Minstens 14 doden bij protesten in het zuiden van Peru

In de studio klinkt het schurende geluid van de grote draaischijf die op snelheid komt. Dansers van het Nederlands Dans Theater springen erop, vinden met inspanning hun balans en proberen met ontspanning ruggelings tegen de middelpuntvliedende kracht te leunen. Hoe beter ze zich kunnen overgeven, hoe scherper de hoek die hun lichaam met de vloer maakt. Na een half uurtje repeteren laten ze zich door de kracht die hen voortdurend naar buiten drukt van de draaischijf slingeren, om tollend tegen de vloer te smakken.

Yoann Bourgeois kan de verleiding niet weerstaan om zelf ook op de schijf te springen: even lekker spelen. Spelen, nooit ophouden met spelen, was dan ook de grootste ambitie van de Franse choreograaf, die opgroeide in de natuurrijke ‘speeltuin’ van de Franse Jura. Hij heeft er een licht peterpansyndroom aan overgehouden, geeft hij toe, en dé motivatie om voor een circusopleiding te kiezen. „Op school begreep ik vooral hoe belangrijk het is nooit te werken, altijd te spelen.” In zijn vrouw Marie, danseres, assistent en repetitor, vond hij de perfecte partner. Zij werd geboren op Réunion, waar het leven zich hoofdzakelijk buiten afspeelt, in en met de natuur, en waar ze surfte, zwom, wandelde en klom.

Hun hechte band met de natuur vertaalt zich naar een hybride van circus, dans en acrobatiek die wordt geconfronteerd met een dynamische ruimte. Fans van het Nederlandse gezelschap Panama Pictures zullen er veel in herkennen. Wie de eerste twee werken van Bourgeois bij NDT zag, heeft al kennis gemaakt met dansers in een kantelende huiskamer, met meubelstukken als klimrekken – de draaischijf in het nieuwe Without walls heeft veel weg van een toestel uit een speeltuin.

Theater biedt ons de ruimte om diep in te gaan op ons bewegingsonderzoek. Maar tegelijkertijd is het benauwend.

Draaikolk van dromen

Ook in deze choreografie, op muziek van Arnold Schönberg, Philip Glass en Georgs Pelecis, is het uitgangspunt een huiselijk beeld: een slaapkamer, met bed, tafel, kast en stoel. Tijdens een onrustige nacht worden die onverbiddelijk meegenomen in de draaikolk van dromen en vervormen tot surrealistische taferelen waarin een dromer, een gedroomde en droomfiguren elkaar ontmoeten.

„Wij zijn gefascineerd door bewegingen die niet alleen door ons worden geïnitieerd, maar die binnen een grotere beweging ontstaan”, zegt Yoann. „Vergelijk het met surfen op de golven, of hiken in de bergen: de omgeving legt je een houding, een beweging op”, vervolgt Marie. Yoann: „Of je nu danser of publiek bent; je beweegt niet alleen, je wordt ook bewogen. Daarom werken we met sets die fysieke fenomenen creëren en je dwingen om je bepaalde krachten eigen te maken, zoals hier de centrifugale kracht. Die drukt alles naar buiten, is expansief. Heel inspirerend: bij elke beweging en elke verandering van snelheid moet je een nieuwe balans vinden.”

De sensatie van gewichtloosheid, even begeerlijk als onbereikbaar, is het focuspunt van Yoann Bourgeois’ onderzoek als choreograaf. Hij speelt ermee sinds zijn tweesporenopleiding in circus en dans. In 2010 richtte hij samen met Marie zijn eigen gezelschap op, na vijf jaar als lid van de ‘dansfamilie’ van het Franse dansicoon Maguy Marin. Van 2016 tot 2022 leidde hij het Centre Chorégraphique National in Grenoble. Twee jaar geleden koos het artistieke tweemanschap ervoor weer als zelfstandig gezelschap door te gaan, hoe lastig dat ook is.

Ongerept

„We leven nu weer middenin de natuur. Het Chartreuse-gebergte is het meest ongerepte deel van de Franse Alpen. Wij voelen ons, als mens en als kunstenaar, echt gered door een omgeving die niet antropocentrisch is. De aanwezigheid van bomen en andere wezens versterkt ons contact met onze innerlijke wereld. In een kantoor als dit” – Yoann Bourgeois gebaart naar het raamloze kantoortje in het nog steriele Amare-complex – „waar alles door en voor mensen is gemaakt, is het lastig ademen. Maar kunstenaars moeten juist nu hun relatie met andere wezens en levensvormen heroverwegen. Iedereen eigenlijk.”

Hoe gepassioneerd zij ook zijn over het belang van de connectie met natuur, en daarmee over natuurbehoud, ze zien niet veel in het huidige ‘artivisme’, het in de kunst expliciet belijden van engagement. De Bourgeois’ geloven niet in ‘boodschappenkunst’, zeggen ze, wel in het stimuleren van een algemeen beter bewustzijn van de verhouding met de omgeving. Yoann: „Daarom spelen wij de voorstellingen en performances vaak en graag in de natuur, naast ons werk in het theater en op andere locaties. Wij zijn verliefd op het theater hoor, daar niet van. Het biedt ons de ruimte om diep in te gaan op ons bewegingsonderzoek. Maar tegelijkertijd is het benauwend. Om verliefd te blijven moeten we dus ook naar buiten.”

Delen

Mail de redactie