Israël laat families tevergeefs wachten op de vrijlating van zeshonderd Palestijnen. ‘Mijn dochter heeft hem nooit gekend’

Om twee uur ’s nachts komt het nieuws in Ramallah binnen als een mokerslag. Israël weigert 602 Palestijnen vrij te laten uit de gevangenis. Zij zouden afgelopen zaterdag vrijkomen in ruil voor de diezelfde ochtend vrijgelaten Israëliërs in Gaza door Hamas, als onderdeel van het bestand. 

Het nieuws volgt op een lange dag wachten, in de kou en de regen. Sinds zaterdagochtend hadden zich voor het Ramallah Cultureel Paleis honderden families vanuit de hele bezette Westelijke Jordaanoever verzameld, naast busjes van de Palestijnse Rode Halve Maan, vrijwilligers en politie.

Vanwege checkpoints onderweg zijn sommigen om vijf uur ’s ochtends vertrokken. Veel vrouwen dragen feestelijke kleding en hebben bloemen bij zich. Ook Iman Rabaia (48) wacht met haar 23-jarige dochter op haar man, die voor de Palestijnse inlichtingendiensten werkte en in 2002 werd opgepakt in Jenin. „Mijn dochter heeft hem niet gekend, ze was pas tien maanden toen hij gevangen werd gezet.”

Uitgezet

In Israëlische gevangenissen zitten bijna tienduizend Palestijnen vast. Een derde van hen zit in zogenaamde ‘administratieve detentie’, een juridisch construct dat Israël al decennia veelvuldig hanteert om Palestijnen, onder wie kinderen, zonder aanklacht of proces vast te zetten. Veel van hen zijn ’s nachts van hun bed gelicht, en in de cel verdwenen zonder te weten waarom.

Op de lijst voor de vrijlating staan deze zaterdag ook tientallen Palestijnen uit de bezette Westoever en Oost-Jeruzalem die langdurige of levenslange straffen opgelegd hebben gekregen. Een deel heeft gewapend verzet gepleegd tegen de bezetting door aanvallen op Israëlische soldaten of burgers, en wordt uitgezet naar het buitenland.

Ook Haitham Salhiya, die al 25 jaar gevangen zit vanwege zijn betrokkenheid bij de Al-Aqsa Martelarenbrigade, wordt uitgezet naar Egypte. Zijn tante Nihad Wahdan uit Beitunia is desondanks naar Ramallah gekomen: „Ik ben hier vooral om samen te zijn met de andere families.”

Gedurende de dag wordt de sfeer bedrukter. Eerst gaan er berichten rond over een vrijlating om acht uur ’s avonds, dan om twaalf uur ’s avonds, tot het bericht volgt dat er helemaal geen vrijlating komt, die tot nader order is uitgesteld. In een volle zaal van het culturele centrum, waar wordt geschuild, barsten sommigen in huilen uit.

Schending bestand

Met het tot nader order uitstellen van de vrijlating van honderden Palestijnen, heeft Israël opnieuw het bestand met Hamas geschonden. De afgelopen weken heeft het niet de afgesproken hoeveelheid humanitaire hulp, zoals voedsel en tenten, in Gaza toegelaten.

Bovendien hadden ruim twee weken geleden al indirecte onderhandelingen moeten beginnen over de tweede fase van het bestand, als de eerste fase op 1 maart afloopt. Maar Israël heeft die onderhandelingen tot dusver uitgesteld. De uitruil die op zaterdag had moeten plaatsvinden, werd een eenzijdige vrijlating, waarmee fase twee van het bestand verder onder druk staat.

Op zaterdagochtend waren in Gaza zes Israëliërs vrijgelaten door Hamas. De vrijlatingen volgden op de bezorging van de lichamen van vier Israëliërs uit kibboets Nir Oz op donderdag en vrijdag, die eerder die week door Hamas was aangekondigd, in ruil voor de vrijlating van meer Palestijnen. Nadat aanvankelijk een verkeerd lichaam was bezorgd, tot woede van Israël, volgde vrijdag alsnog het juiste stoffelijk overschot.

