Kamala Harris’ optreden bij het debat met Trump werd geprezen. Schiet ze daar iets mee op?

Het maakt niet uit wat de eerste vraag in het presidentiële debat zal zijn. Kamala Harris heeft haar antwoord ingestudeerd. „Dus …”, begint ze dinsdag aarzelend – zoals er in het eerste moment van een interview of toespraak vaak zenuwen in haar stem sluipen. „Ik ben opgegroeid als een kind uit de middenklasse. En ik ben de enige persoon op dit podium die een plan heeft om de middenklasse en arbeiders van Amerika omhoog te tillen.”

De vraag is, „zijn Amerikanen beter af dan vier jaar geleden?” Maar vicepresident Harris (59) weet dat ze niet moet terugblikken op het economische beleid van Joe Biden en de inflatie, als ze in november Donald Trump (78) wil verslaan. Ze moet in dit debat twee dingen voor elkaar krijgen. Haar tegenstander uitlokken, zodat hij zich van zijn meest egocentrische, leugenachtige en incompetente kant laat zien. En Amerikanen die niet gestudeerd hebben en zich achtergesteld voelen ervan overtuigen dat niet de rijk geboren Trump hun man is, maar dat haar aanpak hun leven beter zal maken.

Lees ook

In El Paso krijgt elke opmerking van Trump gejoel en applaus

Harris slaagt glansrijk in haar aanvalsplan. Trump trapt in elke val die zij voor hem zet, verspreidt complottheorieën over immigranten die huisdieren zouden opeten en etaleert geen plannen voor de toekomst. Zelf komt zij bekwaam over en deelt rake tikken uit over hoe extreem Trump is. Zelfs haar vooraf bedachte blikken, gebaren en lach zijn fataal voor de ex-president. Nooit eerder – van de Republikeinse tegenstrevers in de voorverkiezingen en drie confrontaties met Hillary Clinton in 2016 tot Biden in 2020 en juni – lukt het iemand tijdens een debat Trump zó te ontregelen in plaats van andersom.

Maar of Harris daarmee ook doordringt tot cruciale kiezers, is in de gepolariseerde Verenigde Staten twijfelachtig. Van de 67 miljoen mensen die het debat live kijken, en vele anderen die er via sociale media fragmenten van meekrijgen, heeft maar een heel klein deel nog niet besloten hoe het gaat stemmen. Dat zelfs Trump-getrouwen als Teslabaas Elon Musk, voormalig kandidaat Robert Kennedy Jr. en senator Lindsey Graham toegeven dat Harris het debat wint, betekent niet dat zij er kiezers mee verovert.

Al kan een debat lang na-ebben. Zeker nu Trump heeft aangekondigd geen tweede confrontatie met haar aan te durven. Ook de steunbetuiging van zangeres Taylor Swift, die via Instagram honderdduizenden mensen laat doorklikken naar de overheidssite met informatie over hoe ze kunnen stemmen, kan de rest van de campagne doorwerken. In de 24 uur na het debat haalt Harris bovendien 47 miljoen dollar (42,5 miljoen euro) aan donaties op – een record.

Lees ook

Weinig inhoud in vinnig eerste debat, waarin Harris haar rivaal Trump in verdediging weet te drukken

Verbluffend spannend

Harris gaat meteen na het debat op tournee in North Carolina. De tot nu toe conservatieve staat, waar de Democraten onder Joe Biden (81) alleen van konden dromen, staat opeens op het spel. Haar campagneteam weet dat ze na het debat moeten doorpakken: met nog meer, nog grotere rally’s, ‘onconventionele’ interviews en op de economie gerichte campagnespotjes. De periode waarin haar biografie en goede vibes centraal stonden, moet plaatsmaken voor meer visie en beleid. Haar medestanders blijven benadrukken dat ze de „underdog” is in de strijd tegen de overbekende Trump met zijn vaste fanschare.

Het is verbluffend hoe spannend deze Amerikaanse presidentsverkiezingen zijn. Nog nooit deze eeuw ontliepen de kansen van de Republikein en de Democraat elkaar in deze fase van de race zo weinig, becijferde The New York Times voorafgaand aan het debat. Volgens CNN geldt dat zelfs voor de laatste zestig jaar. Terwijl recent meerdere verkiezingen op het nippertje gewonnen werden.

