Samen met aanstaand president Donald Trump wil Meta, het moederbedrijf van Instagram, Facebook en Threads, de strijd aanbinden tegen de Europese regels voor sociale media. Ook zal Meta, in een belangrijke tegemoetkoming aan Trump en de Republikeinen, de eigen moderatie van berichten op zijn platforms drastisch afschalen.
Meta-oprichter en topman Mark Zuckerberg kondigde dit dinsdag aan in een videoboodschap op Facebook die er geen twijfel over laat bestaan welke koers de leiding van het invloedrijke socialemediabedrijf kiest. Een koers die aansluit bij de wensen van toekomstig president Trump. De belangrijkste wijziging is dat het bedrijf de externe controle van feiten staakt en veel minder streng wil filteren op omstreden inhoud – te beginnen in de Verenigde Staten.
Volgens Zuckerberg is de „censuur” op de platforms de afgelopen vier jaar doorgeschoten. Het bedrijf moet, na „het culturele keerpunt” van de presidentsverkiezingen, „terug naar zijn wortels” en weer „voorrang geven aan de vrije meningsuiting”.
Voor Meta, dat verspreid over de wereld meer dan drie miljard gebruikers heeft, is het terugschroeven van het toezicht op uitingen op de platforms niet alleen een belangrijke koerswijziging. Het is ook de afsluiting van een periode die begon na de presidentsverkiezingen van 2016.
Facebook kreeg in dat jaar veel kritiek vanwege de vele misinformatie (onjuiste berichten) en desinformatie (opzettelijk onjuiste berichten), die in de verkiezingscampagne op het platform was verspreid. In reactie daarop zette het bedrijf een uitgebreid systeem van moderatie op, dat nu grotendeels zal worden ontmanteld.
Big Tech ruikt kansen
De aankondiging van Zuckerberg illustreert de kansen die de grote Amerikaanse technologiebedrijven zien in de verkiezingsoverwinning van Donald Trump. Op allerlei terreinen – van kunstmatige intelligentie tot cryptovaluta en sociale media – willen ze regulering voorkomen om, zoals ze zeggen, innovatie vrij baan te geven. De regels die de Europese Unie heeft aangenomen – zoals de Digitale dienstenwet (DSA), de Digitale Marktenwet (DMA) en de Wet voor kunstmatige intelligentie (AI-Act) – zijn hun dan ook een doorn in het oog. Ook omdat overtreding van die regels in Europa tot hoge boetes kan leiden.
De DSA dwingt socialemediaplatformen bijvoorbeeld transparant te zijn over onder meer de werking van hun algoritmen. Een ander strijdpunt is dat Europa niet wil dat berichten van Europese gebruikers op platformen als Instagram en Facebook zomaar kunnen worden gebruikt voor de training van kunstmatige intelligentie.
„Samen met president Trump zullen we terugduwen tegen regeringen overal in de wereld die achter Amerikaanse bedrijven aangaan en meer willen censureren”, zei Zuckerberg. „Europa heeft een steeds groeiende hoeveelheid wetten die censuur institutionaliseren en het moeilijk maken daar iets innovatiefs op te bouwen.”
De afgelopen jaren hebben de Republikeinen de moderatie van Facebook en andere platforms systematisch verdacht gemaakt als censuur. Trump zelf werd in 2021, nadat hij zijn aanhang had aangespoord het Capitool te bestormen, tijdelijk verbannen van Facebook, YouTube en Twitter. Hij spreekt sindsdien regelmatig van een „censuurkartel”. Ook de man die Trump heeft aangewezen om de toezichthouder voor telecommunicatie, radio, televisie en internet (FCC) te gaan leiden, Brendan Carr, zegt dat hij het „ontmantelen van het censuurkartel” als zijn voornaamste opdracht ziet.
Lees ook
Aanpak haat en desinformatie op sociale media kan leiden tot censuur (2024)
Met een steek onder water naar president Biden zei Zuckerberg dat het afgelopen jaren moeilijk was om vrije meningsuiting op de platforms te garanderen, omdat „zelfs de huidige Amerikaanse regering aandrong op censuur”.
In zijn boek Save America beschuldigde Trump Zuckerberg er vorig jaar van Facebook in 2020 in stelling te hebben gebracht tegen zijn herverkiezing. Als hij in 2024 weer zoiets zou doen, dreigde Trump toen, „zal hij de rest van zijn leven in de gevangenis doorbrengen”.
Sindsdien heeft Zuckerberg herhaaldelijk stappen gezet om de relatie met Trump en de Republikeinen te herstellen, ook al voor de verkiezingen. Deze zomer beloofde hij in een brief aan de Republikeinse voorzitter van de commissie van Justitie van het Huis dat hij en zijn vrouw voortaan geen geld meer zouden doneren aan initiatieven om de toegang tot stembureaus in achtergebleven gebieden te verbeteren – wat volgens Republikeinen een verkapte steun aan de Democraten is. Hij betuigde spijt over de te strenge moderatie ten tijde van de coronapandemie.
Onlangs ging Zuckerberg bovendien langs in Trumps resort Mar-a-Lago om met de aanstaande president te dineren, waarna hij een miljoen dollar schonk aan het fonds voor diens inauguratie. Vorige week verving hij de progressieve Nick Clegg (voormalige Brits vicepremier namens de LibDems) als hoofd Global Affairs door de conservatieve Trump-aanhanger Joel Kaplan. En deze week haalde hij Dana White – Trump-vriend, voormalig bokspromotor en voorzitter van de grote vechtsportorganisatie UFC – in de raad van commissarissen van Meta.
Musk: ‘This is cool’
Meta gaat nu stoppen met de inzet van externe factcheckers en moderatoren. Tot nu toe maakt het bedrijf voor het tegengaan van de verspreiding van misinformatie onder meer gebruik van de informatie van grote internationale persbureaus. Daarnaast gebruikt Meta digitale systemen, waarmee verkeerde inhoud kan worden gesignaleerd en de snelle verspreiding tegengegaan. In het gebruik daarvan is te veel politieke vooringenomenheid gebleken, zegt Zuckerberg nu. Hij noemt als voorbeelden discussies over migratie en gender, waarbij Meta out of touch zou zijn geraakt met hoe daarover nu wordt gedacht. De systemen zouden nog wel moeten worden gebruikt voor onder meer het opsporen van kindermisbruikbeelden.
Naar het voorbeeld van X worden de gebruikers van Meta’s sociale media nu leidend bij de moderatie. Zij kunnen labels toevoegen aan berichten waar volgens hen iets mis mee is. Bij X zijn dat zogeheten community notes, die, als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen, onder een bericht op X geplaatst kunnen worden met de mededeling dat het bovenstaande niet klopt of onvolledig is.
Elon Musk, die toen hij toenmalig Twitter overnam op dat platform ook de moderatie grotendeels afschafte, reageerde op X op de aankondiging van Zuckerberg met de woorden „This is cool.”
De afdeling van Meta die zich bezighoudt met beoordeling en verwijdering van berichten moet bovendien verhuizen. Ze zit nu in Californië, dat geldt als links en liberaal, en de steun voor de Democraten is daar hoog.. Het team moet naar Texas, wat conservatiever is en waar ook Musk zijn basis heeft.
Lees ook
Iedereen kijkt naar Musk, maar de opstelling van Mark Zuckerberg is minstens zo belangrijk
