien over.
Podcast NRC Vandaag over de toeslagenouders
Derk Stokmans was te gast bij podcast NRC Vandaag om te praten over het onderzoek naar de conflicten tussen de prinses en haar stichting en ambtenaren, in aanloop naar de opdracht van 100 miljoen euro.
