Nederland is wat betreft banken voor ‘gewone’ consumenten al jaren geleden flink geconsolideerd, met nog maar vier grote banken. Wat betreft private banking – bankieren voor meer vermogenden – is de consolidatieslag nog volop bezig. Ook de grootste bank van Nederland, ING, klopt nu aan de deur. De bank maakte maandagochtend bekend dat het net iets meer dan 20 procent in handen wil krijgen van Van Lanschot Kempen, de oudste (nu nog) onafhankelijke bank van Nederland.
ING had al een aandeel van 2,7 procent in het beursgenoteerde Van Lanschot, dat zich naast vermogenden ook richt op investment banking (bedrijven ondersteunen met ophalen van financiering). Via een aankoop van investeringsmaatschappij Reggeborgh wil ING uitkomen op 20,3 procent aandeel, maar daarvoor moet eerst toestemming komen van toezichthouder de Europese Centrale Bank. Pas als die een „verklaring van geen bezwaar” afgeeft, mag een bank een aandeel verkrijgen van meer dan 10 procent in een andere bank, zoals hier het geval zou zijn.
ING maakte geen financiële details bekend. Persbureau Bloomberg meent dat de overnamesom 350 miljoen euro bedraagt. Op de beurs koerste het aandeel Van Lanschot Kempen maandag zo’n 5 procent hoger, ING won ongeveer 2,5 procent.
ING is een ‘kleintje’
ING is de grootste consumenten- en zakenbank van Nederland, maar wat betreft private banking is de bank relatief gezien een kleintje. ABN Amro is met dochter Mees Pierson de grootste in de markt, met volgens vakblad Investment Officer een marktaandeel van iets minder dan een derde. Rabobank is nummer twee, Van Lanschot Kempen nummer drie.
ING is wel al een tijdje druk bezig met het zelf opbouwen van een private bank en bestuursvoorzitter Steven van Rijswijk zei tijdens de recente presentatie van de jaarcijfers dat als ING op overnamepad zou gaan, een private bank een logische partij zou zijn. „We zijn al tevreden met onze [organische] groei. Maar tegelijkertijd kost het nogal wat tijd om een fatsoenlijke particuliere vermogensbeheerbank op te bouwen. Dus als we dat kunnen versnellen terwijl we de sterke punten van ING gebruiken en onszelf niet te veel afleiden, dan kunnen fusies en overnames een goede zaak zijn.”
De komende jaren vindt een enorme overdracht van vermogens plaats
Vermogensbeheer voor rijkere klanten (meestal vanaf 250.000 euro vrij vermogen) is om meerdere redenen momenteel een zeer aantrekkelijke activiteit voor banken. Afgelopen jaren zijn de banken naarstig op zoek geweest naar alternatieve inkomstenbronnen dan de volatiele en amper door banken zelf te beïnvloeden rentemarge op sparen en hypotheken. Nederlandse banken zoeken daarvoor vooral naar meer vaste vergoedingen voor bankdiensten van klanten. En laat nu net die zogenoemde fees voor het adviseren en uitvoeren van beleggingen voor rijkere klanten heel aantrekkelijk zijn.
Daar komt bij dat de markt voor private banking groeiende is. Nederlanders worden steeds rijker – private banks beheren momenteel naar schatting meer dan 200 miljard euro voor vermogende individuen en families. Een kwart eeuw geleden was dat circa 30 miljard euro.
En dan vindt komende jaren nog een enorme overdracht van vermogens plaats, als millenials gaan erven van de babyboomgeneratie, vertelt Stephen Freelink, oprichter van beleggingsvergelijkingssite Finner: „Dat levert kansen op voor private banks. Nu al bij de planning: wil iemand geld wegschenken, wil iemand een bepaalde fiscale constructie opzetten voor een erfenis? En zodra er – helaas – sprake is van daadwerkelijk erven, komen er potentiële nieuwe klanten bij.”
Die klanten hebben volgens Freelink andere eisen dan de vorige generatie. „Ze zijn gewend hun saldo in hun app te kunnen bekijken en ook eventuele andere diensten daar te kunnen regelen. Dat willen ze ook van hun vermogensbeheerder.” Private banks die daarnaast de mogelijkheid bieden om gemakkelijk een (videobel)afspraak te maken, als het vermogensbeheer verder moet gaan dan een simpele belegging, zullen volgens Freelink het succesvolst zijn. En hoe groter een partij, hoe meer die in staat zal zijn om in goede apps en systemen te investeren.
Er is meer reden voor private banks om groter te worden of zich aan te sluiten bij een grotere concurrent. Dat heeft te maken met de sinds de bankencrisis van 2008 toegenomen regeldruk, waardoor banken veel hebben moeten investeren in systemen om aan die regels te voldoen. Omdat een nieuw systeem bouwen voor 5.000 klanten even duur als voor 50.000 klanten, heeft dit de laatste jaren tot consolidatie geleid om de kosten beter te kunnen dragen. Van Lanschot Kempen zelf nam afgelopen jaren bijvoorbeeld in België Mercier Vanderlinden over en in Nederland Hof Hoorneman.
Lees ook
En toen was er weer een private bank minder
Fusie of alleen aandeel?
De vraag is waar de verbinding van ING en Van Lanschot eindigt. ING schreef in het persbericht over het vergrote aandeel in Van Lanschot dat er sprake is van een „langetermijninvestering” – over een eventuele volledige overname wordt niks gezegd. Van Lanschot liet in een kort bericht weten dat het „financiële investeringen door langetermijnaandeelhouders die onze onafhankelijke [..] strategie onderschrijven” waardeert.
Het is met de huidige kapitaalregels echter niet per se logisch voor een bank om een beperkt aandeel in een andere bank te hebben. De toezichthouder wil namelijk, om domino-effecten te voorkomen bij een bankencrisis, extra kapitaal opzij gezet zien als banken een aandeel aanhouden in concurrenten.
Mocht het uiteindelijk tot een volledige overname leiden, zal het cruciaal worden of ING erin slaagt de medewerkers, cultuur en systemen van een kleinere, veel oudere bank als van Lanschot Kempen soepel te integreren. Dat is essentieel om klanten te behouden. Die kunnen immers met een druk op de knop voor een andere vermogensbeheerder kiezen als de dienstverlening ze niet langer bevalt – een ‘nadeel’ van die goede apps.
Het zal, als het tot een volledige overname komt, wellicht helpen dat de huidige president-commissaris van ING, Karl Guha, Van Lanschot Kempen heel erg goed kent: hij was tussen 2013 en 2021 bestuursvoorzitter van de bank.
Lees ook
De nieuwe president-commissaris van ING heeft in ieder geval ervaring met bonusrellen
