Kauthar Bouchallikht kwam in 2021 met veel voorkeurstemmen voor GroenLinks in de Tweede Kamer. Foto Bart Maat / ANP
GroenLinks-Tweede Kamerlid Kauthar Bouchallikht wil van de kandidatenlijst van GroenLinks-PvdA, uit onvrede over het standpunt van haar partij over het geweld in Israël en Palestina. Ze zegt dat ze „context” mist bij de reactie van haar partij op het conflict en wil daarom niet herkozen worden.
Zaterdag leken GroenLinks en de PvdA op hun eerste gezamenlijke congres nog de rangen gesloten te hebben. Vooraf vond een deel van de achterban dat de partij in de eerste reacties op de bloedige aanvallen van Hamas te weinig oog had gehad voor het lot van de Palestijnse bevolking.
De discussie binnen de beide partijen – en dan met name GroenLinks – resulteerde in een oproep om zowel het terrorisme van Hamas als de vergelding van Israël te veroordelen. Een motie van die strekking werd op het congres in Ahoy met 96 procent van de aanwezige leden omarmd. Maar enkele uren later bleek al dat Bouchallikht zich daar niet in kon vinden.
„Deze ‘oorlog’ is niet plots begonnen, hij is al 75 jaar bezig. En die context heb ik consequent gemist in de uitingen van afgelopen week. Ook door mijn eigen partij”, schreef ze zaterdagavond in een bericht op Instagram. „Daarom heb ik besloten mij terug te trekken van de kandidatenlijst.”
Voorkeursstemmen
Context, schreef het Kamerlid in hetzelfde bericht, is „geen ontkenning van de afschuwelijke daden door Hamas afgelopen weekend (…) maar erkennen waar die vandaan komen, namelijk het handelen van de Israëlische regering, ook tegen de zin van vele Israëliërs en Joodse mensen in”.
Een doorgewinterde partijtijger met een lange geschiedenis binnen GroenLinks was Bouchallikht nooit. Ze voelde zich bovendien slecht begrepen, ook in de eigen gelederen, toen ze zich in 2020 kandideerde voor GroenLinks en in opspraak raakte omdat ze bestuursfuncties had bekleed en trainingen had gegeven voor conservatieve islamitische organisaties en in een protest tegen geweld in Gaza had meegelopen waar antisemitische leuzen klonken. Ook partijleider Jesse Klaver was daar destijds kritisch over.
Tegelijkertijd was Bouchallikht populair: ze had naam gemaakt als publicist en klimaatactivist en kwam bij de verkiezingen met voorkeursstemmen in de Tweede Kamer. Eenmaal in de Kamer hield ze zich met name bezig met digitale zaken, milieu, mbo en openbaar vervoer.
Op de nieuwe kandidatenlijst stond Bouchallikht op plek 17. Formeel blijft dat zo. Alle partijen die aan de verkiezingen deelnemen, hebben hun kandidatenlijsten namelijk al ingeleverd bij de Kiesraad.
Ze zal dus op 22 november gewoon op het stembiljet staan en zal bij genoeg stemmen (of voorkeursstemmen) een zetel aangeboden krijgen, ook als tussentijds een Kamerlid vertrekt. Ze zal zo’n eventuele zetel echter hoe dan ook niet innemen, bevestigt de partij. Die blijft daardoor voor GroenLinks-PvdA behouden.
Hartje
In haar verklaring liet Bouchallikht zich ook kritisch uit over de ruimte die ze binnen de partij voelde om zich uit te spreken over Israël en de Palestijnen: „Gesprekken om daar zelf geluid aan te geven waren ook niet constructief en partijdemocratie was op sommige momenten ver te zoeken.” Ze zal wel op de partij stemmen, schreef ze, en deed een oproep aan haar volgers op Instagram om hetzelfde te doen.
GroenLinks-leider Klaver reageerde op X, voorheen Twitter, met een korte open brief. „Lieve Kauthar, je bericht verrast me en stemt me verdrietig (…) Dit is jouw besluit en dat respecteer ik.” Bouchallikht reageerde onder dat bericht met een hartje.
