„Een nieuwe gouden eeuw voor wetenschap en ontdekkingen”, beloofde Jared Isaacman, miljardair, piloot en ruimtetoerist. Een week later lijkt deze toekomstdroom van Donald Trumps kandidaat om NASA te leiden reeds vervlogen. Onlangs lekte namelijk een begrotingsvoorstel van het Witte Huis voor 2026 uit, waarin NASA heel stevig gekort wordt. Het budget gaat van 25 miljard dollar naar 20 miljard. De zwaarste bezuinigingen zijn voor het directoraat wetenschap, waarvan het budget bijna gehalveerd wordt: van 7,5 miljard naar 3,9 miljard.
Al eerder moest NASA voor 420 miljoen dollar aan contracten opzeggen onder druk van het verbod op beleid op het gebied diversiteit, gelijkheid en inclusie van de regering-Trump. NASA’s belofte om bij de nieuwe maanlanding een vrouw, een persoon van kleur en een niet-Amerikaan mee te nemen, verdween in maart geruisloos van de website.
„Dit begrotingsvoorstel behelst een complete ontmanteling van de wetenschappelijke vloot van NASA en de pijplijn van toekomstige missies”, zegt Casey Dreier van de Planetary Society, een Amerikaanse organisatie die lobbyt voor ruimte-onderzoek. De extreme bezuiniging past in het patroon waarmee de regering-Trump de wetenschap aanpakt.
Op het hakblok
De gevolgen zijn fors: de Webb- en Hubble-ruimtetelescopen, grote wetenschappelijke en publieke successen, blijven ondersteund worden. Maar de Nancy Grace Roman Space Telescope, een infraroodtelescoop van 4,3 miljard dollar die klaar is voor de lancering, gaat in de mottenballen.
Ook komt er een eind aan het Mars Sample Return-project (MSR), een samenwerking met de Europese ruimtevaartorganisatie ESA om gesteentemonsters van Mars op te halen. Het Marskarretje Perseverance heeft al 43 buisjes met interessant gesteente verzameld met dat doel, maar die blijven dus voorlopig op Mars liggen. Ook op het hakblok: de Davinci-missie naar Venus, en NASA’s Goddard Space Flight Center in Maryland, waar zo’n tienduizend mensen werken.
Ook Exomars, een veelgeplaagd Europees Marskar-project, moet mogelijk opnieuw naar de tekentafel, nadat in 2022 de lancering al werd uitgesteld omdat de Russische bijdrage werd afbesteld. NASA trok in 2013 al eens de beloofde raketlancering voor de missie terug, om daar in 2024 weer op terug te komen, wat nu dus weer onzeker is.
„Het is heel lastig om hierop te reageren”, zegt Joost Carpaij van het Netherlands Space Office, verantwoordelijk voor Nederlandse bijdragen aan het Europese ruimtevaartprogramma’s. „Omdat dit een uitgelekt voorstel van het Witte Huis is, en ook omdat [de benoeming van] Isaacman nog niet bevestigd is. Het is dus heel moeilijk om te voorspellen waar die 50 procent gaan vallen. En zelfs of ze gaan vallen, want het Congres kan bezuinigingen nog terugdraaien. Maar in het algemeen geldt dat we altijd nadenken over de mogelijkheid dat partners wegvallen.”
Nieuwe maanrace
Een raketlancering zoals voor Exomars is eventueel nog wel elders te regelen, of uit eigen zak te betalen, zegt Carpaij, „maar als het NASA-aandeel heel groot is, dan moet je terug naar de tekentafel. En soms moet je misschien overwegen om ze dan maar helemaal niet te doen.” Dat laatste geldt waarschijnlijk voor het MSR-project.
De senatoren die Isaacman tijdens zijn hoorzitting bevroegen hadden heel andere zorgen, over bemande ruimtevaart en een nieuwe maanrace. Bij zijn intreerede in januari kondigde president Donald Trump luid aan dat „we naar Mars” gaan. Het koloniseren van onze buurplaneet is een van de lang verkondigde dromen van Trumps secondant Elon Musk, oprichter van het ruimtevaartbedrijf SpaceX.
Dat leek niet te stroken met Artemis, het officiële reisplan van NASA, om zo snel mogelijk weer Amerikanen op de maan af te leveren. In 2022 vloog een onbemenste Orion-capsule een rondje rond de maan. Een vlucht rond de maan met vier mensen aan boord staat gepland voor volgend jaar, een maanlanding later in het decennium.
Isaacman werd hierover kritisch bevraagd door Ted Cruz, Republikeinse senator namens Texas, de thuisstaat van NASA’s astronautencentrum in Houston. „Vergis je niet, de Chinese Communistische Partij is duidelijk geweest over haar wens om in de ruimte te domineren”, waarschuwde Cruz. „We stevenen niet op de volgende ruimterace af, hij is er al.”
China heeft inmiddels een eigen ruimtestation, een succesvol programma van robotische Chang’e-maanmissies, en plannen om vóór 2030 Chinezen naar de maan te sturen, met als einddoel een bemande basis op de maan.
Kandidaat-directeur Isaacman spaarde kool en geit: hij beloofde zo snel mogelijk Amerikanen naar de maan te brengen, maar vond ook dat NASA daarna zo snel mogelijk naar Mars moet. Hij hield zich op de vlakte over een permanente Amerikaanse aanwezigheid op de maan. Isaacman toonde zich kritisch over de gevolgde route, met de gigantische, peperdure SLS-raket die NASA voor dit doel ontwikkelde.
Gevechtspiloten
Miljardair Isaacman (1983) is geen typische Trump-lakei. Als zestienjarige startte hij in 1999 in de kelder van zijn ouderlijk huis een creditcardbedrijf dat uitgroeide tot het succesvolle betaalbedrijf Shift4. Daarna richtte hij een bedrijf op dat een vloot van straaljagers onderhoudt om gevechtspiloten te trainen voor de Amerikaanse strijdkrachten.
Zelf vliegt Isaacman ook graag, onder andere in zijn Russische MiG-29, de enige in de VS. Hij neemt deel aan luchtshows en heeft meer dan 7.000 vlieguren achter de rug. In 2021 en 2024 betaalde en maakte hij twee ruimtevluchten aan boord van SpaceX Dragon-capsules, en werd hij de eerste private astronaut die een ruimtewandeling maakte. Zijn vermogen wordt geschat op 1,9 miljard dollar.
