Laat Israël voldoende noodhulp toe, en wat behelst het nieuwe Israëlische offensief?

De Israëlische regering kondigde dit weekend een nieuw grondoffensief aan. Tegelijkertijd besloot de regering van premier Benjamin Netanyahu dat ze na 78 dagen volledige blokkade, die honderdduizenden Palestijnen op het randje van uithongering had gebracht, weer mondjesmaat noodhulp tot Gaza zal toelaten.

Negen vragen over Gaza.

1
Wat behelst het nieuwe offensief precies?

Zondag is Israël een nieuw grondoffensief begonnen. Het binnentrekken van soldaten in Gaza ging gepaard met hevige bombardementen. Ook de vier dagen ervoor bombardeerde Israël al stevig. Met 670 bommen in vijf dagen tijd waren het de zwaarste bombardementen sinds de begindagen van de strijd, in oktober 2023. Hierbij doodde Israël gemiddeld meer dan honderd mensen per dag. Maandag werden er volgens het Gazaanse ministerie van Gezondheid 136 mensen gedood bij Israëlische bombardementen.

Israël omschrijft het offensief als een „brede grondoperatie in het noorden en zuiden van de Gazastrook”. De nieuwe invasie is onderdeel van de operatie „Gideons Strijdwagens”. Volgens de Israëlische minister Israel Katz (Defensie) is bij een van de aanvallen Hamas-leider Mohammed Sinwar gedood. Eerder executeerde Israël al diens broer en voorganger Yahya Sinwar, die gezien werd als een van de geestelijk vaders van de grootschalige aanval van Hamas op 7 oktober 2023.

Maandagmiddag beval Israël de bevolking van Khan Younis te evacueren. Het Israëlische leger bereidde naar eigen zeggen een „nog niet eerder vertoonde aanval” voor om „terreurgroepen” in dat gebied te elimineren. Het is voor het eerst sinds april vorig jaar dat Israël een grondoperatie in Khan Younis uitvoert.

2
Wat is het doel van het nieuwe offensief?

Netanyahu benadrukte maandag dat Israël „heel Gaza zal overnemen”. Nog onduidelijk is wat dat voor de ruim twee miljoen inwoners van Gaza zou betekenen. De Financial Times schrijft dat de gehele bevolking naar een gebied nabij de Egyptische grens wordt gedreven dat een tiende van het grondgebied van de Gazastrook beslaat. Volgens critici kan dit het voorstadium zijn van permanente verdrijving van alle inwoners van de Gazastrook naar andere landen.

3
Maar er zijn toch ook onderhandelingen tussen Israël en Hamas?

Klopt, er vinden gesprekken plaats in Doha, de hoofdstad van Qatar. Netanyahu omschrijft het offensief als een nieuwe tactiek van „onderhandelingen onder vuur”. De operatie moet Hamas onder druk zetten om Israëlische gijzelaars vrij te laten zonder dat er een permanente wapenstilstand komt. Doet Hamas dat niet, dan zal Israël de Gazastrook niet meer verlaten, aldus Netanyahu.

4
Wat is de Israëlische inzet bij die onderhandelingen?

Volgens een statement van Netanyahu’s kantoor wil Israël dat Hamas alle gijzelaars vrijlaat, dat „Hamas-terroristen” Gaza verlaten en dat de Gazastrook gedemilitariseerd wordt.

Twee maanden geleden besloot Israël het toenmalige staakt-het-vuren te verbreken. Destijds was er een akkoord gesloten dat tot vrijlating van de gijzelaars geleid zou hebben, als Israël de onderhandelingen voortgezet had. De nieuwe Israëlische onderhandelingsinzet is ongunstiger voor Hamas. Daarom lijkt de militante groepering niet bereid aan de Israëlische eisen te voldoen.

5
Wat als die onderhandelingen mislukken?

The Sunday Times maakt, op basis van informatie van diplomaten, melding van een Israëlisch plan genaamd ‘Fase Drie: Volledige Bezetting van Gaza’. Volgens de diplomaten treedt dit plan in werking als de onderhandelingen spaak lopen.

