N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Biologie Er zijn meer dan vijf basissmaken. Onderzoekers hebben ontdekt dat fruitvliegen ook ‘basisch’ kunnen proeven.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data98361495-9cf010.jpg)
Foto Getty Images
Bij fruitvliegen is een nieuwe primaire smaak ontdekt. Wetenschappers hebben een smaakreceptor gevonden waarmee het insect ‘basisch’ kan proeven – het tegenovergestelde van zuur. De Amerikaanse onderzoekers publiceerden vorige week over hun bevinding in Nature Metabolism.
„Lang werd gedacht dat er vijf basissmaken zijn die mensen en dieren kunnen waarnemen: zoet, zuur, zout, bitter en umami”, zegt biochemicus en begeleider van de studie Yali Zhang, van het Monell Chemical Senses Center in Philadelphia. Voor elk van die smaken is tenminste één bijhorende smaakreceptor bekend: een zure stof activeert dus een zure smaakreceptor op de tong. Het bestaan van een basisch smaakvermogen zou logisch zijn, maar is nooit eerder aangetoond.
Een experiment in de jaren 40 liet wel al zien dat het puntje van de menselijke tong gevoelig is voor basische stoffen, maar dat betekent nog niet dat mensen echt basisch kunnen proeven. Het zou ook simpelweg een reactie kunnen zijn op een chemische stimulus, net zoals je een bijtende of hete stof op de huid wel waarneemt, maar niet proeft.
Een pH-waarde hoger dan 7
De onderzoekers in de nieuwe studie lieten eerst zien dat een fruitvlieg basische stoffen kan detecteren. Ze smeerden een zoete stof uit over een petrischaaltje, dat ze in twee gekleurde helften verdeelden: blauw en rood. De ene helft werd basisch gemaakt, dus met een pH-waarde hoger dan 7. De andere helft had een neutrale zuurgraad, dus met een pH van precies 7. De buik van een fruitvlieg is doorzichtig, en dus verraadde de kleur van hun ingewanden van welke helft een fruitvlieg had gegeten.
Bijna alle fruitvliegen hadden een voorkeur voor de neutrale zuurgraad, en ontweken de basische kant. Maar sommige vliegen hadden helemaal géén voorkeur: hun ingewanden kleurde paars, omdat ze van beide kleuren aten.
De vliegen zonder voorkeur hebben, zo bleek uit dna-onderzoek, een defect in wat de onderzoekers het ‘alkaliphile’-gen noemen. Dat gen is bij gezonde fruitvliegen actief op het puntje van hun zuigsnuit – vergelijkbaar met de tong van zoogdieren – en blijkt verantwoordelijk voor het aanmaken van een specifieke smaakreceptor.
Deze smaakreceptor reageert op de basische stof hydroxide (OH–), en zendt een ‘waarschuwingssignaal’ naar de hersenen. Vliegen die dit gen missen ontvangen dat signaal niet en vinden basisch voedsel wel lekker. Gezonde vliegen ontwijken het liever.
Aanknopingspunten
„Dit is baanbrekend onderzoek”, vindt Maarten Jongsma, biochemicus aan de Wageningen Universiteit. „Het toont overtuigend aan dat in ieder geval bij vliegen een dergelijke smaakzin bestaat. Bij zoogdieren is er alleen maar heel oud onderzoek over dit onderwerp, maar ongetwijfeld zal dit nu verder worden opgepakt. Deze studie levert veel aanknopingspunten voor vervolgonderzoek.”
Onderzoeksleider Zhang houdt het inderdaad voor mogelijk dat deze smaakreceptoren ook bij andere dieren, waaronder mensen, bijdragen aan het smaakvermogen. „Meer onderzoek zal nodig zijn om dat idee te testen.”
