N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Reportage
Bij een gastles in Leiden probeerde Rutte studenten politiek actief te maken. Hij prees de VS, voor hun rol in Oekraïne, en na afloop ook NAVO-baas Jens Stoltenberg. „Onvermijdelijk dat hij een keer stopt.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97117456-ec632a.jpg)
Foto Robin Utrecht/ANP
Een Leidse rechtenstudent wil van Mark Rutte weten wat de opkomst van het internet betekende voor de politiek: dat had híj toch allemaal meegemaakt als premier? Rutte heeft net zijn gastcollege gehouden, in de Cleveringazaal van de Universiteit Leiden – over Rusland en Oekraïne en over zijn voorspelling dat dit ‘het jaar van Amerika’ wordt, en níet van China. Hij kijkt verbaasd op en lijkt te beseffen dat hij het idee van deze student meteen moet corrigeren; zó lang is hij nu ook weer niet minister-president van Nederland. „In 2010 had je al internet, hoor.”
Maar het is overduidelijk: de driehonderd eerstejaarsstudenten in de zaal herinneren zich amper een ándere premier. Het was Rutte zelf die in zijn college had verwezen naar het mogelijk einde van zijn premierschap. Hij begon over een vrouw die had gezegd: „Mijn dochter vindt het hoog tijd worden dat je opstapt.” De studenten moesten lachen. Rutte zei dat hij daar „altijd een beetje kregelig” van werd: „Want prima natuurlijk, maar wat ga jíj er dan aan doen? Als je het echt vindt, kom in actie. Word politiek actief en stuur mij de laan uit.”
Maar dat hóéfde, zei hij ook, nog niet. Weer werd er gelachen.
Een flink deel van Ruttes les was een oproep aan de studenten om politiek actief te worden, om de democratie overeind te houden. „Sta op, engageer je”, zei hij. „Lees kranten en vind iets.” In Oekraïne en Irak moesten de mensen „vechten voor vrijheid en democratie, en wij hier in Nederland hebben het geërfd en dat schept verplichtingen”.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97075455-7fcdc0.jpg)
Staatsman op campagne
Al een jaar geleden had de universiteit hem gevraagd om een gastles te komen geven, als onderdeel in een collegereeks over democratie. Dat het midden in de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen zou zijn, wist de VVD dus al een tijdje. Rutte gebruikte het optreden om zichzelf te laten zien als staatsman – met zijn verhaal over de oorlog in Oekraïne en de rest van de wereld. Hij zei ook dat er „geen alternatief is voor de trans-Atlantische samenwerking, met een sterk Amerika in een sterke NAVO”.
Dat Rutte de VS zo prijst, zal in Washington en de Europese hoofdsteden vast en zeker opvallen. Hij wordt gezien als mogelijke opvolger van NAVO-secretaris-generaal Jens Stoltenberg (63), die heeft laten weten dat hij in het najaar écht wil stoppen als sg. Hij is dat al sinds 2014, zijn termijn is al een paar keer verlengd. In de NAVO weet iedereen: alleen iemand die wordt goedgekeurd door de VS, zal hem kunnen opvolgen. En wie het wil, zwijgt daarover totdat het is beslist. Oud-secretaris-generaal van de NAVO Jaap de Hoop Scheffer zei eerder daarover in NRC: „Een vogeltje dat vroeg fluit, is voor de poes.”
Rutte zei na het college in Leiden dat de NAVO-landen nu echt op zoek zullen gaan naar iemand die geschikt is voor die functie. En dat dat nog niet hoefde in de tijd dat de termijn van Stoltenberg steeds werd verlengd. Rutte zei ook dat het niet perse een regeringsleider hoeft te zijn, zoals al een tijdje de gewoonte is bij de NAVO. Het kan volgens hem ook weer, zoals eerder, een oud-minister van Buitenlandse Zaken of Defensie zijn. Over Jens Stoltenberg zei Rutte dat die „zeer betrouwbaar is en veel gezag heeft, ook in het Witte Huis wat heel belangrijk is”. Maar het was „onvermijdelijk dat hij een keer wil stoppen”.
Hij lachte. „Dat geldt zélfs ooit voor mij.”