Lijsttrekker Frans Timmermans zei zondag bij Buitenhof dat hij met Bouchallikht in gesprek had willen gaan, maar dat ze haar besluit toen al genomen had. „Ze heeft gezegd: ik kan dat niet dragen. Ik vind het heel integer dat ze daar de consequentie aan verbindt: dan kan ik ook geen Kamerlid zijn straks.”
James Gunn kan zich wel iets voorstellen bij mijn constatering dat zijn nieuwe Superman, David Corenswet, een Tom Hanks-vibe heeft. Maar hij steigert als ik hem ‘goofy’ (mal) noem. „Ik ontken dat Superman mal is. We verdiepen ons serieus in zijn persoonlijkheid. Wel is de film grappig, bevat hij humor.”
Voor regisseur James Gunn (58), die we via Zoom vragen mogen stellen over Superman, staat veel op het spel. De zomerblockbuster, die hij zelf schreef en regisseerde, moet de toon zetten voor een nieuwe lichting superheldenfilms van stripboekenbedrijf DC Studios, waarvan hij sinds kort mede-directeur is.
Gunn begon zijn loopbaan bij de campy horrorstudio Troma, maakte daarna voor studio Marvel een drietal speelse hitfilms rond het galactische superheldenteam Guardians of the Galaxy en werd in 2018 tijdelijk door moederbedrijf Disney gecanceld nadat oude, grappig bedoelde tweets over de Holocaust en pedofilie opdoken. Toen Disney hem weer in genade aannam – de cast van Guardians of the Galaxy wilde zonder hem geen derde film maken – was James Gunn al half overgestapt naar Marvels rivaal DC, thuishaven van Superman, Batman en Wonder Woman.
Regisseur James Gunn veronderstelt Supermans ‘origin story’ als bekend en valt met de deur in huis, met een Superman die bloedend neerstort.
Wagneriaans
Nu probeert hij dus Superman nieuw leven in te blazen. Maar is het wel zo’n geschikt moment? Het bioscooppubliek lijkt klaar met superhelden, alleen films die ze op de hak nemen scoren nog. Gunn gaat dan ook wijselijk voor humor, heel anders dan zijn voorganger Zack Snyder, onder wie DC in statig Wagneriaans gebral verviel. Snyders Superman (Henry Cavill) was in Man of Steel (2012) een onbegrepen emo die in een vervolgfilm stierf na een broederstrijd met zuurpruim Batman om weer een film later messiaans uit zijn graf te herrijzen. Met die van Christopher Nolan afgekeken gravitas hoopte DC zich te onderscheiden van de luchtige aanpak van rivaal Marvel.
Die eenzame Superman was wel erg ver verwijderd van de zonnige alien Kar-El van planeet Krypton die als baby in Smallville, Kansas landt en op een boerderij tot een solide Amerikaan wordt opgevoed die als reporter Clark Kent zijn superkrachten inzet om levens te redden. De Superman van de stripboekjes is sinds 1938 al goedhartig, optimistisch en ongecompliceerd, en zo speelde acteur Christopher Reeve hem vanaf 1976 ook in een viertal iconische superheldenfilms.
Bij James Gunn hervindt Superman zijn onschuld. „In David Corenswet zocht en vond ik een acteur met veel komisch talent”, zegt hij. „Hij kan snelle dialogen leveren in de trant van David Mamet, Aaron Sorkin of oude films als His Girl Friday waaraan ik een voorbeeld nam. Met Christopher Reeve’s Superman deelt mijn versie een zekere speelsheid. Hij zit goed in zijn vel en vindt het heerlijk om een kitten uit de boom te redden en aan een klein meisje terug te geven.
„Het grote verschil met Reeve zit ’m volgens mij in Lois Lane [de liefde van Superman, red]. Zij is nu veel agressiever… of nee, laat ik zeggen: assertiever. Lois jaagt enorm vasthoudend op de waarheid en brengt Superman daarmee vaak in de verdediging. Reeve was dat nooit omdat zijn Lois Lane meer ingetogen was.”
