In Brussel is de vorming van de nieuwe Commissie ontaard in een moddergevecht

Een machtsspel heeft de benoeming van de tweede Europese Commissie van Ursula von der Leyen in een thriller veranderd, met onzekere afloop. De goedkeuring van de zes belangrijkste Eurocommissarissen wordt geblokkeerd door het Europees Parlement, waar linkse en rechtse partijen elkaar in een wurggreep houden en de verwijten over en weer vliegen.

Manfred Weber, de machtige fractievoorzitter van de christendemocratische EVP, werd er woensdag door de sociaaldemocraten van beschuldigd dat hij „roekeloos de Commissie op het spel zet” en met uiterst-rechtse populisten heult. De Italiaanse radicaal-rechtse premier Giorgia Meloni beweerde even later via X dat juist linkse Europarlementariërs zich schuldig maken aan politieke spelletjes.

Vooraf was de verwachting dat Von der Leyen dinsdagavond opgelucht adem zou kunnen halen. Als de zes beoogde vicevoorzitters die dag hun hoorzittingen in het parlement met succes zouden doorstaan, was de nieuwe Commissie zo goed als klaar om te beginnen. Het werd een moddergevecht. Zelfs een poging van Von der Leyen om de impasse woensdag hoogstpersoonlijk te doorbreken met een topoverleg op haar kantoor in Brussel heeft nog niet tot een oplossing geleid.

Partijpolitiek

De ruzie kan niet los worden gezien van de veranderde verhoudingen in het Europees Parlement. Sinds de verkiezingen in juni zijn centrumrechtse en radicaal-rechtse partijen sterker geworden en is de positie van progressieve partijen juist verzwakt, al was dat toen niet direct zichtbaar. In de zomer wist Von der Leyen haar eigen verkiezing tot Commissievoorzitter nog veilig te stellen met een in het midden gesmede coalitie van christendemocraten, liberalen, sociaaldemocraten en groenen.

Sindsdien schuift alles echter gestaag op naar rechts. Von der Leyen, zelf een Duitse christendemocraat, gaf een van de zes vicevoorzitterschappen in haar Commissie aan de Italiaan Raffaele Fitto, een partijgenoot van premier Meloni. Ook in het Europees Parlement begonnen de christendemocraten vaker samen te stemmen met de radicaal-rechtse flank, tot ongenoegen van liberale en linkse Europarlementariërs.

Als vanzelf rees de vraag met welke partijen Von der Leyen een meerderheid wilde halen om de 26 kandidaten van haar Commissie, onder wie Wopke Hoekstra, goed te laten keuren. De hoorzittingen draaien weliswaar om het testen van de geschiktheid van de kandidaten, maar partijpolitiek is nooit ver weg.

Aanvankelijk leek het erop dat dat besef de verschillende groepen dichter tot elkaar zou brengen. Een stem van de sociaaldemocraten tegen een rechtse kandidaat zou ongetwijfeld tot een wraakactie leiden, en vice versa. Voor je het weet zouden de Commissarissen bij hun stemming als dominosteentjes omvallen.

Precies dat scenario dreigt nu alsnog uit te komen. De linkse partijen voelen er niets voor om in te stemmen met Fitto, zeker zolang die zijn status als vicevoorzitter behoudt. Dat is een principekwestie: de Italiaanse sociaaldemocraten zijn aanmerkelijk milder over Fitto, een voormalig christendemocraat, dan andere linkse Europarlementariërs. Aan die scepsis kon Fitto in zijn drie uur lange hoorzitting niets veranderen.

Inmiddels hebben ook de rechtse fracties een eigen doelwit: de Spaanse Teresa Ribera, beoogd vicevoorzitter en commissaris voor Klimaat en Concurrentie. Volgens de rechterflank heeft de sociaaldemocratische Ribera gefaald als klimaatminister bij de overstromingen in Valencia. De verantwoordelijkheid voor die ramp ligt hoofdzakelijk bij het regionaal bestuur, maar dat kon niet voorkomen dat de hoorzitting met Ribera dinsdag uitliep op een kruisverhoor.

Verantwoording

Weber en zijn christendemocraten hebben nu als eis op tafel gelegd dat zij niet met Ribera willen instemmen voordat zij eerst verantwoording heeft afgelegd in het Spaanse parlement. Dat debatteert pas volgende week woensdag over de overstromingen. Bovendien willen de christendemocraten dat de linkse en liberale fracties alsnog instemmen met de kandidatuur van Fitto als vicevoorzitter.

Een derde obstakel is de Hongaarse kandidaat-commissaris Olivér Várhelyi, die naar voren is geschoven door de uiterst-rechtse premier Viktor Orbán. Hoewel er vrijwel geen hoop bestaat dat Orbán een meer gematigde kandidaat naar voren schuift als Várhelyi sneuvelt, heeft de linkerflank er weinig zin in hem te steunen. Ook dat is weer tegen het zere been van de christendemocraten, die vinden dat de linkse partijen hun verantwoordelijkheid ontlopen.

De kopstukken van de partijen hebben nog twee weken om hun onenigheid op te lossen. Dan stemt het Europees Parlement over de gehele Europese Commissie. Komt het niet tot een akkoord, dan kan Von der Leyen officieel niet aan de slag met haar nieuwe ploeg.

Delen





Mail de redactie