Kunstmestmaker Yara exporteert CO2 naar Noorwegen, financiële steun van Nederlandse staat

Kunstmestfabriek Yara in Sluiskil, een van de grootste CO₂-uitstoters van Nederland, gaat vanaf 2026 als eerste bedrijf ter wereld CO₂ exporteren. Over twee jaar moet jaarlijks 800.000 ton CO₂ per schip naar Noorwegen gaan, waar het broeikasgas wordt opgeslagen in een leeg gasveld. Dat heeft het bedrijf dinsdag meegedeeld.

Het was al langer bekend dat Yara van plan was CO₂ af te vangen en op te slaan, maar nu is daadwerkelijk besloten daarin te investeren. De Noorse kunstmestmultinational steekt zo’n 164 miljoen euro in het project. De Nederlandse regering neemt nog eens 30 miljoen euro voor haar rekening.

De fabriek van Yara in het Zeeuwse Sluiskil (730 werknemers) stoot jaarlijks zo’n 1,8 miljoen ton CO₂ uit. Ter vergelijking: de jaarlijkse uitstoot van Nederland bedroeg vorig jaar 158 miljoen ton, volgens statistiekbureau CBS. Het bedrijf zal ook vanaf 2026 nog CO₂ uitstoten, maar veel minder dan eerst.

Overheidsbijdrage

De overheidsbijdrage van 30 miljoen is opvallend. Het kabinet is in gesprek met meer grote uitstoters, waaronder Tata Steel, over eventuele staatssteun bij vergroening. Deze ‘maatwerkgesprekken’ – een belangrijke pijler onder het klimaatbeleid van Rutte IV – duren lang. Ook bij Yara is dit traject nog niet volledig doorlopen.

Vorige maand zei demissionair minister Micky Adriaansens (Economische Zaken, VVD) dat ze toch alvast 30 miljoen aan Yara wilde geven. Dit om een aantal financiële risico’s af te dekken in het plan.

Adriaansens benadrukte dat het geld teruggestort moet worden als de steun uiteindelijk niet nodig blijkt. Een onafhankelijke adviescommissie – die zich over alle steun aan vervuilers zal buigen – onder leiding van de Amsterdamse oud-wethouder Carolien Gehrels (PvdA) heeft het bedrag goedgekeurd. Naarmate de gesprekken met Yara vorderen, kan het steunbedrag nog toenemen – als het bedrijf bijvoorbeeld met groene waterstof wil gaan produceren.

Het is lange tijd de vraag geweest of het moederbedrijf van de fabriek in Sluiskil wel grote bedragen zou willen investeren. De afgelopen twee jaar lag de productie van kunstmest in Zeeland geregeld stil, als gevolg van de hoge gasprijzen. In plaats daarvan produceerde Yara meer op andere locaties in de wereld.

Urgentie

Intussen laten afspraken met andere uitstoters nog op zich wachten. Staalfabriek Tata Steel heeft begin november een nieuw plan ingediend bij Adriaansens.

„Het is ontzettend moeilijk om dit te doen, informatie uit te wisselen, te checken, due diligence te doen”, zei de minister in september tegen NRC over het lage tempo. Ook de Tweede Kamer heeft regelmatig aangedrongen op meer urgentie.

Dinsdag bleek wel dat de minister inmiddels chloorproducent Nobian iets is genaderd. Het ministerie en het bedrijf zijn het eens over de verduurzamingsplannen waar eventueel steun voor komt: zo zal Nobian minder gas gaan gebruiken en in 2030 geen CO₂ meer uitstoten. Deze plannen gaan het bedrijf en de minister nu uitwerken tot concrete financiële steun. Naar schatting zal het gaan om 190 tot 290 miljoen euro. Dit is de eerste keer dat de minister een mogelijk staatssteunbedrag noemt als gevolg van de maatwerkaanpak.

In Nederland zijn overigens meer plannen om CO₂ af te vangen en op te slaan. Het bekendst is Porthos, een project om voor de kust van Nederland in lege gasvelden CO₂van een aantal grote bedrijven uit de Rotterdamse haven op te slaan.