Wim Klever, zo gaat het familieverhaal, was veertien toen hij op Bevrijdingsdag van zijn fiets geschoten werd. „Hij rolde de dijk af en hield zich stilletjes”, zegt zijn jongste broer Arnold. „Dat was zijn redding.” Ernstig gewond was Wim niet. Arnold, een baby nog toen het gebeurde, weet dat zijn broer met een verband gauw geholpen was in het ziekenhuis in Oudewater.
De gebeurtenis van bijna tachtig jaar geleden werd actueel bij de hoorzitting in de Tweede Kamer van beoogd PVV-minister Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp), vorige maand. Ze verdedigde daar de term ‘omvolking’ als omschrijving van een „demografisch fenomeen”. Maar ze verwierp associaties met nazi-gedachtegoed.
Haar grootouders van moeders kant hadden, vertelde zij, nota bene onderduikers en haar eigen vader werd „door de SS neergeschoten en heeft zijn verwondingen ternauwernood overleefd”. Dat laatste is opvallend, want op Facebook schreef haar vader vier jaar geleden zelf dat „men kon volstaan met pleisters en een wasbeurt” in het ziekenhuis. Hij kon zelf op de fiets naar huis.
Arnold denkt er het zijne van. Voor hem is het geen verhaal voor in de politiek, „maar dat moet zij weten”. Wel staat vast dat het is gebeurd, zegt hij. Op de oprit van de woning waar hij al zijn hele leven woont vertelt hij hoe het ging. De bevrijding werd al gevierd toen vanuit Montfoort een groep SS’ers naar Oudewater trok. Onderweg dwongen ze bewoners de Nederlandse vlag weg te halen, zoals bij de Klever-boerderij. Verderop in de polder kwam het tot een vuurgevecht met leden van de verzetsalliantie Binnenlandse Strijdkrachten. En net daar fietste Wim.
Spinoza-kenner
Reinette Klever (1967) groeide op in Capelle aan den IJssel. Haar moeder was medisch analist, haar vader hoofddocent aan de Erasmus Universiteit. Mensen spreken die de nieuwe minister goed kennen blijkt lastig. Een zus wil niet praten en ook geen verzoek neerleggen bij vader Wim, een Spinoza-kenner die nog op hoge leeftijd actief is op het sociale medium X. Thuis werd NRC gelezen, maar na zestig jaar als abonnee zwoor vader Wim de krant af. „Hij is vrij eigenzinnig”, zegt Arnold Klever. „Dat merk je ook wel aan z’n dochter. Die gaat d’r eigen gang.”
De felle toon in debatten zegt veel over de gedrevenheid waarmee u uw opvatting verdedigde en het PVV-geluid liet horen
Ook mensen die met haar samengewerkt hebben, willen niet praten. Collegabestuurder Arnold Karskens van omroep Ongehoord Nederland (ON) heeft nauw contact met Klever en vergezelde haar tijdens de hoorzitting in de Tweede Kamer. Als de verslaggever hem daar aanspreekt, reageert hij met krachttermen. Opiniemaker Rutger van den Noort, oprichter van een Nexit-denktank waar Klever zich in 2019 bij aansloot, past ervoor om „over de rug van Reinette” mee te werken aan een artikel waarvan de „gure progressieve conclusie al op voorhand geschreven is”. De Ermelose ondernemer Nienke van Herksen, plaatsgenoot van Klever en lid van de Raad van Toezicht van ON, bedankt voor het verzoek.
Als minister zal Klever geopolitieke dossiers onder zich krijgen rond bijvoorbeeld ASML, speelbal in de chipmachine-oorlog tussen VS en China. En ze gaat 2,4 miljard euro bezuinigen op ontwikkelingshulp, zoals vastgesteld in het hoofdlijnenakkoord. Donderdagavond diende GroenLinks-PvdA twee moties van wantrouwen (verworpen) in tegen Klever en collega-minister Marjolein Faber vanwege het gebruik dan wel relativering van de term ‘omvolking’, die onder meer in ON-uitzendingen voorbijkwam.
Na haar studie bedrijfseconomie klom Klever op tot regiomanager Midden- en Zuid-Amerika voor rederij NedLloyd, in Chili. Mensen uit die tijd die NRC benaderde, vinden het te lang geleden om in detail over haar te praten, maar herinneren zich een „slim” en „streberig” iemand. Vanaf 2004 beheerde ze het vermogen van haar man, die een succesvol IT-detacheringsbedrijf opzette.
