N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Durf te vragen Met een geluiddemper klinkt een schot minder hard. De oorsprong is Zwitsers.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97754072-c558d7.jpg)
Foto Getty Images
Vuurwapens worden vaak geassocieerd met een luide knal. Behalve als je een cilindervormig opzetstuk aan de loop monteert. Met een geluiddemper klinkt een schot veel zachter. Hoe kan dat?
De oorsprong van de geluiddemper: het slachten van vee zonder dat de buren het merken. De Zwitserse uitvinder Jakob Stahel vroeg in 1892 patent aan op het opzetstuk. Pas tien jaar later werd de eerste geluiddemper commercieel geproduceerd en verkocht door de Amerikaan Hiram Percy Maxim, zoon van wapenuitvinder Hiram Stevens Maxim.
Je kunt de werking van een geluiddemper vergelijken met het knoopje van een ballon. Als je een ballon doorprikt met een naald klinkt er een harde knal, een explosie. Als je de knoop eruit haalt stroomt de lucht rustig weg en blijft het stil. Een geluiddemper verlaagt de luchtdruk aan het einde van de loop, waardoor ook hier de lucht rustig kan wegstromen, zonder knal.
Geluid op drie manieren
Dat is nuttig, zo stellen Zuid-Koreaanse onderzoekers van de Geoyongsang National University in een publicatie in het Journal of Central South University of Technology. Het geluid van een geweer kan schade brengen aan organen van de schutter, het zorgt voor geluidsvervuiling voor lokale fauna en de locatie van troepen wordt verraden.
Brian J. Heard, wapendeskundige aan de University of Florida, beschrijft in zijn Handbook of Firearms and Ballistics hoe een geluiddemper werkt. Een wapen maakt op drie manieren geluid: de supersonic boom van de kogel die sneller gaat dan het geluid, de mechaniek van het wapen zelf en de knal. Een geluiddemper werkt alleen voor het terugdringen van die laatste.
Een geluiddemper bestaat uit een holle metalen tube van staal, aluminium of titanium met een volume dat twintig tot dertig keer groter is dan de loop. Er bestaan twee soorten geluiddempers.
Vorm van een trechter
Ten eerste, een demper die bestaat uit een specifiek aantal kamers, afhankelijk van de kracht van het geweer waarvoor het gebruikt wordt. Het gas dat vrijkomt door het vuren komt op deze manier niet in één keer vrij maar wordt via de kamers vertraagd. Dat komt door de specifieke vorm van de kamers die lijkt op die van een trechter. Zodra het gas een kamer in stroomt is de opening naar de volgende kamer dermate klein dat het gas even blijft hangen en uitzet. Dat remt het daaropvolgende gas. Zo ontstaat een file van gas in de demper waardoor de knal aan het einde van de loop minder hard klinkt. De Zuid-Koreaanse onderzoekers deden een zogeheten analyse. Ze keken naar stromingen van vloeistoffen en gassen in de knaldemper. De uitkomst: door de trechtervormige kamers in de geluiddemper produceerde het geteste wapen 20 procent minder geluid dan zonder demper.
In de andere soort geluiddemper zitten naast kamers ook kleine gaatjes. Zo kan het gas op haar route naar buiten ontsnappen waardoor de lucht geleidelijk vrijkomt. Ook dit vermindert de hardheid van de knal.
In het Engels heet een geluiddemper een silencer. Zonder geluiddemper komt bij een gemiddeld machinegeweer 140 tot 175 decibel aan geluid vrij. Met de meest geavanceerde geluiddempers is dat 120 tot 150 decibel, nog steeds flink luider dan het geluid op bijvoorbeeld een festival als je vlak bij de luidsprekers staat (daar is maximaal 102 dB toegestaan). De effectiviteit wordt dus gemeten in decibel. Een nadeel daarvan: louter de piek van het geluidsniveau wordt gemeten, niet de frequentie en duur van de knal.
