Nederlanders die uit Libanon werden gerepatrieerd, nu tóch opgevangen door de overheid

Van weinig word je zo draaierig als van denken over tijd. Of misschien is draaierig niet het woord. Je voelt je de man op een van de werken van Teun Hocks, bezig met iets ongrijpbaars, de man die in pyjama, vlindernet in de hand, op een touw staat dat in de donkere lucht wordt gehouden door een kleine kerkuil, die hij dacht te vangen in dat net. Zoiets.

Maar wat voor tijd is het, waarover je denkt? Er zijn er zoveel. De verleden tijd, de verloren tijd, de tijd die je nog rest, de geleefde tijd, de ongeleefde uren. De tijd van de klok die zich de hele tijd voor de tijd van de ervaring dringt.

Alweer jaren geleden schreef een vriend in een brief hoe hij het gevoel kreeg dat de tijd begon te dringen. Hij was 68, misschien, met een beetje geluk, had hij nog wel een jaar of twaalf om te schrijven wat hij nog wilde – hu, hoe kort, hoe angstaanjagend vond hij dat denkbeeld. Inmiddels is hij al lang dood, op zijn 70ste gestorven. We weten nooit ergens van, met al ons gepraat.

In de (heel mooie!) laatste, voorlopig laatste haast ik me te zeggen, bundel van Willem Jan Otten, Septemberzee, staat een zinnetje dat me al een poos bezighoudt: ‘resterend kan de tijd nooit zijn’. Huh? Maar als ik nog maar ik weet niet hoeveel of weinig jaren heb, dan is dat toch…?

De zin staat in een gedicht dat onderdeel is van een tweeluik over een hart dat steeds hapert en bonst, het ‘ontploft’ bij het minste of geringste, zelfs bij een zo vredig geluid als dat van de ochtendboot die aankomt en zijn lage hoornstoot geeft terwijl de eigenaar van het hart in een duinpan ligt te soezen.

Omdat er verder in die bundel sprake is van stents en het hart stilleggen, lees je het meteen als een reëel hart, dat ontploffende, dat last heeft van ‘repeteerpaniek’. Maar dat hoeft niet, menigeen heeft eigenlijk zo’n hart.

De regel met de resterende tijd staat in het tweede gedicht, dat zo begint: ‘Nooit, faalhart, is het te laat om te beseffen/ dat er nimmer sprake is geweest van/ klop na klop op weg zijn naar de laatste klop’. Daar heb je het alweer. Hoezo niet? Dat hart bonst tot het niet meer bonst. Precies zoals mijn overleden vriend vreesde. Zoals we allemaal vrezen.

Deze dichter spreekt dat dus tegen.

Onlangs las ik die bundel met een paar mensen die ook wel zin hebben om wat verder door te dringen in gedichten die meteen aanspreken, maar zich niet meteen prijsgeven. Dus we stortten ons, hoofd voorover, hart open, de golven van het gedicht in – er is veel zee in deze bundel, en ook hier, waar na die klop na klop, gezegd wordt dat de golven van ‘jouw Noordzee’ ook niet worden opgeteld en dat ‘je gedichtenstoet’ niet geleid heeft tot hier.

En langzaam maar zeker gingen we iets begrijpen. Er is geen lijn ergens heen, we zijn omgeven door tijd. We zijn van tijd.

De bezitter van het faalhart, of misschien ís hij gewoon een faalhart, wordt nu vergeleken met een ‘veertje onder de hamer’, en je stelt het je voor: hoe zo’n veertje dan natuurlijk opdwarrelt en niet verpletterd wordt. Zoals dat veertje, lijkt de dichter te zeggen, zoals een golf van de Noordzee, zo moet je leven, in de tijd: ‘geef je dus mee, ga op’. Waarom is dat nu zo’n geruststellend beeld?

Een opdwarrelend veertje zijn, een golfje van de Noordzee. Nergens resterende tijd te bekennen.

Delen

Mail de redactie