Nog steeds staat niet vast wat er op 17 oktober ontplofte bij het Ahli Arab-ziekenhuis in Gaza. Gezien de beperkte schade moet het wel een artillerieraket geweest zijn, van het soort waartoe ook Grad-raketten behoren. Maar er is niet één foto waarop resten van het wapen te zien zijn en de verschillende video’s die leken aan te tonen dat het een ‘afzwaaier’ uit zuidelijk Gaza was bleken achteraf verkeerd geïnterpreteerd. De Deense Osint-onderzoeker Oliver Alexander toonde het op 22 oktober aan, later is het bevestigd door teams van The New York Times en de Washington Post.
De vermeende afzwaaier die figureert in de vermaarde Al Jazeera-video bleek een onderscheppingsraket van het Israëlische Iron Dome-systeem. Hij komt ook voor op een andere video en omdat voor beide video’s de camerapositie bekend is kon met een kruispeiling worden vastgesteld waar de onderscheppingsraket actief was. Dat was boven Israël, op vele kilometers afstand van het ziekenhuis. Zo werd opeens duidelijk hoe de afzwaaier twee keer kon ontploffen, één keer in de lucht en één keer op de grond: hij deed dat helemaal niet.
Vlak voor de explosie op de binnenplaats van het ziekenhuis lanceerde Hamas of de Islamitische Jihad een tiental raketten vanaf een locatie op drie mijl (4,8 km) ten zuidwesten van het hospitaal. Het Israëlische leger had dat al laten zien in bewerkte radarbeelden, het is bevestigd door de Washington Post. Een deel van de raketten vloog over het ziekenhuis en het zou dus best kunnen dat één ervan haperde en neerstortte. Volgens Israël belandt meer dan 8 procent van de Palestijnse raketten in de Gaza-strook.
Maar er is geen enkel beeld van het neerstorten. De Al Jazeera-camera, die toevallig recht door de toegangspoort naar de binnenplaats keek, toonde een vuurbal en daarna een fel vuur dat op één plaats bleef. Andere video’s lieten grillig brandende auto’s zien. Hevig was de explosie niet, de inslagkrater tussen de grasperken waar pijnlijk veel Gazanen schuilden, is ondiep en nog geen 90 cm breed. De glasschade is beperkt. Het is raadselachtig.
Een hol blok stuwstof
Aangenomen wordt dat Hamas overwegend zelfgemaakte Qassam-raketten afvuurt. Dat zijn primitieve raketten die voor het eerst in 2001 werden toegepast en sindsdien zijn opgevoerd maar niet wezenlijk veranderden. Qassams bestaan uit stalen buizen gevuld met een hol blok stuwstof (een mengsel van kaliumnitraat en suiker) en aan de bovenzijde voorzien van een springkop van een kilo of tien. Het materiaal van de springkop varieert maar zou vooral bestaan uit ureumnitraat en militaire explosieven. Als ontstekers (contact fuzes) worden slaghoedjes van geweerpatronen gebruikt. Aan de onderzijde van de raket zitten stabilisatievinnen en verder de cruciale nozzle (straalpijp) die de hete verbrandingsgassen van de stuwstof versnelt. De stuwstof wordt elektrisch ontstoken.
Qassam-raketten zijn ongeleide raketten. Als de stuwstof is opgebrand vallen ze simpelweg onder eigen snelheid en gewicht terug naar aarde. Voor elk nieuw doel wordt het staketsel dat als afvuurinrichting dient in de juiste positie gebracht. Die is proefondervindelijk bepaald en vereist een formidabele standaardisatie van de raketten.
Er is genoeg dat fout kan gaan. De – handgemaakte – raket kan door een asymmetrische bouw in zijn vlucht gaan waggelen en uit de koers raken. De verbinding tussen ‘raketmotor’ (het buissegment met de stuwstof) en springkop kan breken en de nozzle kan loslaten of doorbranden. En nog veel meer. Je gelooft graag dat er op 17 oktober iets misging.
Subsone snelheid
Het probleem is dat de stuwstof van de Qassams maar een seconde of vijf brandt, zelden langer. Je ziet het in de video’s, de literatuur vermeldt het en het is ook te berekenen. Vast staat verder dat de raketten subsoon zijn, dus zeker niet sneller vliegen dan het geluid (330 m/s). Dit betekent dat een Qassam over de afstand tussen de veronderstelde lanceerpositie en het ziekenhuis (4,8 km) minstens 15 seconden doet. De experts die de Washington Post raadpleegde kwamen op 25 à 45 seconden. Dan moet de raket dus geheel leeggebrand boven het hospitaal zijn gearriveerd en kan hij niet de vlammenzee hebben opgeleverd die is gefilmd.
Tenzij die werd veroorzaakt door de ontploffende springkop, wat experts weer niet zo aannemelijk achten. Daarvoor lijkt de vuurbal te groot en ontbreken de inslagen van de ‘shrapnel’ (zoals kogellagerkogels of spijkers en bouten) die Hamas aan de springkop meegeeft. Anderzijds heeft het Israëlische leger laten weten dat de aangetroffen krater overeenkomt met wat een Qassam-kop vaak aanricht. Maar een raket die van grote hoogte terugstort op aarde zónder te ontploffen kan ook een krater slaan, leerde klassiek onderzoek.
Ziehier de kernvraag: was het de springkop of wat anders? Het is in principe mogelijk dat tijdens de genoemde barrage een Qassam-raket vlak bij het ziekenhuis werd gelanceerd, al was die dan waarschijnlijk door de camera van Al Jazeera gezien. Het kan ook zijn dat een raket van Chinese of Iraanse makelij is afgevuurd, want Hamas krijgt mondjesmaat leveringen uit het buitenland. Moeiteloos bedenk je andere scenario’s.
Een criterium dat tot dusver niet is gebruikt is de kleur van de rook die van de vroege vuurzee opstijgt. Boven de late vuurzee, die van de brandende auto’s, staat onmiskenbaar zwarte rook. Maar met wat fantasie, misschien te veel fantasie, zou je durven beweren dat de vroege rook wit is. Dat is de rookkleur die de brandende stuwstof produceert. Er zijn genoeg voorbeelden van te vinden, want veel Amerikaanse raketliefhebbers gebruiken voor de bouw van hun ‘candy rockets’ dezelfde stuwstof: kaliumnitraat met suiker of glucose. Rookkleuronderzoek dus, daar is nog wel wat van te verwachten.
