Op de klimaattop in Dubai hebben 134 landen vandaag toegezegd dat voedsel in 2025 onderdeel is van hun klimaatplannen. Bij de ondertekenaars zitten ook de landen en regio’s met de hoogste voedselgerelateerde uitstoot, zoals Brazilië, China, de Verenigde Staten en de Europese Unie.
Wereldwijd komt ongeveer een derde van de CO2-uitstoot voor rekening van boeren en andere voedselproducenten. In Nederland gaat het om circa 14 procent, waarvan 70 procent voor rekening komt van de veeteelt. Onder de 1,5 graden opwarming blijven én de wereld voeden, is dus zo goed als onmogelijk zonder de uitstoot van boeren, producenten, voedseltransport, verpakking et cetera terug te dringen.
Het is voor het eerst dat dit besef landt in een verklaring tijdens de klimaatonderhandelingen van de Verenigde Naties. De 134 landen die hiervoor tekenen zijn samen goed voor 70 procent van het landoppervlak op aarde.
Klimaatverandering bedreigt de veerkacht van landbouw en voedselsystemen. Denk aan verloren oogsten door overstromingen of hittegolven. Het verkleint ook de kansen van vooral de meest kwetsbare mensen om voedsel te produceren en om aan voedsel te komen, erkennen de deelnemers in hun verklaring van vrijdagmiddag.
„Mondiale voedselsystemen zijn kapot”, zei VN-secretaris-generaal Anónio Guterres in juli nog. „En miljarden mensen betalen de prijs.” Circa 800 miljoen mensen, vooral op het zuidelijk halfrond, hebben honger. Toenemende ontbossing, droogte, tekorten aan drinkwater en natuurrampen brengen de voedselzekerheid steeds verder in gevaar. Toch was het voedselsysteem altijd ondergeschikt in de klimaatonderhandelingen.
Veeteelt
Er is al langer overeenstemming dat een verschuiving nodig is van dierlijke naar plantaardige voedselproductie om de uitstoot terug te dringen en in 2050 bijna 10 miljard mensen te kunnen voeden. Veeteelt, met name rundvee, heeft een grote voetafdruk: driekwart van alle landbouwgrond op aarde is in gebruik voor vee: voor de dieren zelf en voor het verbouwen van veevoer. Vee is ook nog eens een grote bron van methaanuitstoot.
Minder vee is één noodzakelijkheid, Ook het tegengaan van verspilling is onderdeel van de oplossing. Een derde van al het geproduceerde voedsel gaat nu verloren tussen boer en bord.
De deelnemende landen spreken ook af om boeren, vissers en andere voedselproducten te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering. Landen moeten zich voorbereiden op onvermijdelijke gevolgen van klimaatverandering met bijvoorbeeld betere infrastructuur en technologische innovaties zoals waarschuwingssystemen die natuurrampen vroegtijdig zien aankomen. Dit alles om zowel het voedsel als de natuur te beschermen en herstellen.
Niet alleen de water, bodems en biodiversiteit lijken meer aandacht te krijgen. Ook mensen moeten worden beschermd, met speciale aandacht voor vrouwen, kinderen, inheemse bevolkingsgroepen, kleine boeren en landarbeiders. Hier klinkt de steeds luidere stem van het zuidelijk halfrond, waar de klappen van klimaatverandering het hardst aankomen.
Het is aan de afzonderlijke landen om landbouw en voedsel te integreren in hun klimaatplannen. Meetbare doelen, zoals de terug te dringen hoeveelheid CO2– of methaanuitstoot, zijn in deze verklaring niet gesteld. Er komt ook geen fonds om landen bij het behalen van de doelen te helpen. Deze eerste verklaring is vooral bedoeld om landen hun beleid aan te laten passen. Bij de volgende klimaattop wordt gekeken wat er is bereikt en wat er nog nodig is om voor 2030 de gezamenlijke klimaatdoelen te halen.