Oekraïense eenheden zijn zondagochtend in de Russische regio Koersk een verrassend tegenoffensief begonnen. Dat melden zowel het Russische ministerie van Defensie als verschillende Russische en Oekraïense militaire bloggers.
Volgens Moskou werd de Oekraïense tegenaanval rond 9 uur lokale tijd ingezet „om de opmars van Russische troepen in Koersk te stoppen”. Twee Oekraïense aanvallen zouden zijn afgeslagen, aldus het Kremlin. Ook de stafchef van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky, Andri Jermak, maakte melding van het Oekraïense offensief. „Regio Koersk, goed nieuws”, schreef hij op Telegram. „Rusland krijgt wat het verdient.”
Het is het eerste Oekraïense offensief sinds de strijdkrachten begin augustus de Russische grens overstaken in de regio Koersk. Volgens Russische berichten zouden Oekraïense eenheden vanuit het bezette stadje Soedzja met tanks en infanteriegevechtsvoertuigen proberen op te rukken naar het oosten en noordoosten, onder meer in de richting van Bolsjoje Soldatskoje. Dat plaatsje ligt een kleine zeventig kilometer ten zuidwesten van de stad Koersk.
Bij hun operatie zouden Oekraïense troepen door middel van uitvoerige elektronische oorlogsvoering de meeste Russische drones boven het slagveld onbruikbaar hebben gemaakt. De gevechten vonden volgens Russische oorlogsbloggers zondag vooral plaats in de buurt van het dorpje Berdin, niet ver van de hoofdweg die leidt naar de regionale hoofdstad Koersk.
‘Significante verliezen’
Zaterdag zei president Zelensky in zijn dagelijkse toespraak tot de bevolking dat Russische en Noord-Koreaanse eenheden zware verliezen hadden geleden bij het Russische dorp Machnovka, in de regio Koersk. „Dit is significant.” Hij gaf daarbij geen verdere uitleg.
Eerder op de dag had het Russische ministerie van Defensie melding gemaakt van Oekraïense aanvallen met Amerikaanse ATACMS op Russische bodem. Volgens Moskou onderschepte de Russische luchtverdediging acht van deze raketten, die een maximaal bereik hebben van driehonderd kilometer. Verdere details over de Oekraïense aanvallen werden niet bekend gemaakt. Het is evenmin bekend of er een verband bestaat met het Oekraïense offensief dat zondagochtend begon.
Wat het precieze doel is van de jongste Oekraïense operatie, valt moeilijk vast te stellen. En of het offensief daadwerkelijk tot nieuwe terreinwinst in Koersk leidt zal de komende dagen moeten blijken. Het moment van de Oekraïense tegenaanval is in elk geval verrassend, nu Moskou en Kyiv zich voorbereiden op de wisseling van de wacht in het Witte Huis in Washington, waar Donald Trump op 20 januari Joe Biden opvolgt als Amerikaans president. Net als in augustus lijkt Rusland nu opnieuw te zijn verrast door het Oekraïense offensief.
Een van de redenen waarom de Oekraïense regering afgelopen zomer besloot tot de invasie in Koersk zou zijn geweest dat Kyiv met de bezetting van Russisch grondgebied een sterkere positie zou hebben zodra het tot onderhandelingen komt met Moskou. Het lijkt aannemelijk dat dit argument nu opnieuw een rol speelt voor Kyiv.
Zeldzaam Oekraïens offensief
De operatie in Koersk was afgelopen zomer een van de zeldzame offensieve bewegingen van de Oekraïense krijgsmacht op de grond. Maar sinds de Oekraïense inval in Koersk, waar Moskou in het najaar duizenden Noord-Koreaanse soldaten inschakelde om te helpen de Oekraïense bezettingsmacht te verdrijven, heroverde Rusland bijna de helft van het gebied dat Oekraïne aanvankelijk bezet hield. Op het hoogtepunt zou de oppervlakte van dat bezette terrein 1.376 vierkante kilometer zijn geweest.
Aangenomen wordt dat zowel Moskou als Kyiv met de meest recente offensieve operaties een zo gunstig mogelijke uitgangspositie wil creëren voordat dat Donald Trump terugkeert in het Witte Huis. Trump heeft steeds gezegd dat hij de oorlog tussen Rusland en Oekraïne zo snel mogelijk wil beëindigen, al lichtte hij nooit toe hoe hij dat denkt te gaan doen.
Een van de somberste scenario’s voor president Zelensky zou zijn dat de VS hun militaire steun aan Oekraïne zouden beëindigen. Washington is de afgelopen jaren veruit de belangrijkste leverancier van wapens en munitie voor Oekraïne. Maar Zelensky heeft de afgelopen weken in het openbaar vooral onderstreept dat de terugkeer van Trump op het internationale toneel kansen biedt voor Oekraïne.
Trump benoemde eind vorig jaar oud-generaal Keith Kellogg tot speciale gezant voor de oorlog in Oekraïne. Kellogg zou begin deze maand al naar Kyiv reizen om zich op de hoogte te stellen van de situatie in Oekraïne.
Trage Russische opmars
Voor Oekraïne zou een nieuw offensief, mocht het plan in militair opzicht slagen, een eerste lichtpuntje zijn na een lange periode van slecht nieuws. Vrijwel het hele jaar 2024 waren de Oekraïense strijdkrachten in het defensief gedrongen langs de ruim duizend kilometer lange frontlijn.
Lees ook
‘Rusland is helemaal niet in de positie om concessies te eisen van Oekraïne of het Westen’
De eerste maanden van het jaar kampte Oekraïne met grote tekorten aan wapens en munitie, in de tweede helft van 2024 speelde het personeelsgebrek het Oekraïense leger steeds meer op. Dat leidde in Oekraïne zelf ook tot kritiek op de eigen regering en de legertop: de inval in Koersk zou volgens critici zoveel mankracht hebben gekost dat de verdedigingslinies in de Donbas steeds meer scheuren gingen vertonen.
In de regio Donetsk verschoven de Russen de frontlijn in de loop van het jaar tientallen kilometers in westelijke richting, ook al verliep die opmars traag en betaalden de Russen met zware personele en materiële verliezen een enorme prijs. Volgens de laatste Oekraïense cijfers verloren de Russen sinds hun grootscheepse inval bijna achthonderdduizend soldaten – doden, gewonden en vermisten. Onafhankelijke journalisten wisten bijna 85.000 Russische doden te identificeren.