Feyenoord-coach Brian Priske staat na een uur met zijn handen hoog in de lucht. Geïrriteerde blik, druk gebarend. Het staat al 3-0 voor Feyenoord, op bezoek bij PEC Zwolle, maar middenvelder Ody Velanas van de thuisploeg kwam net in kansrijke positie. Dit na simpel balverlies van Feyenoord-spelverdeler Ramiz Zerrouki, waarna er te weinig druk wordt uitgeoefend op de bal. Velanas krijgt veel ruimte, maar schiet wild over.
Hoewel Feyenoord overtuigend wint (5-1) van het povere PEC Zwolle, zijn het dit soort momenten die illustreren dat de ploeg nog in opbouw is onder de afgelopen juni begonnen Priske. Hij is kritisch, zegt herhaaldelijk dat het spel „beter” moet. Hij wil meer „snelheid”, meer „tempo”, meer „intensiteit” in de duels en het druk zetten, zei hij in de rust tegen zijn spelers. Ook de passing in de eindfase van aanvallen kan zorgvuldiger. „We hadden beslissender moeten zijn.”
Defensief zijn er enkele slordigheden, die zomaar een paar extra tegengoals haden kunnen opleveren. Twijfel over de dekking, al binnen een minuut, leidt tot een grote kans voor PEC-aanvaller Dylan Mbayo. En als er nauwelijks druk wordt gezet op Eliano Reijnders, schiet de middenvelder kort voor rust hard op de lat. In de slotfase weet Filip Krastev, na aarzelend ingrijpen van Zerrouki, nog te scoren voor PEC.
Het zijn voetnoten bij een zege die Priske goed kan gebruiken. Zijn start bij Feyenoord is wisselvallig, met stevige nederlagen in oefenduels tegen Benfica en AS Monaco, een rommelige 4-4 tegen PSV in de Johan Cruijff Schaal (winst via de penaltyserie) en een teleurstellend gelijkspel vorige week in de het eerste Eredivisieduel thuis tegen het gepromoveerde Willem II. Wat opviel, was het vele aantal tegendoelpunten – dertien in vier duels.
Priske, een 47-jarige Deen, staat zondag meestal ontspannen met zijn handen in de zakken voor de dug-out. Hij ziet grotendeels wat hij wil – overwicht en controle. Het is deze speelwijze waar Feyenoord de laatste jaren onder zijn voorganger Arne Slot naam mee maakte. „Ze verwachten dat ik het momentum van de laatste jaren zal voortzetten”, zei Priske begin juli tegen ESPN.
Hij maakte destijds niet de indruk grote veranderingen door te gaan voeren. Hij had het over het aanpassen van „details” en „kleine dingen”. Zo wil hij „eerder druk” gaan zetten, dus hoger op het veld de tegenstander afjagen. En aanvallend „moeten” ze beter worden in de standaardsituaties – dus meer rendement uit corners en vrije trappen. Daarin was Feyenoord vorig seizoen volgens hem „niet goed genoeg”.
Wat hij toen nog niet zei, was dat hij ook een ingrijpender aanpassing zou doen: een ander spelsysteem. Onder Slot was dit zelden een thema, daar was het traditionele 4-3-3 (of varianten daarop) een gegeven. Priske probeerde de afgelopen weken een speelwijze met drie centrale verdedigers en aanvallend ingestelde wingbacks in te slijpen. De 3-4-3-formatie, in jargon. Het idee is dat de aanvallende backs in balbezit ‘over’ de naar binnenkomende buitenspelers heen komen.
Het probleem voor Priske is dat die speelwijze er in de eerste wedstrijden niet goed uitkwam – wat meteen tot kritiek leidde. Waarom iets aanpassen dat zich de afgelopen jaren bewezen heeft en waar de spelers bekend mee zijn? Tegen Willem II creëerde Feyenoord weinig kansen via de flanken. Met Bart Nieuwkoop op rechts en Marcos Lopez op links, twee backs met beperkte technische kwaliteiten, was het de vraag of hij wel de juiste spelers had voor de wingbacks.
Afgelopen vrijdag hintte Priske er al op dat hij terug zou grijpen op de 4-3-3-formatie. Als een verslaggever hem vraagt of ze tegen PEC achterin met vier verdedigers kunnen spelen, zegt hij: „Dat kan iedere wedstrijd, mijn vriend. Ik ben hierin pragmatisch.” Hij benadrukt dat het systeem niet het belangrijkste is, dat is volgens hem de filosofie van de club en de trainer. „We willen dominant zijn, dapper en meedogenloos.”
Zondagmiddag, kort voor de wedstrijd, zegt Priske bij tv-zender ESPN dat hij heeft „geluisterd naar verschillende mensen”. Hij kiest voor het vertrouwde 4-3-3. Spelers en andere mensen binnen de organisatie zouden volgens VI intern hebben laten weten dat ze liever terug wilden naar het systeem met vier verdedigers. PEC Zwolle – dat vooral druk is met het beladen vertrek van clubicoon Bram van Polen, wat de clubleiding kwalijk wordt genomen door boze fans – blijkt de ideale tegenstander om ritme en vertrouwen op te doen in de oude formatie.
Spelers lijken zich comfortabeler te voetballen in die speelwijze. Nieuweling Hugo Bueno, de Spaanse linksback die wordt gehuurd van Premier League-club Wolverhampton Wanderers, wordt na een paar minuten vrij gespeeld op de linkerflank. Hij maakt wat schaarbewegingen tegen Dylan Mbayo, versnelt en geeft dan een puike voorzet op Igor Paixao, die makkelijk de 1-0 binnenkopt.
Aan de hand van Calvin Stengs, neemt Feyenoord in de tweede helft afstand. Aanvoerder Lutsharel Geertruida opent kort na rust met een diagonale bal op Paixao, die passt op Stengs, die van afstand schitterend binnen schiet. Afgelopen week ging een transfer van Stengs naar het Amerikaanse Charlotte FC niet door, nadat er bij een medische keuring twijfels ontstonden over zijn knie. Bij het juichen legt hij even een vinger op zijn mond, als reactie op verhalen over zijn fitheid. „Mijn knie is gewoon goed”, zegt hij bij de NOS. „Ik kan topvoetbal spelen.”
Hij geeft, uit een vrije trap, ook de assist bij de 3-0 op David Hancko. Die staat net geen buitenspel, door een slimme variant. Op de tribune wordt assistent Etiënne Reijnen gecomplimenteerd door collega’s, hij is binnen de staf verantwoordelijk voor de standaardsituaties. Via twee goals van spits Santiago Gimenez loopt Feyenoord nog uit naar vijf doelpunten.
„We hebben nog moeite om over negentig minuten het juiste tempo te houden”, zegt Priske. Fysiek zijn ze de selectie nog aan het opbouwen. Een maand voor het begin van de groepsfase van de Champions League, stelt Priske dat ze „nog ver” verwijderd zijn van het niveau dat nodig is voor het hoogste Europese podium. „Iedereen in de club weet dat, we moeten nog stappen maken.”
