Links Amerika put hoop uit aanzwellend anti-oligarchie-protest van ‘Bernie’ en ‘AOC’

Genevieve Burke zat met alle liefde vier uur in de auto om Bernie Sanders en Alexandria Ocasio-Cortez te zien. Er komen immers zelden progressieve politici naar Idaho, haar dunbevolkte plattelandsstaat in het noordwesten van de VS waar de Republikeinen almachtig zijn. „Idaho is een dieprode staat”, zegt Burke buiten het congrescentrum waar de twee bekende linkse volksvertegenwoordigers deze maandagavond hebben opgetreden. „Hoe vaak krijg je hier nu Bernie en AOC te zien? Hoe gaaf is dat.”

Maar toen de Amerikaanse met haar moeder Janine en haar dochter Riley maandag aankwam in Nampa, een voorstadje van Idaho’s hoofdstad Boise, was de zaal (maximumcapaciteit: 12.000) al vol. De drie hebben het optreden op een telefoonschermpje moeten volgen. Hun gezichten glimmen niettemin – en niet alleen door het strijklicht van de ondergaande zon. „Ik zeg zo vaak tegen mams, ik wil deze staat uit. Het is zó frustrerend om een blauwe persoon te zijn in een rode staat. Nu heb ik weer hoop voor de toekomst.”

Burke verwoordt een wanhoop die miljoenen progressieve Amerikanen delen, nu Donald Trump weer in het Witte Huis zit. Hij heroverde het presidentschap in november weliswaar met net geen 50 procent van de stemmen en zijn Republikeinen wonnen krappe meerderheden in het Congres. Maar ze regeren sinds begin dit jaar alsof ze een breed kiezersmandaat hebben om het land op autocratische wijze totaal te vertimmeren. Tegenstanders en critici worden geïntimideerd, de federale overheid ligt op het hakblok, de rechtsstaat komt dagelijks verder onder druk en op het wereldtoneel trekken de VS zich terug uit de liberale naoorlogse orde die ze zelf opbouwden.

Terwijl de Democratische partijtop in Washington overrompeld lijkt, broeit maatschappelijk onvrede. De eerste zaterdag van deze maand gingen door het hele land honderdduizenden betogers de straat op en deze zaterdag staat opnieuw een nationaal protest gepland. Maar het opvallendste progressieve verzet komt van senator Sanders en afgevaardigde Ocasio-Cortez, met wat ze zelf een ‘Fight Oligarchy’-tournee noemen.

Tijdens optredens in zowel grote progressieve steden als kleinere plaatsen in Republikeinse staten, proberen ze al weken het anti-Trump-verzet aan te blazen. En dat doen ze door de nieuwe regering te raken op wat haar zwakste plek lijkt: de schaamteloze wijze waarop het landsbestuur in de uitverkoop wordt gedaan aan miljardairs – tech-entrepreneur en Trump-adjudant Elon Musk voorop. Sommige optredens trekken tienduizenden bezoekers, wat veel is in een jaar dat er geen landelijke verkiezingen zijn.

Verkiezingen beschermen

NRC bezocht naast de bijeenkomst van maandag in Idaho (2 miljoen inwoners) twee dagen eerder ook hun rally in Los Angeles, in Californië. Die kuststaat (40 miljoen inwoners) is in politiek opzicht het spiegelbeeld van Idaho: hier zijn de Democraten oppermachtig. Sanders en AOC trokken in de miljoenenstad met 36.000 bezoekers hun grootste mensenmassa tot nu toe, mede dankzij optredens van artiesten als Neil Young en Joan Baez.

In het Gloria Molina Grand Park voor het stadhuis verzamelt zich al uren voordat Sanders en AOC spreken een gezelschap dat even gemêleerd is als L.A. zelf. Er zijn babyboomers die voor Neil Young komen, die zijn hit Rockin’ in the Free World zal zingen en het publiek ‘Take America Back’ laat scanderen. Maar ook een begin-twintiger als Erica, die „extreem bezorgd” is over recente invallen door migratiedienst ICE in haar gemeenschap.

Als latina identificeert zij zich met Ocasio-Cortez, die Puertoricaanse wortels heeft. Zij ziet AOC wel zitten als volgende president: vorig jaar is ze 35 jaar geworden, de minimumleeftijd om verkiesbaar te zijn voor het Witte Huis. „Ik denk dat ze er klaar voor is.”

De midterms gaan Trump maken of breken. We moeten nu vechten

Het grootste deel van de bezoekers is evenwel gekomen voor de bijna een halve eeuw oudere ‘Bernie’. Verwassen T-shirts van zijn twee mislukte campagnes voor de Democratische presidentskandidatuur (in 2016 en 2020) worden gedragen als trofeeën. Hoewel buiten de hekken ook verkopers staan met ‘AOC 2028’-buttons, zijn die met Sanders’ silhouet of de slogan ‘Feel the Bern’ veel talrijker.

John heeft een strohoed op met minstens twintig Sanders-buttons erop gespeld. Hij was als vrijwilliger actief in beide campagnes van Sanders. „Vanwege zijn gezondheid en leeftijd zou ik nu niet meer op hem stemmen. Maar ik zal elke kandidaat steunen voor wie Sanders zich uitspreekt.”