Zo drijft ze Superman in de hoek als ze hem in een ‘proefinterview’ ondervraagt over zijn waarden en drijfveren. Superman staat dan met zijn mond vol tanden: hij is aandoenlijk naïef, bepaald geen denker. Gunn: „Wij willen allemaal wel Superman zijn: vliegen, wolkenkrabbers optillen en laserstralen uit onze ogen schieten. Maar hij wil niets liever zijn dan een mens die liefheeft en geliefd is. Superman wil erbij horen.”
James Gunn gebruikt in zijn verfilming veel humor.
Krypton
Gunn veronderstelt Supermans ‘origin story’ als bekend en valt met de deur in huis, met een Superman die bloedend neerstort. Dat beeld van een bloedende Superman triggerde hem, zegt Gunn. „Dat is vrij uniek, je beseft dan dat er echt iets op het spel staat.” Het lost ook een oud probleem van Superman deels op: zijn oppermacht en onkwetsbaarheid ondergraven de spanning. Daar helpt ook zijn vaste achilleshiel bij, het groene goedje kryptoniet dat ook Gunn op zeker moment tevoorschijn tovert.
Waarom zo’n abrupt begin, middenin het verhaal? Gunn: „Ik kan u een bullshitverhaal geven, maar ik test voor het schrijven allerlei concepten uit om het zwaartepunt van het script te vinden. Dit voelde als een geweldige kickstart, al bleek het best een worsteling te zijn tijdens de montage.”
Gunn negeert Supermans oorsprongsverhaal niet om origineel te doen, benadrukt hij. „De strips die ik als jongen las, gingen niet over zijn jeugd in Kansas maar over een universum bevolkt door bevriende superhelden en superschurken, door robots, reuzenmonsters, vliegende honden, heksen en wetenschap die eigenlijk ook hekserij is. Die wereld wilde ik tot leven wekken. En dat Superman tussen de explosies en actie door een kritische blik op zichzelf werpt.”
Gunn ontkent dat hij met zijn wat cartooneske Superman de notie van een ‘gedeeld cinematisch universum’ ten grave draagt. Ofwel: de oude succesformule van rivaal Marvel waarin speelfilms in een herkenbare huisstijl elkaar opvolgen als episodes van een tv-serie. DC’s nieuwe superheldenfilms spelen zich af in verschillende werelden: de Gotham-noir van de grimmige Batman (Robert Pattinson) laat zich lastig mengen met Supermans vrolijke circuswereld. Gunn: „DC Studios kent inderdaad geen huisstijl en produceert niet één soort film. We maken na Superman straks Peacemaker, met heel harde humor in een realistische setting. En Supergirl, een galactische fantasie, en ook Clayface, een 17-plus-horrorfilm. Ze zijn met elkaar verbonden als stripboeken van DC Comic, waar tekenaars en schrijvers hun eigen stijl in kwijt kunnen. En elk verhaal is weer anders.”
De bij een auto-ongeluk omgekomen Liverpool-aanvaller Diogo Jota reed waarschijnlijk harder over de Spaanse snelweg A52 dan de maximaal toegestane 120 kilometer per uur. Dat blijkt uit onderzoek van de Guardia Civil in Zamora, schrijft de Spaanse krant El País dinsdag. Ook de bijrijder, Jota’s jongere broer André die op het tweede profniveau van Portugal voetbalde, overleed.
De Portugese broers reden in de nacht van 2 op 3 juli in een Lamborghini Huracán door Zamora, een provincie in het noordwesten van Spanje. Tijdens het inhalen van een vrachtauto zou de sportauto een klapband hebben opgelopen, vermoeden onderzoekers. De Lamborghini raakte vervolgens van de weg en vatte vlam.
De autobrand bemoeilijkte het onderzoek, maar aan de hand van sieraden konden onderzoekers toch achterhalen wie de bestuurder was, meldt de Spaanse krant. Ondanks de beroerde staat van de weg, meent de politie volgens El País dat auto’s er probleemloos 130-140 kilometer per uur zouden kunnen rijden.