In dit plan zou de Gazastrook van noord naar zuid in zeven zones verdeeld worden: vier zones die beheerst worden door het Israëlische leger met daartussenin drie zones waar de Gazanen kunnen verblijven. Beweging tussen die drie zones zal alleen mogelijk zijn met toestemming van Israël. Bovendien zouden alle goederen die verplaatst worden door Israël geïnspecteerd worden. Het leger heeft het plan desgevraagd bevestigd noch ontkend.

6
En Israël laat dus weer noodhulp toe?

Ja. Het kabinet-Netanyahu heeft gezegd dat het een „basishoeveelheid voedsel” zal toelaten om een „hongercrisis” te voorkomen. Zo’n crisis, aldus de regering, zou de voortzetting van de militaire operatie tegen Hamas in gevaar brengen.

Een week geleden constateerde de IPC, een internationale monitor van voedselzekerheid, dat 1,94 miljoen Gazanen – bijna de gehele bevolking – al met acute voedselonzekerheid te maken hebben. 244.000 inwoners zouden zelfs al in de „catastrofale” fase van hongersnood zitten.

Het toelaten van kleine beetjes voedsel moet volgens Netanyahu gezien worden als een tijdelijke stap, totdat Israël zijn voedseldistributiecentra ingericht heeft. Dat past binnen een eerder gepresenteerd Israëlisch noodhulpplan waarmee het bestaande hulporganisaties, inclusief de Verenigde Naties, passeert.

Dat plan zou over een week moeten ingaan. In het tijdelijke plan worden de VN wél ingeschakeld. Maandag kondigden de VN aan dat er twintig vrachtwagens met noodhulp tot de Gazastrook toegelaten worden. Langs de grens met Gaza staan duizenden vrachtwagens met noodhulp te wachten.

Wanneer die distributiecentra operationeel zijn, zouden de VN weer buitenspel komen te staan. Het plan is dat gescreende mensen naar de distributiecentra toe kunnen gaan om voedselpakketten op te halen. Dit is volgens experts in strijd met alle internationale afspraken over de onpartijdige verdeling van noodhulp.

7
Biedt het Israëlische plan genoeg hulp?

Meteen na aankondiging van het plan barstte de kritiek los. De Franse minister Jean-Noël Barrot stelde op X dat hulp „onmiddellijk, massaal en ongehinderd” tot Gaza toegelaten moet worden. „Er moet een einde komen aan de catastrofale humanitaire situatie en de hongersnood moet definitief worden beëindigd”, aldus Barrot. Ook hulporganisaties vinden het plan onvoldoende. Zo spreekt Care Nederland van „een pleister tegen het bloeden”.

Directeur Suzanne Laszlo van VN-kinderrechtenorganisatie Unicef noemt de plannen „niet in de buurt van genoeg”. Ze wijst op de acute ondervoeding. „Dat los je niet op met een boterham met kaas en een glas melk. Daar is gespecialiseerde therapeutische voeding voor nodig – én medische begeleiding. Ondervoeding is een ernstige medische aanhouding waarbij het lichaam zijn eigen spiermassa afbreekt om te overleven. Uiteindelijk vallen alle organen uit. Daarom is alleen voedsel toelaten absoluut onvoldoende.”

Lees ook

Zeven gerenommeerde wetenschappers vrijwel eensgezind: Israël pleegt in Gaza genocide

Directeur Karel Hendriks van Artsen Zonder Grenzen noemt het plan „volstrekt ontoereikend”. Voedselhulp alleen, zegt Hendriks, volstaat niet om een „kwetsbare, afgezwakte en uitgehongerde” bevolking te helpen. „Zeker niet in de minimale hoeveelheden die tot nu toe worden toegelaten. De bevolking mag niet op de rand van hongersnood worden gehouden.”

Onze beste vrienden ter wereld hebben gewaarschuwd dat ze ons niet kunnen steunen als er beelden van massale hongersnood opduiken

8
Waarom besluit Israël nu noodhulp toe te laten?

Dat besluit is volgens het kabinet in eerste instantie genomen op advies van het Israëlische leger, vanwege de „operationele behoefte om de uitbreiding van de gevechten tegen Hamas mogelijk te maken”.

Protest in Tel Aviv, 17 mei, waarbij demonstranten foto’s laten zien van Palestijnse kinderen die tijdens de Israëlische militaire operatie omkwamen.

