Koningsdag 2024

Had Geert Wilders niet beloofd dat de zon weer gaat schijnen in Nederland? Nou, de 66-jarige Fred Gerits zit er klaar voor, wijdbeens op een bankje in het centrum van Maarheeze, Noord-Brabant. Hij heeft de plannen uit het hoofdlijnenakkoord deze donderdagochtend vluchtig gelezen en kan zich er best in vinden.

‘Strengste asielpakket ooit’, staat erin. Werd tijd, vindt Gerits, wachtend op z’n buurman die hij voor diens kunstgebit even met de auto naar de tandarts heeft gebracht. „De Nederlandse mensen hier zijn jarenlang aan de kant geschoven.”

Niet dat Gerits vindt dat alle vluchtelingen direct het land uit moeten. Hij werkt als begeleider op een sociale werkplaats en weet hoe gemotiveerd de meesten zijn; hoe zwaar hun leven. Moest-ie in coronatijd mensen die in eigen land werken als chirurg of internist vertellen hoe ze lolly’s moesten inpakken. „Daar is het doosje.” Zijn eigen bazin is nota bene Syrisch, woont zes jaar in Nederland en spreekt de taal beter dan sommige „beroepswerklozen” in Nederland.

Voorzitter VAJNWil Eikelboom Het is bedoeld om te zorgen voor zoveel mogelijk leed onder asielzoekers, zodat er minder mensen naar Nederland komen

Het zijn, weet Gerits, vooral de veiligelanders die het „verzieken”. Want azc Budel, met 1.500 plaatsen een van de grootste opvanglocaties van het land, is net als Ter Apel een aanmeldcentrum waar ook asielzoekers zonder kans om te mogen blijven welkom zijn. En ook die veiligelanders, die niets te verliezen hebben, leggen te voet of per fiets de 3,5 kilometer af naar het centrum van Maarheeze voor een bezoek aan de Lidl of de Jumbo. ‘No backpacks’, staat op een bordje bij de ingang. De reden kennen de inwoners van Maarheeze maar al te goed. Ze hebben, omdat de overlast zo aanhield, een eigen burgerwacht geïnstalleerd die dagelijks patrouilleert. Gerits: „En ga maar eens bij de pinautomaat staan. Ik ken mensen die zes keer omkijken.”

Maar gáát ook in Budel de zon weer schijnen? Dat is nog maar de vraag. De gemeente Cranendonck, waar Budel en Maarheeze onder vallen, reageerde „teleurgesteld” op het hoofdlijnenakkoord. Want daarin staat ook dat het nieuwe kabinet de Spreidingswet wil intrekken, die de overheid in staat stelt om gemeentes te dwingen om asielzoekers op te nemen. Het zou betekenen dat de centrale asielzoekerscentra in Ter Apel en Budel op korte termijn juist zwaarder belast zullen worden.

„Ah, er komen er hier dus weer driehonderd bij”, was dan ook de eerste reactie van de 73-jarige Lies, die zojuist bij de Lidl in Maarheeze de boodschappen heeft ingeladen. „En waar moeten al die mensen dan heen? In tentjes, hier in het dorp?”

Rechtsstaat

En zo zijn er nog wel meer vragen en zorgen die blijven hangen na bestudering van de asielparagraaf uit het hoofdlijnenakkoord. Zoals bij asieladvocaten, over de wettelijke grondslagen van de plannen. „Het aanstaande kabinet zei steeds: we houden ons aan de regels van de rechtsstaat”, constateert Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging Asieladvocaten en Juristen Nederland (VAJN). „Maar dat geldt blijkbaar niet als het om asielzoekers gaat.”

De voornemens om een asielcrisis uit te roepen en om asielaanvragen tijdelijk niet meer in behandeling te nemen („beslis-stop”) zijn volgens Eijkelboom juridisch het meest bezwaarlijk. Hij legt uit dat op het „fundamentele recht” om asiel aan te vragen wel een uitzondering kan worden gemaakt. Alleen geldt dat alleen voor een extreme situatie, zoals een natuurramp die het onmogelijk maakt om over een plotse piek aan asielaanvragen te beslissen.

„Daar zijn we heel ver van verwijderd. Bovendien kijken rechters naar de vraag: is de asielcrisis je land overkomen, of heb je die zelf in de hand gewerkt? En dat laatste is hier het geval.”

Volgens Eijkelboom houdt de overheid zich „willens en wetens” niet aan de regels van de rechtsstaat door een onwerkbare situatie te creëren in de asielopvang totdat de rechter er een stokje voor steekt. „Het is bedoeld om te zorgen voor zoveel mogelijk leed onder asielzoekers, zodat er minder mensen naar Nederland komen.”

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), stelt dat het op losse schroeven zetten van de Spreidingswet het aanbieden van „humane opvang” bemoeilijkt. Sinds het hoofdlijnenakkoord werd aangekondigd zijn gemeenten al minder geneigd om mee te werken aan de verdeling van de opvang. Het COA schat in op basis van signalen van gemeentes dat er twee dagen na het akkoord al 1.500 opvangplekken minder zijn dan ervoor.

En dat betekent meer druk voor gemeentes waar centrale azc’s zijn gevestigd, zoals Cranendonck. De gemeente zegt „teleurgesteld” te zijn, en in het hoofdlijnenakkoord „weinig perspectief” te zien.

Wakker

„Ach, veranderingen gaan niet zo snel.” Fred Gerits, op het bankje in Maarheeze, is niet naïef. En als zo’n kabinet eenmaal draait, „blijft ’t vaak allemaal bij hetzelfde”. Vertelt Den Haag weer hoe ze hier in Brabant moeten leven. „Mogen wij weer netjes in het rijtje lopen.”

„Jahaaa, en vergeet het Sarahazand niet hè! Komt van 10.000 kilometer ver!” Buurman Noud Crijns (62) is erbij komen staan, het doosje van z’n kunstgebit nog in de hand. „Ook een zorg!” En zo zijn er, naast migratie, volgens de twee buurmannen nog wel meer uitdagingen voor het nieuwe kabinet. De sociale ongelijkheid, het woontekort, de oplopende zorgkosten. Maar voor nu zijn ze best tevreden. „Eindelijk worden ze daar in Den Haag een keer wakker”, zegt Crijns. „Dat gevoel had ik vanochtend.” Fred Gerits: „Ja ja. Eindelijk…”

Delen

Mail de redactie