De Israëlische premier Benjamin Netanyahu zegt de vrijlating van Palestijnen uit te stellen vanwege de wijze waarop Hamas op zaterdag de Israëliërs heeft vrijgelaten. Ook wil hij garanties voor de vrijlating van een volgende groep Israëliërs uit Gaza. Hamas zei dat de Israëlische regering met het uitstel van de vrijlating van Palestijnen opnieuw het akkoord saboteert.

Ontvoeringen

Het merendeel van de Palestijnen die zaterdag hadden moeten vrijkomen is na 7 oktober 2023 opgepakt in Gaza door het Israëlische leger, zonder aanklacht of proces. Het gaat om 421 mannen, een jonge vrouw en 23 kinderen. Duizenden Palestijnen uit Gaza zijn in feite ontvoerd en worden in Israël vastgehouden, vaak in militaire detentiecentra, berucht om de martelpraktijken.

Onder hen is ook de voormalige zwager van de Nederlands-Palestijnse antropologe Dina Zbeidy. De 49-jarige Fadi was vorig jaar maart met zijn vrouw Shireen en hun vier kinderen onderweg naar Rafah, in het zuiden van Gaza, nadat het Israëlische leger de bevolking in Khan Younis had bevolen te vertrekken. Eerder waren zij, net als honderdduizenden anderen, ontheemd uit het noorden.

„Bij een checkpoint in de wijk Hamad werden alle mannen apart genomen. Alleen de vrouwen en kinderen mochten door”, vertelt Zbeidy telefonisch vanuit Rijswijk. Fadi verdween, en maandenlang verkeerde de familie in onzekerheid of hij nog in leven was. „Dit is het verhaal van heel veel families in Gaza”, benadrukt Zbeidy. „Ze hebben geen idee of hun verdwenen familieleden zijn doodgeschoten en in een massagraf gedumpt, bij de grens zijn achtergelaten zonder hulp, of ergens gevangen zitten.”

Pas na enkele maanden werd via Addameer, een Palestijnse ngo die zich inzet voor Palestijnse gevangenen, duidelijk dat Fadi in de – eveneens beruchte – Ofer-gevangenis op de bezette Westelijke Jordaanoever wordt vastgehouden. De meeste ontvoerde Palestijnen uit Gaza kunnen geen bezoek ontvangen van een advocaat of het Rode Kruis. Fadi’s advocaat heeft hem het afgelopen jaar twee keer mogen bezoeken.

Op de lijst

Toen de afgelopen weken duidelijk werd dat ook honderden Palestijnen uit Gaza die na 7 oktober 2023 zijn verdwenen zouden worden vrijgelaten tijdens het bestand, steeg ook bij Fadi’s familie in Gaza en Nederland de hoop dat hij zou vrijkomen. Nadat Israël op zaterdagochtend een lijst vrijgaf, ontdekte broer Hani via lokale media dat ook Fadi daarop staat.

Afgelopen zaterdag maakte Hani, net als vele anderen, een moeizame reis met zijn oudste zoon naar het Europese ziekenhuis in het zuiden van het grotendeels verwoeste Gaza. Daar zouden de vrijgelatenen worden opgevangen voor een medische check, na de Kerem Abu Salem grensovergang met Israël te zijn doorgelaten.  

Maar ook daar kwam, na een dag wachten in de kou, ’s nachts het bericht dat Fadi en ruim vierhonderd anderen voorlopig nog niet vrijkomen. „Ik vroeg aan Hani of hij opnieuw naar de grens zal gaan, als de vrijlating later doorgaat”, zegt Dina Zbeidy. „Hij antwoordde: natuurlijk sta ik er.”

Delen





Mail de redactie