Nieuw provinciaal bestuur in Utrecht – zonder BBB – luistert toch naar de BBB-wensen

Coalitieakkoord Utrecht is de eerste provincie zonder BBB in het bestuur. De nieuwe coalitie lijkt wel rekening te houden met het wensenlijstje van BBB.

De Statenzaal van de provinciale staten in het provinciehuis van Utrecht.
De Statenzaal van de provinciale staten in het provinciehuis van Utrecht. Foto Robin van Lonkhuijsen/ANP

Utrecht komt als eerste provincie met een coalitieakkoord en bestuur zonder BBB. Het nieuwe college wordt gevormd door GroenLinks, D66, CDA, PvdA en VVD, en verschilt daarmee nauwelijks van het vorige provinciebestuur, met CU in plaats van VVD.

Het is de uitkomst van ingewikkelde coalitieonderhandelingen de afgelopen maanden. Vlak na de Statenverkiezingen riep de verkenner op tot een coalitie tussen BBB, VVD, PvdA en GL, maar die gesprekken liepen op niks uit. Bij het tweede advies ‘over rechts’ (BBB, VVD, CDA, CU, SGP en JA21) voelde de CU zich niet op haar gemak.

BBB, met zeven zetels samen met GL de grote winnaar van de verkiezingen in maart, belandt nu tot haar eigen spijt in de oppositie. In negen andere provincies heeft BBB intussen wel een coalitie kunnen vormen. Alleen in Friesland en Noord-Brabant is de uitkomst nog onduidelijk. In Friesland trok de PvdA op het laatste moment de stekker eruit en in Brabant kapte BBB de onderhandelingen af.

Voorlopig geen gedwongen uitkoop

Het nieuwe bestuur in Utrecht heeft met 25 van de 49 zetels een krappe meerderheid, en zegt bij politiek-gevoelige thema’s, zoals de invulling van het landbouw- en stikstofbeleid, te hechten aan „intensieve samenwerking met de hele Provinciale Staten”. Ook wil de coalitie de komende twee jaar nog geen boeren onteigenen. „De keuze tot beëindiging of verplaatsing van een boerenbedrijf is aan de agrariër zelf”, staat in het coalitieakkoord.

Ook in andere zaken lijkt de nieuwe coalitie rekening te hebben gehouden met het wensenlijstje van BBB. Zo moeten „alle sectoren (industrie, bouw, vervoer) die stikstof uitstoten, bijdragen aan de reductie ervan” en wordt de stikstofruimte verdeeld tussen boerenbedrijven en natuurgebieden. Landbouwinnovaties om stikstof te reduceren, een BBB-campagnepunt, „zijn onderdeel van de menukaart”.

Ook komen elementen uit het intussen geklapte landelijke landbouwakkoord terug in de plannen van de coalitie, zoals extensievere landbouw (minder vee per hectare houden) en het combineren van natuuronderhoud en agrarisch gebruik. „We dagen boerenbedrijven uit mee te denken over geschikte werkwijzen: kleinschalig, grondgebonden, natuurinclusief, coöperatief en/of regiogericht.”

Lees ook: Het Rijk wil vier extra rijstroken op de A27, ten koste van zeker 30 meter natuurgroen. Maar verzet laait op

Metro’s en buurtbatterijen

Verder wil Utrecht de woningnood aanpakken. Tot 2030 zullen 10.000 woningen per jaar worden bijgebouwd, waarvan een-derde sociale huur moet zijn. In de polder Rijnenburg langs de A12 komen volgens de plannen zo’n 20.000 tot 25.000 woningen. Anders dan de gemeente Utrecht, wil het nieuwe provinciebestuur hier al vóór 2035 beginnen met bouwen.

Een andere prioriteit ligt bij het terugdringen van de CO2-uitstoot van het verkeer, en dus is een metroverbinding met deze nieuwe wijk (het doortrekken van de Merwede- of Papendorplijn) „een randvoorwaarde”. Ook houdt de provincie vast aan het zoeken van alternatieven voor het verbreden van de A27. Metro, fietspaden en deelmobiliteit moeten het verkeer in Utrecht vergroenen. De provincie wil het openbaar vervoer uiterlijk in 2030 emissievrij maken.

Utrecht wil „het goede voorbeeld” geven en wil in 2040, tien jaar eerder dan het landelijk beleid voorstaat, een klimaatneutrale energieproductie realiseren. Het gebruik van fossiele energie moet snel worden teruggedrongen. Verder zoekt het provinciebestuur naar oplossingen voor energiearmoede en het overbelaste elektriciteitsnet, zoals buurtbatterijen of waterstof.