Een wens van de Tweede Kamer wordt omarmd door de staatssecretaris voor Digitalisering, Zsolt Szabó (PVV). Hij wil „nog binnen deze kabinetsperiode” een soevereine overheidscloud bouwen, als alternatief voor de diensten van bestaande grote (Amerikaanse) cloudproviders, waarvan de overheid in hoge mate afhankelijk is.
Begin dit jaar constateerde de Algemene Rekenkamer dat de Nederlandse overheid gevaarlijk afhankelijk is geworden van grote Amerikaanse cloudproviders. En dat die ict-diensten zijn ingekocht zonder dat de verplichte risicoanalyes zijn gedaan. Het onderwerp leeft in de Tweede Kamer. Een groot deel van de partijen daar eist dat de afhankelijkheid van met name Amerikaanse ‘big tech’ wordt verminderd.
Een stap daarbij zou de ontwikkeling zijn van een soevereine Nederlandse overheidscloud. Zodat Nederlandse ministeries, gemeenten en bijvoorbeeld waterschappen een alternatieve plek hebben om hun data te stallen.
De staatssecretaris ontraadde moties die daarop aandrongen aanvankelijk, maar committeert zich nu alsnog aan het laten bouwen van een overheidscloud, blijkt uit een brief die maandag naar de Tweede Kamer ging. „Met de soevereine overheidscloud kunnen we onze digitale autonomie verder vergroten”, zegt hij in een toelichting.
Gevoelige data
Het komt er in eerste instantie op neer dat de bestaande capaciteit van datacentra van de overheid aan elkaar wordt gekoppeld. Zo kan die infrastructuur breder beschikbaar worden gesteld aan andere overheden die daar bijvoorbeeld gevoelige data van burgers willen opslaan. De ‘rijkscloud’ bestaat dan vooral uit een soort basisinfrastructuur. Niet uit de vele softwaretoepassingen die maken dat bedrijven en overheden graag gebruikmaken van de clouddiensten van Microsoft, Amazon en Google. Wat de rijkscloud gaat kosten en wie het moet gaan betalen, is nog niet duidelijk.
Barbara Kathmann van GroenLinks-PvdA, initiatiefnemer van de motie, vindt de staatssecretaris lang niet concreet genoeg en is bang dat het bij ambities blijft, zolang er geen budget voor wordt afgesproken. „Slappe hap.”
De interpretatie verschilt van wat een soevereine cloud precies behelst. Vaststaat wel dat die onder Nederlands of Europees recht zou moeten vallen. Bij de Amerikaanse partijen kunnen de Amerikaanse overheid en inlichtingendiensten toegang tot de data eisen, ook als die zich in datacentra bevinden die in Europa staan.
Lees ook
Onze afhankelijkheid van Big Tech is gevaarlijk, waarschuwen techneuten. Ze willen een Nederlandse cloud bouwen
Aan een aantal andere eisen van de Tweede Kamer komt Zsabó niet tegemoet. Kamerleden dringen aan op het centraliseren van de inkoop van software. Nu doen niet alleen alle departementen, maar ook alle 342 Nederlandse gemeenten, waterschappen, provincies en zelfstandige bestuursorganen dat allemaal zelf. De staatssecretaris wil wel strengere toetsingen en toezicht, maar probeert de macht over de inkoop niet te centraliseren. Hij blijkt ook geen voorstander van het bevoordelen van Nederlandse of Europese softwarebedrijven bij overheidsaanbestedingen.
Er is in Europa een levendig debat over de manieren waarop dat zou kunnen en wat voor impuls dat zou geven aan Europese alternatieven voor de grote Amerikaanse bedrijven. Volgens de staatssecretaris kan dat juridisch niet.