Bij de begrafenis van Diogo Jota, afgelopen zaterdag in Portugal, was de complete Liverpool-selectie aanwezig.
Pesten, negeren, doodzwijgen, vernederen – wie heeft er geen ervaring mee, als dader, slachtoffer, maar vooral ook als toeschouwer? Ik moest er onlangs aan denken bij de dood van Rinus Israël, vermaard voetballer. De necrologieën meldden dat het buiten het veld een nuchtere, sociale man was.
Het zal wel, maar in mijn geheugen zweeft nog altijd de herinnering aan de wrange ervaringen van Ruud Geels (1948-2023), een andere voetballer uit die tijd. Toen hij uitgevoetbald was, vertelde Geels aan Frits Barend en Henk van Dorp in Vrij Nederland tot in detail wat hij met sommige spelers bij Feyenoord en het Nederlands elftal had meegemaakt. Jonge spelers werden voortdurend gekat, vertelde Geels. „En het hield niet op, nooit. Rinus Israël kon dat zo doordrijven, die kon je verschrikkelijk uitschelden. En ik kon daar absoluut niet tegen.” Eén keer schold Geels terug: „Nou moet je je sarcastische kop eens houden, grote klootzak.”
Geels, een bescheiden man, kwam als reserve bij het Nederlands elftal Israël weer tegen tijdens het WK voetbal van 1974 in West-Duitsland. Hij moest elke dag aan de eettafel van Van Hanegem, Keizer, Rep, Krol, Suurbier en Israël zitten. De ergste plaaggeesten waren Krol en Suurbier en „in iets mindere mate” Israël.
Geels: „Er heerste een sfeer van: wat moet die piepel bij ons aan tafel? (…) Je werd aan tafel verschrikkelijk vernederd. Kijk, één keer, oké, maar vier weken lang, drie keer per dag, echt waar, zonder ophouden, dat was niet vol te houden. (…) Alles was gericht op vernederen. Op het totaal kapot maken van een ander.”
In de dagen na de dood van Rinus Israël, toen ik dat artikel uit Vrij Nederland herlas, verscheen in Het Parool een onthullend verhaal van Hanneloes Pen over de situatie bij twee Amsterdamse universiteiten, de UvA en VU. Het Parool sprak met tien Joodse studenten, docenten en medewerkers van deze universiteiten.
Het Parool: „Ze vertellen over verbale agressie van pro-Palestijnse demonstranten, het verbergen van hun identiteit, het overslaan van colleges, een gevoel van uitsluiting en eenzaamheid. Ze voelen zich niet welkom op hun universiteit en ervaren de demonstraties en tal van incidenten als een zware periode.”
„Ze negeren me compleet”, zegt de Joods-Israëlische Sara (22), student maatschappij- en gedragswetenschappen aan de UvA. „Een groepje van vijf medestudenten kijkt me lang aan als ik langsloop. (…) Wij zijn de onderdrukker.”
Het zijn twee totaal verschillende werelden, die van de lollige topvoetballers en die van de activistische studenten, maar de overeenkomst kon me niet ontgaan: de onverbiddelijke poging om de ander af te danken. Dat destijds een van de hoofdrolspelers in de voetbalwereld Israël heette, is een toeval dat de duivel zelf moet hebben verzonnen; zonder dat toeval is het al pijnlijk genoeg.
Ruud Geels merkte destijds ook nog op dat andere spelers weliswaar niet aan de pesterijen deelnamen, maar er niets van zeiden. Die fout maken ze bij de VU en UvA kennelijk niet. Zo liet Peter-Paul Verbeek, rector magnificus van de UvA, aan Het Parool weten: „Ik wil duidelijk uitspreken dat we deze verhalen al langer kennen en erkennen. Ze doen pijn – en ze doen ertoe.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data106715595-63bc9c.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/10/data106675432-2adcad.jpg)
