Na het dichtdraaien van de geldkraan heeft de Amerikaanse president Trump een nieuw wapen gevonden in zijn aanval op door hem betwiste wetenschap. Onderzoek van federale instanties moet voldoen aan een „gouden standaard” van transparantie en publieke verantwoording.
In het nieuwe decreet ‘Restoring Gold Standard Science’, uitgevaardigd op 23 mei, stelt Trump een reeks nieuwe eisen aan wetenschappers die werken voor overheidsinstanties onder federaal toezicht.
Zo moeten onderzoekers data en modellen openbaar maken die ze gebruiken voor studies die effect hebben op „belangrijke beleidsvraagstukken” en op dito „beslissingen in de private sector”. Afdelingshoofden moeten werknemers beschermen die „alternatieve wetenschappelijke opties” willen meewegen.
Dat geeft directeuren en afdelingshoofden die door de regering zijn benoemd grote macht om wetenschappelijke communicatie te sturen en om onderzoekers te berispen.
Het nieuwe decreet heeft protest opgeroepen van wetenschappers die Trump ervan beschuldigen dat hij met het „kapen” van respectabele noties als transparantie de ideologische greep van de overheid op de wetenschap probeert te vergroten. Een protestbrief aan het kabinet en het Congres kreeg inmiddels ruim zesduizend handtekeningen.
Ideologische opvattingen
Volgens Trump heeft de federale overheid in het verleden „bijgedragen” aan het tanende vertrouwen in de wetenschap. Als voorbeeld geeft hij covid-richtlijnen van zijn voorganger Biden voor het sluiten van scholen, terwijl onderzoek al had aangetoond dat het virus niet of nauwelijks werd overgedragen door kinderen. Ook beschuldigt Trump klimaatwetenschappers ervan het publiek voortdurend te confronteren met „hoogst onwaarschijnlijke” worstcasescenario’s.
De ondertekenaars van de open brief vinden dat Trump zich „te kwader trouw” wetenschappelijke taal toe-eigent om een politieke doel te bereiken: het promoten van alternatieve wetenschap die strookt met zijn ideologische opvattingen. Ze wijzen erop dat zijn regering al „misinformatie” heeft verspreid over de effecten van vaccins, „liegt” over de gevolgen van klimaatverandering en „sekse onjuist heeft gedefinieerd als binair”. De procedurele eisen die hij nu stelt zouden hem „politieke controle geven over de nationale wetenschappelijke infrastructuur”.
Het decreet van Trump roept herinneringen op aan de ideologische ‘science wars’ die in de jaren negentig in de Verenigde Staten woedden, disputen over het objectieve karakter van wetenschap en het progressieve en emancipatoire engagement van nieuwe vakken als vrouwenstudies en postkoloniale studies.
Een geruchtmakende episode was de zogenoemde Sokal-hoax (1996), de stunt van natuurwetenschapper Alan Sokal die een artikel over zwaartekracht als sociaal construct geplaatst kreeg in het tijdschrift Social Text. Behoudende academici trokken van leer tegen wat zij zagen als onwetenschappelijke trends, vooral in de sociale wetenschappen. De polemieken werden munitie in de rechtse culture wars tegen linkse maatschappijkritiek die zou worden gepropageerd aan universiteiten.
Boeken en debatten
In die jaren bleef die ideologische aanval op academisch links doorgaans nog beperkt tot het intellectuele domein van boeken en opiniepagina’s, maar met het aan de macht komen van Trump is het offensief overheidsbeleid geworden.
Enkele maatregelen op het terrein van onderwijs en wetenschap, zoals de voorgenomen opheffing van het ministerie van Onderwijs, werd aanbevolen in het omvangrijke ‘Project 2025’ van de Heritage Foundation, de blauwdruk voor een conservatieve revolutie en ontmanteling van federale bureaucratie door een tweede regering-Trump. Dat Project keerde zich ook tegen de „irrationele, destructieve en on-Amerikaanse” covid-maatregelen van Biden.
De afgelopen maanden heeft de regering-Trump behalve de universiteiten een groot aantal federale instanties en afdelingen onder vuur genomen zoals de National Weather Service, de National Science Foundation, de Library of Congress en musea van het Smithsonian Institute in Washington. Rode draad bij de laatsten is dat zij geen „on-Amerikaanse” ideeën mogen verspreiden.
Klimaatwetenschapper Andrew Desller van de Texas A&M University hekelt het ‘gouden standaard’- decreet in The New York Times als „gereedschap om onwenselijk geachte wetenschap weg te werken”. De erosie van Amerika’s wetenschappelijke slagkracht is volgens de klimaatwetenschapper allang niet meer theoretisch maar in volle gang.
