Noord-Korea ‘opent’ de grenzen, als laatste land na jarenlange coronasluiting

Coronamaatregelen Noord-Korea sloot begin 2020 als een van de eerste landen de grenzen vanwege het coronavirus. Pas nu gaan de grenzen van de socialistische dictatuur weer voorzichtig open.

Dinsdagochtend landde een vliegtuig van de Noord-Koreaanse maatschappij Air Koryo op de internationale luchthaven van Beijing. Even later vertrok de commerciële vlucht naar Pyongyang.
Dinsdagochtend landde een vliegtuig van de Noord-Koreaanse maatschappij Air Koryo op de internationale luchthaven van Beijing. Even later vertrok de commerciële vlucht naar Pyongyang. Foto Andy Wong/AP

Het heeft drie jaar en zeven maanden geduurd, maar de laatste vanwege de coronapandemie gesloten grenzen zijn weer ‘open’. Open tussen aanhalingstekens, want het gaat om Noord-Korea. Dinsdagochtend landde een toestel van Air Koryo in de Chinese hoofdstad Beijing, om Noord-Koreanen op te halen die al zeker 42 maanden niet naar hun thuisland konden.

Op de luchthaven van Beijing zagen verslaggevers Noord-Koreaanse passagiers met grote hoeveelheden bagage inchecken voor vlucht JS152, de eerste commerciële vlucht naar Noord-Korea. Aan boord van de dinsdag vertrokken Toepolev Tu-2014 is plaats voor 160 tot 190 passagiers. Later deze week staan ook twee vluchten uit het Oost-Russische Vladivostok naar Pyongyang gepland.

Beide vliegroutes zijn „nog geen volledige heropening van de route, maar een speciale vlucht die [Noord-]Koreanen terug naar huis brengt na jaren vast te hebben gezeten in het buitenland”, aldus Simon Cockerell, manager van Koryo Tours, een reisbureau gespecialiseerd in reizen naar Noord-Korea. Volgens Cockerell zullen de eerste vluchten utisluitend Noord-Koreanen repatriëren en duurt het vermoedelijk nog even voordat buitenlandse toeristen, hulpverleners en zakenmensen weer naar het Oost-Aziatische land kunnen.

Grens met China

Het totalitaire land sloot in januari 2020 als een van de eerste landen de grenzen vanwege het coronavirus. Daarmee werd vooral de 1.400 kilometer lange grens bedoeld met China, waar Covid-19 ontstond. Vanwege die grote grens, waarover voor de sluiting flink wat grenshandel plaatsvond, is het zeer waarschijnlijk dat tijdens de eerste golf het coronavirus in Noord-Korea is beland. Toch beweerde Pyongyang tot mei 2022 bij hoog en laag volledig coronavrij te zijn gebleven.

Door het sluiten van de grenzen kwam er nóg minder zicht op wat zich in Noord-Korea afspeelde. Voorheen kwamen nog duizenden westerse toeristen (en een veelvoud aan Chinese vakantiegangers) per jaar naar het land, met de pandemie stopte dat volledig. Diplomaten, ngo-medewerkers en andere hulpverleners die na januari 2020 het land verlieten, werden niet meer vervangen.

Daardoor is weinig bekend over de gevolgen die de pandemie heeft gehad in Noord-Korea. Daar waren aan het begin van de uitbraak grote zorgen over: meer dan de helft van de bevolking is ondervoed en behalve voor de elite is er in het hele land nauwelijks professionele medische zorg beschikbaar. Veel ziekenhuizen en klinieken hebben niet eens elektriciteit of stromend water, laat staan beademingsapparatuur. En hoewel meerdere landen Noord-Korea vaccins aanboden, zei Pyongyang telkens nee.

Dicht was echt dicht

Vanwege het beroerde zorgstelsel werd van tevoren al verwacht dat Noord-Korea het laatste land zou zijn dat weer open zou gaan. Toen in oktober 2014 in West-Afrika een ebola-uitbraak plaatsvond, had Noord-Korea het strengste inreisbeleid vanwege die ziekte ter wereld – ondanks het feit dat er geen enkele besmetting in Azië was. Pas na een half jaar schrapte Pyongyang de maatregelen weer.

Lees ook over de Amerikaan die overstak naar Noord-Korea

Dicht was ook echt dicht, dus op twee Noord-Koreanen die in 2020 en 2022 clandestien terugkeerden na kwam niemand erin. Burgers die zich in januari 2020 in het buitenland bevonden, hebben al die tijd niet kunnen terugkeren. Het is niet bekend om hoeveel Noord-Koreanen dit in totaal gaat, maar onder hen zijn onder meer honderden uitwisselingsstudenten, (dwang)arbeiders, restaurantpersoneel en diplomaten.

De in Noord-Korea gespecialiseerde website NK News sprak met Noord-Koreaanse vluchtelingen, die zeggen te verwachten dat terugkerende Noord-Koreanen onderworpen zullen worden aan maandenlange propagandasessies, ‘heropvoeding’ en misschien zelfs dwangarbeid. Op die manier moet worden afgedwongen dat zij weer in het gareel lopen van de repressieve Noord-Koreaanse samenleving.

Recent werden al voor het eerst uitzonderingen gemaakt voor buitenlandse bezoekers. In maart mocht de nieuwe Chinese ambassadeur samen met nieuwe diplomatieke medewerkers de grens oversteken om aan zijn nieuwe baan te beginnen. In juli was er hoog bezoek uit Moskou en Beijing. Toen stonden de Russische minister van Defensie Sergej Sjoigoe en het Chinese Politburolid Li Hongzhong naast Kim Jong-un bij een militaire parade in Pyongyang. Beide hoogwaardigheidsbekleders zwaaiden en salueerden naar de voorbij rollende kernwapens en intercontinentale ballistische raketten waartegen zij jaren eerder nog VN-sancties hadden gesteund.

Taekwondoteam

Toen vorige week een Noord-Koreaans taekwondoteam naar Kazachstan mocht afreizen, dachten analisten dat de heropening van de grenzen niet lang meer kon duren. Veel groepen kijken reikhalzend uit naar het moment waarop zij weer naar het land kunnen. Koryo Tours bereidt al nieuwe reizen naar Noord-Korea voor, maar zegt nog niet te weten wanneer ook buitenlandse toeristen weer welkom zijn. „Het herstellen van deze route is een goed teken voor toeristen in de toekomst”, schrijft Cockerell op Instagram.

Ook hulpmedewerkers willen al langer terugkeren naar Noord-Korea. Al voor de pandemie was de voedselsituatie slecht. Met name sinds het begin van 2023 druppelen er berichten het land uit over ernstige voedselproblemen en zelfs hongerdoden. Kim Jong-un zei de afgelopen jaren meerdere keren dat de landbouwsector verbeterd moest worden, zodat er weer voldoende eten voor burgers was.

Lees ook over onderzoek naar de Noord-Koreaanse economie