Tijdens zijn leven verkocht Franz Kafka ongeveer een boek per week. Hij overleed in 1924. Een halve eeuw later verschenen er gemiddeld twee boeken per week óver hem. Hoe ontstond deze Kafka-industrie? Wat maakt het werk van deze schrijver zo bijzonder?
Volgens de gasten van deze aflevering, Arnon Grunberg en Michel Krielaars, moeten we het gebruik van het woord ‘kafkaësk’ in ieder geval drastisch verminderen. Kafka’s wereld is meer dan een duistere nachtmerrie, waarin burgers door bureaucratieën vermalen worden. Zonder Kafka mis je zelfs essentiële delen van de cultuur, zegt Grunberg. Bovendien staan Kafka’s boeken vol humor en duistere erotiek: het zijn werelden waarin onschuld niet bestaat, de rechters pornoblaadjes lezen en vrouwen je zomaar bespringen.
In ‘Het Proces’ wordt het leven van Josef K. plotseling verstoord wanneer twee mannen hem in zijn appartement arresteren. Zonder te begrijpen waarvoor hij wordt opgepakt raakt Josef gevangen in een ondoorgrondelijk rechtssysteem. Wat leert dit boek ons over schuld, passiviteit en de werking van onze eigen maatschappij?
Dit is de zevende aflevering van een negendelige serie over boeken die de wereld veranderden.
Feyenoord heeft al jaren problemen met de eigen harde kern. Mishandeling, antisemitisme en homofobe uitspraken zorgen ervoor dat hooligans regelmatig met politie en justitie in aanraking komen. Redacteur Bram Endedijk ontdekte dat Feyenoord deze hooligans niet altijd bestraft, maar vaak juist actief de samenwerking opzoekt.
Satire helpt niet. Het is leuk om te bekijken of te lezen, maar het effect is nihil. Denk aan de acteur Alec Baldwin die in het satirische tv-programma Saturday Night Live zulke ‘dodelijke’ imitaties van Trump deed, maar die in de jaren daarna zelf nog meer in opspraak kwam dan Trump.
In zijn sketches zette hij Trump neer als een lachwekkende imbeciel. „See you in court!”, snauwde zijn namaak-Trump woedend naar het lachende publiek nadat Biden Trump had verslagen. Trump kwam inderdaad in de rechtszaal terecht, maar Baldwin zelf nog meer – nadat hij per ongeluk een cameravrouw op de filmset had doodgeschoten. Trump werd uiteindelijk toch weer president en lachte het laatst.
Zo zat ik een poosje geleden instemmend te kijken naar Arjen Lubach die in zijn satirische tv-programma de vloer aanveegde („En nou is het afgelopen!”) met de chiropractie, een omstreden alternatieve geneeswijze voor vooral stoornissen in de wervelkolom. Lubach had zijn betoog gelardeerd met beelden van gruwelijke kraaksessies bij de behandeling van argeloze patiënten.
Later reageerde een kijker met de volgende tekst op dit programmaonderdeel: „Eind 2022 ben ik in het ziekenhuis behandeld als gevolg van een dergelijke beweging. Ik heb drie aders gescheurd en als gevolg daarvan een herseninfarct gekregen.”
In de beste tradities van zijn programma bediende Lubach zijn publiek met feitelijke voorbeelden. Maar zou het wat geholpen hebben? In mijn omgeving loop ik nog dagelijks langs vermoedelijk bloeiende chiropractiepraktijken. „Baat het niet, schaadt het niet”, zullen de patiënten denken. Maar schaden kan het juist wel, en niet zo’n klein beetje, waarschuwen steeds allerlei medische experts.
Deze week kwam de Vereniging tegen de Kwakzalverij (VtdK) in het geweer tegen de Vrije Universiteit in Amsterdam. Daar is de chiropractor Sidney Rubinstein benoemd tot bijzonder hoogleraar aan de VU op een leerstoel, die voor de helft wordt gefinancierd door de NCA, de belangenvereniging van zo’n 500 in Nederland werkzame chiropractoren. Rubinstein heeft zelf sinds 1993 een chiropraktijk in Soest, zijn behandelwijze is „gebaseerd op de wetenschap”, schrijft hij zelf op de website van zijn praktijk. Het bestuur van de VtdK wijst er in een brief aan de VU op dat chiropractie een alternatieve geneeswijze is en er geen wetenschappelijk bewijs is voor positieve klinische behandelresultaten.
De VtdK confronteert de VU ook met een citaat van Rubinstein uit 2013 waarin hij zelf toegeeft dat chiropractie „ook niet beter schijnt te zijn dan andere aanbevolen therapieën”. De VtdK schrijft aan de VU: „Gemeenschapsgeld kan beter worden besteed dan nu worden weggegooid aan onderzoek naar een alternatieve behandelwijze waarvan we weten dat het zinloos is, nota bene door een onderzoeker die zelf heeft aangetoond dat er geen meerwaarde is van behandeling door een chiropractor.”
Satire helpt niet, maar onderbouwde wetenschappelijke kritiek wel? Welnee. Cees Renckens, de strijdbare nu ex-voorzitter van de VtdK, pleitte al jaren geleden voor een beroepsverbod voor deze ‘krakers’. „Chiropractie is een dwaalleer, ooit bedacht door de Amerikaanse kruidenier en magnetiseur Palmer”, schreef hij.
Van chiropractie tot Trump – de mens wil graag belazerd worden.