Hoezeer de twee dominante partijen qua standpunten en kandidaten ook veranderd zijn, het land van 337 miljoen inwoners blijft door het kiesstelsel en stamverwantschap met één van beide partijen bijna evenredig verdeeld in Democraten en Republikeinen. Een kandidaat van de andere partij is niet langer een tegenstander met alternatieve ideeën, maar een aartsvijand die het land kapot wil maken. Een veroordeelde crimineel van het eigen team is dan altijd beter dan een brave burger van de opponent.

Dit maakt dat Harrishaters niet onder de indruk zijn dat media Trump tot verliezer uitroepen. Zijn argument dat hij slachtoffer is van de vooringenomen debatleiders van ABC, slaat aan bij mensen die gevestigde tv-zenders wantrouwen.

In de getrapte democratie – waar kiesmannen per staat worden toegewezen volgens het winner takes all-principe – ligt de uitslag in 43 van de 50 staten bovendien bij voorbaat vast. Alleen de tientallen miljoenen kiezers in Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin doen ertoe. Staten met heel verschillende demografische samenstellingen. Maar met één structureel risico voor de Democraten: met de komst van Trump, acht jaar geleden, raakte de partij veel witte kiezers uit lagere sociale klassen kwijt. Nu dreigt dat ook te gebeuren met Afro-Amerikanen en latino’s, vooral mannen, bij wie economische zorgen overheersen.

Harris mag als kind van de middenklasse en van migrantenouders zijn opgegroeid, ze heeft een linksere, meer elitaire reputatie dan Biden. Nu zoekt ze het midden op, maar dat is niet voor iedereen geloofwaardig. Als Trump in één ding slaagt tijdens het debat, is het haar verantwoordelijk houden voor economische omstandigheden en hoge immigratie, waar Biden geen consequent beleid op heeft gevoerd.

Rampspoedvariabelen

Harris’ energie en, relatieve, jeugdigheid hebben de Democraten hoop en nieuw elan gegeven. Bidens diepe impopulariteit en ouderdom hadden het al voor zijn dramatische debat met Trump vrijwel onmogelijk gemaakt om de verkiezingen te winnen. Nu is alles weer mogelijk. Maar na een inhaalslag in peilingen en campagnegeld vlak na de Democratische wissel in blessuretijd, is Harris’ opmars eind augustus gestagneerd. De Democratische Conventie drie weken geleden, waarop zij zelf een krachtige toespraak gaf en onder andere de Obama’s haar adoreerden, had geen effect. De schaarse en beperkte peilingen meteen na het debat gaven Harris geen overduidelijke boost.

Opiniepeilers hebben Trump bovendien altijd onderschat, zeiden verschillende experts in het voorjaar tegen NRC, en vrezen dat weer te doen. „Trumps ‘Amerikaanse rampspoedvariabelen’: misdaad, immigratie, inflatie en nationale veiligheid, resoneren bij een fors deel van het electoraat”, zei peiler Don Levy van het Siena College-onderzoeksinstituut toen.

Kiezers zitten nú met de problemen die ze Biden en Harris verwijten: dure boodschappen, hoge huren en huizenprijzen, onvrede over het grensbeleid. Terwijl hun geheugen vervaagd lijkt wat betreft het leven onder Trumps chaotische regering, het afschaffen van het abortusrecht, de incompetentie en werkloosheid tijdens de coronapandemie en de bestorming van het Capitool omdat Trump in 2020 de verkiezingsuitslag weigerde te accepteren.

Daarom kan Harris geen overtuigend positief antwoord geven op de openingsvraag van het debat: of Amerikanen beter af zijn dan vier jaar geleden.

Ondanks haar zonder twijfel succesvolle debatoptreden, waar praatprogramma’s opgewonden over blijven en fragmenten viraal gaan, is ongewis of het haar dichter bij een overwinning brengt. De Harriscampagne zal de komende tijd ook benadrukken dat een tweede Trump-termijn zeer aannemelijk blijft. Want hoe graag ze ook de kleine groep twijfelaars en zelfs Republikeinen wil overtuigen, de opkomst van minder gemotiveerde Democraten is belangrijker. Die mogen niet, zoals acht jaar geleden met Clinton, zelfgenoegzaam aannemen dat het wel goed komt met de strijd tegen Trump. Elke stem telt – in dat handjevol staten dan.

Delen





Mail de redactie