Hoe Duitsland zich verhoudt tot de winst van extreem-rechts

Gevangenen twee weken eerder vrijlaten, dat was de wens van Ingrid Coenradie toen ze nog staatssecretaris Justitie en Veiligheid voor de PVV was. Niet omdat ze dat graag wilde, maar omdat de cellen vol zitten: „Ik sta met mijn rug tegen de muur”, zei ze in het Kamerdebat in maart van dit jaar.

Het was een omstreden voorstel. Coenradie vond de helft van de Kamer tegenover zich, onder wie partijleider Joost Eerdmans van JA21. Die kwam zelfs met een motie om haar te dwingen van haar plan af te zien. De motie haalde het net niet in de Kamer.

Nu, drie maanden later, kondigt Coenradie haar overstap aan van de PVV naar…JA21. Geen probleem, zegt Eerdmans in een telefonische toelichting. „Er is geen enkele wrevel tussen ons, wij begrijpen elkaar goed. Haar voorstel was voor ons principieel onwenselijk, maar Ingrid kon toen echt niet anders.”

De Rotterdamse is een populaire politica. Uit een peiling van EenVandaag deze week bleek dat ze vooral geliefd is onder JA21-kiezers, gevolgd door kiezers van VVD, NSC, BBB en CDA. Onder linkse kiezers (Partij voor de Dieren, Volt, GroenLinks-PvdA, SP) is ze beduidend minder populair.

Met de steun van rechtse kiezers voor Coenradie hoopt JA21 een serieuze concurrent voor de PVV en de VVD te gaan worden. Met Coenradie erbij kan JA21 zomaar vijf tot tien zetels halen, schat Eerdmans in. In tv-programma Goedemorgen Nederland zei Coenradie ook op zetelwinst te rekenen: „Juist op rechts ligt ruimte. Er is plek voor een groot JA21 in de Tweede Kamer.”

JA21 heeft nu een zetel in de Tweede Kamer (en drie in de Eerste Kamer), in de laatste Ipsos-peiling van deze week staat de partij op zo’n drie zetels. Ipsos constateert dat „met name JA21 en Volt een grotere potentie hebben dan het huidige zetelaantal doet vermoeden”.

Met vijf of meer zetels ben je in de Haagse politiek – waar veel kleine partijen in de Kamer zitten – al snel een potentiële coalitiepartner. „Het kan gunstig zijn als er een coalitie gevormd moet worden”, zegt ook Eerdmans.

Dat zou Coenradie goed uitkomen, want eerder liet ze al doorschemeren zichzelf niet als Tweede Kamerlid te zien; ze zit liever in een kabinet. Eerdmans snapt dat – „ze is meer een bestuurder die dingen aan wil pakken” – maar zegt dat ze ook een goed Kamerlid zou kunnen zijn: „Dat heeft ze bij Leefbaar Rotterdam al bewezen.”

Kritiek op Wilders

Coenradie viel als PVV-staatssecretaris op door haar openlijke kritiek op partijleider Geert Wilders. Na de val van het kabinet verliet ze de partij, wat leidde tot speculatie over de volgende stap in haar politieke carrière. Die leidt haar nu dus naar JA21. „Verrassend genoeg hebben de VVD en NSC niet aan haar getrokken”, zegt Eerdmans. Hijzelf deed dat wel. Hij kent haar ook al langer. Beide zijn fractievoorzitter geweest bij Leefbaar Rotterdam, Coenradie iets later dan Eerdmans. Ze wonen nog geen kilometer bij elkaar vandaan. Eerdmans: „Mijn vrouw kwam haar laatst nog tegen tijdens het hardlopen in het Kralingse Bos. We doen blijkbaar dezelfde rondjes.”

In de tijd dat Coenradie als staatssecretaris met Wilders botste, nodigde Eerdmans haar al eens uit voor een gesprek op een Rotterdams terras. Eerdmans: „Ze zei toen: ’Mijn toekomst ligt niet bij de PVV’.” Volgens hem paste Coenradie altijd al beter bij JA21, een partij „die zoekt naar pragmatische oplossingen. Maar ik snap dat je de kans pakt om staatssecretaris te worden, ook als de PVV dat vraagt.”

In het AD deze vrijdagochtend prees Coenradie haar nieuwe partij om „de realistische en pragmatische rechtse koers”. Eerdmans wordt lijsttrekker bij de volgende verkiezingen, het is nog onduidelijk op welke plek Coenradie komt. De selectiecommissie moet daar nog over beslissen.

Delen

Mail de redactie