Na een jaar in de allereerste PVV-senaatsfractie wordt Klever in 2012 verkozen in de Tweede Kamer, waar ze het woord voert over zorg en energie. Ook laat ze zich gelden in het zogenoemde Bulgarenfraude-debat in 2013, nadat gebleken is dat bendes duizenden euro’s aan toeslagengeld opstrijken. In een motie verzoekt ze de regering „morgen nog af te reizen naar Bulgarije” om het geld „tot en met de laatste cent terug te halen en tot die tijd geen Bulgaar meer in Nederland toe te laten”. Ook stelt ze met Lilian Helder (toen PVV, nu BBB) Kamervragen over de Nationale Ombudsman, als die zegt dat het „met fraude wel meevalt” in Nederland. Een belediging voor mensen die „wel netjes” betalen, vinden de PVV’ers.
Ook in de zorg richt ze zich op fraude en wanbetaling. Ze stelt dat de solidariteit van het zorgstelsel „onder druk staat door massa-immigratie” en wil bij de bestrijding van wanbetaling „niet voor iedereen dezelfde aanpak”. Ze stelt op basis van CBS-cijfers dat „allochtonen drie keer vaker wanbetaler zijn dan autochtonen”. Klever: „Is de cultuur bepalend? Is het misbruik of wat dan ook? Dan moet je daar naar kijken en dat aanpakken”. Ook stelde ze voor het geld voor ontwikkelingssamenwerking te gebruiken om het eigen risico in de zorg af te bouwen.
De „felle toon” van Klever in debatten „zegt veel over de gedrevenheid waarmee u uw opvatting verdedigde en het PVV-geluid liet horen”, zegt Kamervoorzitter Khadija Arib in haar afscheidswoord. In 2017 stopt Klever na de verkiezingen, om meer bij haar gezin in Ermelo te zijn. Ze heeft drie amendementen door de Kamer gekregen: een record binnen de PVV-fractie. Twee gaan over meer transparantie in de zorg.
Ongehoord Nederland
Drie jaar later voegt ze zich bij de rechts-radicale omroep Ongehoord Nederland van oprichter Arnold Karskens. Als zakelijk directeur gaat ze onder meer over personeelsbeleid en ledenwerving. Een van haar dochters werkt er ook. Klever schuift zelf als politiek duider aan in Ongehoord Nieuws. Eerder presenteert ze online video’s zoals het Zwarte Pietenjournaal. Na de toetreding in 2022 tot het omroepbestel houdt het NPO-bestuur plannen voor zo’n journaal tegen. Internationaal is weinig begrip voor deze vorm van ‘blackfacing’, maar op dienstreizen „neem ik Zwarte Piet niet mee”, zegt Klever tijdens de hoorzitting.
Veel (oud-)ON-betrokkenen reageren niet op vragen. Eén van hen, die niet met naam in NRC wil, zegt dat Klever „zichzelf in tegenstelling tot Arnold onder controle heeft en het geheel goed overziet”. Ze werkte met twee juristen aan de vele beroepsprocedures in de geschillen tussen de NPO en de aspirant-omroep. Eind december blijkt staatssecretaris Gunay Uslu (Media, D66) het NPO-bestuur niet te volgen bij het verzoek om de erkenning van ON in te trekken.
Voor hun werk krijgen de ON-bestuurders, onder wie Klever, in 2023 een vergoeding die tienduizenden euro’s hoger ligt dan het jaar ervoor. De maximering die zij zichzelf hadden opgelegd in hun beleidsplan – niet meer dan 50 procent van de balkenendenorm – blijkt vorig jaar uit de statuten gehaald, ontdekte NRC. „Hun mensen lopen op straat de klappen op”, zegt Ahmed Aarad, voormalig presentator van ON. „Krijgen die er ook zoveel bij?”
In Hilversum geldt ze als de evenwichtige bestuurder naast Karskens, maar die reputatie loopt een kras op als ze vorige zomer NPO-bestuursvoorzitter Frederieke Leeflang bij een besloten omroepbijeenkomst filmt voor een campagnespotje om leden te werven. „Een zware integriteitsschending”, stelt Leeflang in een mail waarin ze aankondigt ON te schorsen uit NPO-overleggen. Klever kaatst terug. „Ik voel mij onheus bejegend, gekleineerd, onder druk gezet en geïntimideerd”, schrijft ze aan de NPO na een kennelijk heftig gesprek met Leeflang. „Ik zal dan ook, als ik enigszins van de ergste schok ben bekomen, stappen ondernemen” en hiervan „melding doen”. Of dit is gebeurd, is onduidelijk. „Daar is verder niks over te melden”, aldus een NPO-woordvoerder.
Als parlementariër droeg Klever een speldje met de Prinsenvlag, een symbool dat omstreden is omdat de NSB deze vlag gebruikte tijdens de Tweede Wereldoorlog. „Die vlag heeft voor mij een speciale betekenis”, zegt Klever in de hoorzitting. Haar familie van moeders kant vocht aan de zijde van Willem van Oranje en daar verwijst de vlag voor haar naar. Klever ziet haar ministerschap als grote verantwoordelijkheid. „En ik ben in het bijzonder vereerd om Nederland te dienen in het licht van mijn familiegeschiedenis.”
