Lesbisch zijn in het voetbal. Geen probleem … of toch wel?

Het was een opmerkelijk moment in de aanloop naar de WK-wedstrijd tussen Ierland en Australië, afgelopen zomer. Tijdens het handenschudden tussen de twee ploegen sloeg de Ierse Ruesha Littlejohn één speelster over: de Australische Caitlin Foord. Wat gebeurde hier?

Britse media kwamen al snel met smeuïge details. Foord bleek foto’s op sociale media te hebben geplaatst van haar vakantie op Ibiza, kort voor het WK, met de Ierse captain Katie McCabe. McCabe is de ex van Littlejohn. ‘Liefdesdriehoek in het Ierse voetbal overschaduwt WK-openingswedstrijd’, kopte The Times.

Zoiets is ondenkbaar in het mannenvoetbal. Vorige week zette de Oostenrijkse bondscoach Ralf Rangnick drie spelers uit zijn selectie omdat zij deel hadden genomen aan homofobe spreekkoren na een clubwedstrijd. Uit de recent uitgebrachte documentaire Das letzte Tabu blijkt dat van de naar schatting 500.000 mannelijke profvoetballers nog geen tien openlijk homoseksueel zijn. De Duitse oud-international Philipp Lahm zegt: „Ik zou niemand adviseren om met teamgenoten over zijn geaardheid te praten.”

De intolerante houding tegenover homoseksualiteit in het mannenvoetbal wordt vaak tegenover de tolerante houding in het vrouwenvoetbal gezet. In het mannenvoetbal – zo gaat het verhaal – ben je als openlijk homoseksuele speler een outcast, in het vrouwenvoetbal hoeft niemand haar geaardheid te verbergen. Je vraagt je af: klopt dat?

Afgaand op de interviews met en sociale media posts van sommige bekende voetbalsters zou je concluderen dat voetbal een toevluchtsoord is voor lesbische vrouwen. De speelsters voelen zich veilig onder elkaar. „Ik heb drie relaties met voetbalsters gehad”, zei Beth Mead, partner en ploeggenoot van spits Vivianne Miedema twee jaar geleden in The Times. „Natuurlijk zijn er wel eens ruzies of spanningen in de kleedkamer, maar we weten allemaal heel goed hoe we werk en privé gescheiden moeten houden.”

In november maakte de Amerikaanse voetbalster Ashlyn Harris op Instagram bekend dat haar veelbesproken huwelijk met voormalig ploeggenoot Ali Krieger ten einde is. „We hebben afgesproken onze kinderen centraal te zetten, de therapie voort te zetten, uit elkaar te gaan en verder te gaan met ons leven”, schreef ze. En, om geruchten over vreemdgaan te smoren: „Ik was altijd trouw in mijn huwelijk, ook al was ik niet altijd volkomen gelukkig.”

International Merel van Dongen – die door haar club Atlético Madrid is verhuurd aan het Mexicaanse Rayadas – maakte eerder deze maand op Instagram bekend dat zij en haar partner Ana Romero Moreno moeder worden dit jaar. „Transfernieuws! Nieuwe aanwinst voor Mamas FC”, schrijft Van Dongen bij een filmpje waarin familie en vrienden worden verrast met de aankondiging.

Ik moest denken aan Eudy Simelane, ooit een van Zuid Afrika’s beste voetbalsters. Ze kwam er openlijk voor uit dat ze lesbisch was en moest dat in 2008 met de dood bekopen. Iemand vond haar lichaam in een afwateringsgracht. Negen keer werd er met een mes op haar ingestoken. Bij haar vagina werden blauwe plekken aangetroffen.

Ik moest ook denken aan de vraag die een Britse journalist aan de Marokkaanse teamcaptain Ghizlane Chebbak stelde op het WK, afgelopen zomer. „Zitten er lesbische speelsters in het Marokkaanse team en zo ja: hoe is hun leven in Marokko, waar zulke relaties verboden zijn?” Op het filmpje dat de internationale media haalde, betrekt het gezicht van Chebbak. Ongelovig kijkt ze om zich heen. Een FIFA-medewerker neemt het over.

Even los van de setting (hoe kun je zo’n gevoelige vraag stellen in een volle perszaal?) toont het óók aan dat het geijkte beeld – lesbische voetbalsters kunnen even open zijn over hun privéleven als heteroseksuele voetbalsters – nuance behoeft. „Zo zwart-wit is het echt niet”, zegt oud-voetbalster en tv-analist Leonne Stentler, die meewerkte aan het boek Vrouwenvoetbal in Nederland. Spiegel en katalysator van maatschappelijke verandering.

Weliswaar is er veel ten goede veranderd sinds zij in 2015 stopte met voetballen, zegt Stentler, maar er zijn genoeg landen waar je als voetballende lesbische vrouw niet voor je geaardheid kan uitkomen. Mooi, al die rolmodellen die intieme foto’s van zichzelf en hun partner op Instagram zetten, zegt ze, maar er zijn landen waar je daar de doodstraf voor kan krijgen. „Dat vergeten we wel eens.”

En zelfs die wereldsterren hebben vaak grote offers moeten brengen om zichzelf te kunnen zijn, zegt de Britse Lou Englefield, het brein achter een in 2010 gelanceerd initiatief om homofobie in het voetbal tegen te gaan: de campagne Football v Homophobia. „Iemand als voetbalster Megan Rapinoe praat nu openlijk over haar geaardheid, maar ze heeft zichzelf jarenlang gecensureerd. Beth Mead noemde haar coming out ‘een lang proces’, dat ‘emotioneel en fysiek slopend’ was.”

Englefield wijst op het in december gepubliceerde rapport van de FIFA en spelersvakbond Fifpro over de berichten op sociale media tijdens het WK in Australië en Nieuw-Zeeland, vorig jaar. Een van de conclusies: ruim 20 procent van de haatberichten is homofoob, ruim twee keer zo veel als het percentage racistische berichten. Vooral speelsters uit de VS, Argentinië, Australië en Engeland waren het mikpunt. „Er is veel reden tot vreugde als het om vrouwenvoetbal gaat”, zegt Englefield. „Maar het huidige narratief doet geen recht aan de werkelijkheid.”

Stentler moet lachen op de vraag of zij het zich kan voorstellen: een homoseksuele voetballer die de hand van een opponent weigert vanwege liefdesperikelen. „Ik denk dat dat nóóit gaat gebeuren”, zegt zij. „Vaak hoor je dat de tijd voortschrijdt en dat het dús beter wordt. Maar uit meerdere onderzoeken blijkt dat jongens conservatiever worden en meisjes progressiever. Ik ben daar best pessimistisch over.”

De lesbische voetbalsters die ik voor dit artikel benaderde, wilden niet meewerken.