Hoe de beoogd PVV-staatssecretaris een GroenLinks-PvdA-Kamerlid blij maakte

Aanstaand minister Judith Uitermark (NSC) wil niet „naar achteren kijken” en „geen waardeoordeel” uitspreken over uitingen die haar toekomstige PVV-collega’s in het verleden hebben gedaan. Mona Keijzer, beoogd minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening (BBB), vindt het bezwaar dat ze aantekende tegen de bouw van een woonzorgcomplex tegenover haar huis „een privékwestie”. En Eppo Bruins, die voor NSC minister van Hoger Onderwijs wordt, wilde zich nog niet spreken over de bezuinigingen die hij moet gaan uitvoeren. „Hier begint het politieke debat, en ik moet nog beëdigd worden.”

Het ging soms moeizaam, de allereerste hoorzittingen ooit met kandidaat-bewindslieden in de Tweede Kamer deze donderdag. De toekomstige ministers en staatssecretarissen worden pas over een kleine twee weken geïnstalleerd, en zeiden bij veel vragen over het beleid dat ze daar nog over moeten nadenken. Tegelijkertijd konden de kandidaat-bewindslieden zich voor het eerst presenteren aan Kamer én publiek, terwijl ze nog niet hoefden te vrezen voor hun positie: de Kamer hoeft hun benoeming immers niet goed of af te keuren.

Stikstof

Vooraf was daarom de vraag of de Kamerleden het de kandidaten wel echt moeilijk konden maken, zeker omdat het aantal vragen per fractie beperkt is. Om het tempo erin te houden, en het makkelijker te maken om te kunnen doorvragen, moesten de kandidaat-bewindslieden direct na elke vraag antwoorden. Zo kon een aantal Kamerleden elkaar aanvullen toen het ging over de procedure die beoogd minister Keijzer tot afgelopen jaar voerde tegen de bouw van een woonzorgcomplex met hospice voor haar woning in Volendam, terwijl zij als minister volgens het coalitieakkoordwerk moet maken van „het versnellen van procedures door het beperken van beroepsmogelijkheden” van burgers. Is dat nog geloofwaardig?

Extra saillant is dat Keijzer en haar advocaat bij de Raad van State ook beweerden dat de bouw van het complex zou leiden tot te veel stikstofuitstoot op een nabijgelegen Natura 2000-gebied. Een opmerkelijke redenatie voor een kandidaat-minister van BBB, zeker omdat Keijzer deze week zei dat stikstof geen belemmering vormt voor de bouw van woningen.

In de hoorzitting wilde Keijzer niet veel zeggen over wat volgens haar „een privékwestie” is. Wel zei ze dan weer dat ze bij de rechter geen bezwaar had gemaakt tegen de komst van het complex. „Het ging mij om de situering van het bouwwerk op het perceel.” Verdere toelichting wilde ze niet geven. En omdat er geen debat met interrupties gevoerd kon worden, kon de Kamer het haar niet erg moeilijk maken.

Democratische rechtsstaat

De NSC-kandidaten kregen de vraag hoe zij in het nieuwe kabinet de democratische rechtsstaat gaan beschermen én tegelijkertijd met de radicaal-rechtse PVV moeten samenwerken. Over het rechtstatelijke karakter van het nieuwe kabinet zijn bij veel toekomstige oppositiepartijen twijfels door het toetreden van PVV’ers als Marjolein Faber, die volgens Denk-Kamerlid Dogukan Ergin in het verleden „racistische nazi-theorieën” heeft verspreid. Knaagt dat niet aan het geweten van Uitermark, vroeg Ergin, en hoe gaat zij daar straks in het kabinet mee om?

Uitermark beloofde dat zij als minister „over de rechtsstaat zal waken” en zal vasthouden aan de „basislijn” rond de grondwet en rechtsstaat die PVV, VVD, NSC en BBB tijdens de formatie hebben opgesteld. Wel zei ze te verwachten dat de PVV-bewindslieden hun toon zullen veranderen in hun nieuwe rol en, als dat niet gebeurt, in actie te zullen komen. „Ik zal anderen aanspreken als ik daar aanleiding voor zie.” Eppo Bruins, beoogd minister van Hoger Onderwijs, zei het nog iets scherper. Het is voor de rechtsstaat „van ontzettend groot belang dat we geen millimeter zullen wijken”.

‘Evenwichtige mix’

De enige PVV-kandidaat op donderdag, beoogd staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering en Koninkrijksrelaties), klonk opvallend mild. Waar de PVV in het verleden de Antillen regelmatig een „corrupte boevenbende” noemde, noemde Szabó de relatie met het Caribisch deel van het koninkrijk „waardevol” en hij wil die verder „optimaliseren”. Het leidde tot positief verraste uitspraken van Kamerleden. „Ik ben ongelofelijk blij met uw woordkeuze”, zei Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA).

De hoorzittingen met de kandidaat-bewindslieden gaan vrijdag, maandag en woensdag door. Bij Kamerleden zelf overheerste donderdag tevredenheid over de eerste dag. VVD-Kamerlid Queeny Rajkowski was al blij dat het niet „tergend saai” was. D66’er Joost Sneller, initiatiefnemer van de hoorzittingen, was enthousiaster. Hij zag een „evenwichtige mix van kennismaking, verantwoording en het verkennen van geschiktheid.”

Delen





Mail de redactie