Foto Maya Alleruzzo/AP

Maar op basis van verklaringen en reacties van Israëlische politici lijkt het erop dat het besluit vooral is ingegeven door zorgen om afnemende internationale steun voor de uitbreiding van het offensief in Gaza en verdere bezetting van het gebied.

Zo zei Netanyahu dat het besluit voortkomt uit internationale druk, en de noodzaak van internationale steun voor Israëls acties in Gaza. „Onze beste vrienden ter wereld – senatoren die ik ken als fervente aanhangers van Israël – hebben gewaarschuwd dat ze ons niet kunnen steunen als er beelden van massale hongersnood opduiken”, zei hij. „We moeten hongersnood vermijden, zowel om praktische als diplomatieke redenen. Zonder internationale steun kunnen we de overwinningsmissie niet voltooien.”

Ook Bezalel Smotrich, de extreem-rechtse minister van Financiën die eerder uit het kabinet dreigde te stappen als er humanitaire hulp zou worden toegelaten in Gaza, zegt nu de toelating van kleine hoeveelheden hulp toe te staan. In een televisietoespraak zei hij dat het toelaten van „minimale hoeveelheden” hulp „burgers in staat [zal] stellen om te eten, voor onze vrienden in de wereld om ons te blijven voorzien van een internationale paraplu van bescherming tegen de Veiligheidsraad en rechters in Den Haag, en voor ons om te blijven vechten, als God het wil, tot de overwinning.”

Vanuit rechtse oppositiepartijen kwam er kritiek op het besluit, omdat de hulp volgens hen in handen van Hamas valt. Dat heeft Netanyahu de afgelopen maanden ook steeds opgevoerd als reden voor de blokkade van hulpgoederen.

De afgelopen dagen hebben meer en meer westerse landen kritiek geuit op het nieuwe Israëlische offensief, inclusief trouwe bondgenoten als Duitsland en Italië. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken stelde zaterdag in een verklaring „ernstig bezorgd” te zijn over het nieuwe offensief. De Italiaanse minister Antonio Tajani (Buitenlandse Zaken) vroeg de Israëlische regering het offensief in Gaza per direct te staken. „We willen de Palestijnse bevolking niet langer zien lijden.”

9
Hoe wordt er in de Israëlische samenleving gereageerd?

Onder families van (voormalige) gijzelaars in Gaza klinkt harde kritiek op het besluit om het grondoffensief verder uit te breiden. Daarmee worden volgens hen de levens van de gijzelaars op het spel gezet. Maandag sprak voormalig gijzelaar Arbel Yahoud de Knesset, het Israëlische parlement, toe. „Het bloed van de gijzelaars en van de soldaten zal aan jullie handen kleven als jullie deze oorlog niet stoppen”, aldus Yahoud.

Uit recente peilingen blijkt dat een meerderheid van de Israëlische bevolking voor een (hernieuwd) akkoord is met Hamas om de gijzelaars vrij te krijgen. Afgelopen weekend waren er opnieuw demonstraties in Tel Aviv waar daartoe werd opgeroepen.

Tijdens demonstraties in Israël gaat het met name om de gijzelaars en Israëlische soldaten in Gaza, en anti-regeringssentimenten. In zeer beperkte mate wordt expliciet gedemonstreerd tegen de aanvallen op de Palestijnse bevolking en de humanitaire situatie.

Afgelopen zondag demonstreerden enkele honderden Israëliërs bij de grens met Gaza tegen de voortdurende luchtaanvallen en de blokkade van hulpgoederen, waarbij afbeeldingen van Palestijnse slachtoffers werden getoond. De politie greep hardhandig in.

Diverse rechtse groeperingen en politici hadden maandag kritiek op het kabinetsbesluit om hulp toe te laten in Gaza. Die valt volgens hen in handen van Hamas. Het Tikva Forum, een ultrarechtse pro-regeringsgroep die verschillende families van gijzelaars vertegenwoordigt en tegen een akkoord met Hamas is, sprak in een verklaring zijn steun uit voor het grondoffensief.

Forumlid Boaz Miran, broer van de in Gaza vastgehouden Omri Miran, zei dat Netanyahu’s „overgave” , – doelend op de beslissing hulp toe te staan – ertoe zal leiden dat „soldaten worden gedood en de vrijlating van de gijzelaars wordt vertraagd”.

Met medewerking van Lucia Admiraal.

Delen





Mail de redactie