Een driehonderd pagina’s dik rapport schreven onderzoeksspeurneuzen over de wetenschappelijke wanpraktijken van de Amerikaanse neurowetenschapper Eliezer Masliah. Het is dan ook een ontstellend aantal studies waarin ze vervalsingen of verzonnen resultaten vonden. Masliah, sinds 2016 directeur van het Amerikaanse National Institute on Aging, sjoemelde tussen 1997 en 2023 met afbeeldingen van wetenschappelijke resultaten in wel 132 studies. „Adembenemend”, reageerde Christian Haas, een van de elf wetenschappers die het rapport doornamen voor publicatie. „Ik viel van mijn stoel.”
Het tijdschrift Science, dat Masliah’s werk liet doorlichten, berichtte op 27 september over de misstanden. Het vaakst troffen ze gemanipuleerde Western blots aan – afbeeldingen van proeven waarmee de eiwitsamenstelling van een weefsel in kaart wordt gebracht. Maar ook met microscopische foto’s lijkt geknutseld. En meerdere beelden zijn opnieuw gebruikt in andere publicaties, met een compleet andere beschrijving erbij.
„Verschrikkelijk”, reageert Wiep Scheper, hoogleraar neurodegeneratie in het Amsterdam UMC, en niet betrokken bij het onderzoek. „Dit gaat duidelijk niet om een foutje of een vergissing, dit is gewoon fraude.”
De onthullingen van Science zijn veel omvangrijker dan wat de National Institutes of Health, waaronder Masliahs instituut valt, constateerde. Zij bevestigen vervalste en verzonnen gegevens in slechts twee papers van Masliah. Maar alleen al daardoor is de directeur voorlopig op non-actief gezet. Masliah noch de NIH wilden tegenover Science reageren op de beschuldigingen.
Een deel van het gewraakte werk betreft studies met het antilichaam prasinezumab, een kandidaatmiddel tegen parkinson. Mede op basis daarvan zijn er tests gedaan bij mensen – waarin het de ziekte niet lijkt af te remmen.
Diverse bedrijven, waaronder Prothena, Roche, Ever Pharma en Neuropore Therapies, lieten Science weten dat zij hun studies met potentiële parkinsonmedicijnen op basis van Masliahs knoeiwerk opnieuw zullen beoordelen. Sowieso moeten alle 132 papers doorgelicht worden, vinden de elf wetenschappers.
Toch verwacht Scheper niet dat er grote gaten vallen in de wetenschappelijke kennis over alzheimer en parkinson. „Zo belangrijk is Masliah ook weer niet. Zijn werk heeft geen fundamentele concepten veranderd.” Veel bevindingen zijn ook door andere mensen gezien, zegt ze. „Dat is ook hoe goede wetenschap hoort te gaan.”
Ze vindt het shockerend dat het zo lang op grote schaal bij iemand in deze positie is gebeurd. „Hij heeft waarschijnlijk veel jonge wetenschappers hierin meegetrokken, heel kwalijk.”
Boven alles is het schadelijk voor de reputatie van de wetenschap, zegt Scheper. „Gelukkig is het uitzonderlijk. 99,9 procent van de wetenschappers schrikt zich helemaal kapot hiervan.”
Naar de redenen voor de jarenlange fraude valt alleen te gissen. Als eerste willen publiceren kan een factor zijn. Scheper: „Maar als je je wetenschappelijke integriteit loslaat, zul je nooit een medicijn vinden.”
