Octopus blijkt gevoelig voor de illusie van een rubberen arm

Als kind wilde Horst Mahler graag politicus worden, vertelde hij in de documentaire Die Anwälte. „Ik had mijn haren geknipt zoals Adolf Hitler, ging erbij staan en hield toespraken.” In je kindertijd „speel je de rol die je ideaal lijkt”, aldus Mahler in het interview. Politicus werd Horst Mahler, die op zondag op 89-jarige leeftijd is overleden, niet. Maar Mahler vertegenwoordigde de politieke extremen in na-oorlogs Duitsland als geen ander.

Horst Mahler werd geboren in Silezië, een destijds Duitse provincie in het huidige Polen, in een fanatiek nationaal-socialistisch gezin. Zijn vader, een tandarts die ’s avonds bad voor Hitler, pleegde zelfmoord in 1949. In West-Berlijn studeerde Mahler rechten aan de Freie Universität en maakte hij al snel naam als advocaat. In de tweede helft van de jaren zestig kwam hij meer en meer op voor linkse demonstranten die protesteerden tegen het kapitalisme, de Vietnam-oorlog en de vele voormalige nazi’s in hoge bestuursfuncties in Duitsland. In 1966 was Mahler mede-oprichter van een ‘socialistisch advocatencollectief’.

Studentenprotest

In 1967 behartigde Mahler de belangen van de familie van Benno Ohnesorg, de student die tijdens een studentenprotest door een politiekogel werd gedood, en van de leider van de studentenprotesten Rudi Dutschke. In 1968 verdedigde Mahler Andreas Baader, Gudrun Ensslin en twee anderen, die in dat jaar twee aanslagen op warenhuizen in Frankfurt am Main pleegden. De aanslagen waren bedoeld als actie tegen het consumentisme en tegen de oorlog in Vietnam.

Zoom in

Twee jaar later, in 1970, beraamden journaliste Ulrike Meinhof en advocaat Mahler de bevrijding van Andreas Baader uit een gevangenis in Berlijn. Mahler bepleitte een bezoek van Baader uit de gevangenis aan een wetenschappelijk instituut, van waaruit Meinhof, Mahler en Baader ontsnapten met behulp van een paar gewapende gelijkgestemden. De ontsnapping wordt gezien als het begin van de links-terroristische Rote Armee Fraktion (RAF).

Mahlers carrière in de RAF was beknopt. Na met Bader en co een gevechtstraining in Jordanië te hebben gevolgd, werd hij in het najaar van 1970 opgepakt in Berlijn. Tijdens zijn proces werd Mahler verdedigd door de latere minister van Binnenlandse Zaken Otto Schily (SPD) en het latere Groenen-Bondsdaglid Hans-Christian Ströbele. Mahler werd veroordeeld tot een celstraf van 14 jaar.

Verzameld werk van Hegel

Zijn advocaat Schily bracht Mahler op diens verzoek het verzamelde werk van Georg Wilhelm Friedrich Hegel in de gevangenis. Mahler wilde het lezen om Karl Marx beter te begrijpen, die voortborduurt op Hegel. Maar het lezen van de complete Hegel had grote en onvoorziene invloed op het denken van Mahler, vertelt hij in de documentaire Die Anwälte (2009). Volgens Hegel is „de tegenstelling een teken van waarheid”, aldus de interpretatie van Mahler. Door „dat inzicht ontwikkelde hij in de gevangenis een nieuw perspectief op nationalisme en nationaal-socialisme”, een perspectief dat hij naar eigen zeggen enige tijd onderdrukte.

Mahler werd in 1980 vervroegd vrijgelaten, door inspanningen van zijn nieuwe advocaat Gerhard Schröder, de latere bondskanselier en toenmalig voorzitter van de SPD-jongerenorganisatie. Zijn prominente en invloedrijke advocaten laten zien hoe serieus Mahler ook door gematigde linkse stemmen werd genomen.

In de jaren negentig dompelt hij zich verder onder in zijn „nieuwe perspectief op nationalisme”. Hij vindt dat Duitsland zich door zijn verleden laat „knechten” en demonstreert tegen het geplande Holocaust-monument in Berlijn. Hij wordt lid van de extreem-rechtse Nationaldemokratische Partei Deutschlands (NPD), die hij als advocaat ook met succes verdedigt tegen een partijverbod in 2003. Later richt hij een vereniging op om Holocaust-ontkenners te rehabiliteren.

Ik heb niet het gevoel dat ik links voor rechts heb verruild

Mahler is er zelf een: de moord op zes miljoen Joden noemt hij „een leugen” en een „Joodse enscenering”. Hitler ziet hij als een soort vrijheidsstrijder – op latere leeftijd is Mahler weer vol van hem zoals hij al in zijn kindertijd was. In 2009 wordt Mahler tot twaalf jaar gevangenisstraf veroordeeld voor het ontkennen van de Holocaust. In 2023 wordt een nieuw proces tegen hem gestaakt omdat Mahlers gezondheid te slecht is.

Over zijn grote politieke omwenteling zegt Mahler in de documentaire dat hij dat heel anders ziet: „Ik heb niet het gevoel dat ik links voor rechts heb verruild”. Volgens Mahler was het een „logische stap”, een „ontwikkeling die tot nieuwe inzichten heeft geleid”.

De extreem-rechtse splinterpartij Die Heimat (die voortkomt uit de NPD) maakte het overlijden van Mahler zondag bekend.

Delen

Mail de redactie