Hij vindt bovenal dat de Democraten helemaal niet bezig moeten zijn met hun volgende presidentskandidaat, laat staan of die uit het midden moet komen of van de linkervleugel. „Daar zijn deze protesten ook niet voor bedoeld. De midterms [de Congresverkiezingen van november 2026] gaan Trump maken of breken. We moeten nu vechten, terwijl dit allemaal gebeurt, anders hebben we in 2028 geen eerlijke verkiezingen meer. Of zelfs in 2026 niet.”

Geen tijd voor richtingenstrijd

In Nampa is het publiek even spierwit als de rest van de bevolking van Idaho. En ook hier hebben oudere bezoekers – sommigen met rollators en veteranen-insignes – gezelschap van bijvoorbeeld studenten met Palestina-sjaals. Opvallend veel mensen dragen shirts of basketbalpetjes met ‘Foxtrot Delta Tango’: militaire code voor FDT, ofwel ‘Fuck Donald Trump’.

Op beide plekken zijn ook tegenbetogers. In Los Angeles communisten en socialisten die waarschuwen dat de Democraten geen alternatief zijn, omdat zij óók geld aannemen van rijke donoren en óók Israëls oorlog tegen Gaza steunen. In Nampa gaat het om een dozijn Trump-fans, die uren voordat de zaaldeuren opengaan al in hun pick-uptrucks met Amerikaanse en Trump 2024-vlaggen rondjes rijden op de parkeerplaats.

De centrale boodschap van Sanders en Ocasio-Cortez is in beide steden goeddeels hetzelfde: oligarchen plegen „een vijandige overname”. In ruil voor miljoenen dollars aan donaties gunt Trump de „1 procent” rijkste Amerikanen nu lucratieve overheidscontracten en verdere belastingverlagingen, die hij bekostigt met een kaalslag op de sociale zekerheid, ziekenkostendekking, veteranenzorg en de federale overheid. Plus importheffingen, die neerkomen op „een belastingverhoging voor de 99 procent” en een „oplichtingsspel” zijn omdat ze misbruikt worden voor handel met voorkennis.

‘Oligarchie’ mag nu een modewoord zijn, Sanders heeft het er al zijn hele loopbaan over. Elon Musk deelde deze week op X spottend een filmpje met fragmenten waarin Sanders er begin jaren tachtig al voor waarschuwt. Volgens de senator geeft hem dit juist recht van spreken. „Ik hoef niet meer te waarschuwen. De oligarchie ís er nu.”

De nog lang niet uitgevochten richtingenstrijd binnen de Democratische Partij doet er daarom nu niet toe. Na het verlies van vicepresident Kamala Harris – een vrouw van kleur met, al dan niet terecht, een progressieve reputatie – bepleit de gematigde partijvleugel minder nadruk te leggen op ‘woke’ identiteitspolitiek rond etniciteit, gender en seksuele oriëntatie. Alleen dan zou de partij weer een kans maken bij kiezers die vorig jaar naar de Republikeinen overliepen.

Maar volgens Sanders en AOC worden zulke culturele kwesties vooral opgeblazen door Trump en zijn partij. Als afleidingsmanoeuvre en splijtzwam, omdat ze weten dat hun economische beleid, maar ook hun abortusstandpunt, helemaal niet geliefd zijn. Alleen met ‘solidariteit tussen de klassen’, herhalen ze, kunnen de Democraten die rechtse val ontlopen. Ze sommen tot slot een lang links wensenlijstje op: zorgverzekering voor iedereen, gratis onderwijs en kinderopvang, meer huizen en een ambitieuzer klimaatbeleid.

Bezoekers in het Gloria Molina Grand Park in Los Angeles luisteren naar de toespraak van AOC.

Foto’s Mario Tama/Getty Images via AFP

Elon Musk als mikpunt

Er zijn ook Democraten die stellen dat het voor hun partij nu strategisch is om achterover te leunen. Laat Trump de economie maar naar de afgrond voeren met zijn heffingen, laat de Republikeinen in het Congres maar diep impopulaire bezuinigingen doorvoeren. De bezoekers van de anti-oligarchen-toer zien dat anders. Die luxe heeft het land niet als Trump en zijn partij zo agressief te werk blijven gaan.

Bovendien heeft Elon Musk nú nog een prominente rol binnen de regering-Trump als aanvoerder van diens bezuinigingsoperatie. Zowel in Nampa als Los Angeles joelt het publiek nog harder als Musks naam valt dan wanneer de president zelf wordt gehekeld. Als ongekozen buitenstaander, die de ene na de andere overheidsdienst aanvalt en federale ambtenaren wegpest, is hij een ideale vijand. Hoeveel hij momenteel ook sloopt in en vanuit Washington; Democraten moeten welhaast hopen dat Musk najaar 2026 nog net zo veel in het nieuws zal zijn als nu.

Buiten de congreszaal in Nampa geniet Genevieve Burke nog even van het avondzonnetje voordat ze aan de lange terugrit gaat beginnen. Thuis wacht haar echtgenoot: „Helaas een Trump-supporter.” Hij is nog allesbehalve teleurgesteld geraakt in de president, zegt ze. Wat zou daarvoor moeten gebeuren? „Misschien als zijn ouders straks straatarm zijn, omdat ze het overheidspensioen kwijtraken waarvan ze leven?”

Delen





Mail de redactie