In de week van Pride Amsterdam (27 juli-4 augustus) is bij HUMAN de nieuwe documentaire Queerkamp te zien, die een mooi aanvullend perspectief biedt bij de manifestatie van lesbiënes, homoseksuelen, biseksuelen, non-binaire personen en transgenders. Want er kan heel wat aan vooraf gaan voordat je als een trotse homo of trans op een boot staat te dansen. De jongeren in Queerkamp („een zomerkamp voor queer-jongeren”) worstelen nog volop met hun seksualiteit of genderidentiteit. Het meerdaagse kamp op een kampeerboerderij op het platteland is bedoeld om bij elkaar te komen en om ervaringen uit te wisselen.
„Ik wist ’t stiekem in mijn achterhoofd wel, dat ik homo was”, vertelt een van de jongeren in het kamp. „Alleen ik wilde het niet van mezelf accepteren. Want waarom moest ik anders zijn?” Dan vertelt hij hoe zijn coming out begon. Om aan zijn moeder te vertellen dat hij homo was maakte hij een papieren vliegtuigje met de tekst ‘haha ik ben homo’. Dat gooide hij in de woonkamer en toen rende hij naar boven.
Alle jongeren die meedoen aan het kamp zijn queer, in de brede betekenis die Wikipedia ervan geeft, namelijk als ‘overkoepelend begrip voor onder andere homoseksuele, biseksuele, panseksuele, transgender, intersekse en non-binaire/genderqueer mensen.’ Of ze nu homo zijn of trans, inderdaad blijken ze vaak vergelijkbare ervaringen te hebben.
De jongeren staan in een zaaltje met een streep op de vloer en moeten naar de andere kant van de ruimte lopen als ze zich in een uitspraak herkennen. Een van de organisatoren zegt: „Ga over de streep als je weleens gepest, uitgescholden, uitgelachen bent om je uiterlijk, seksualiteit of genderidentiteit.” Iedereen die in beeld is loopt naar de andere kant. En dan: „Als je jezelf weleens bewust pijn hebt gedaan.” Ook nu loopt een groot aantal naar de andere kant van de zaal.
Een grote crisis
Een transjongen (iemand die zich jongen voelt maar in een meisjeslichaam geboren is) vertelt over zijn basisschooltijd. „Ik was toen gewoon zoals ik was. Altijd jongenskleren, kort haar.” Mensen vroegen zijn ouders: „Hoe oud is jullie zoon?” Toen kwam de middelbare school en moest hij beslissen hoe hij daarheen zou gaan: als jongen of als meisje? Hij besloot zich als meisje te presenteren. „Dat heb ik drie jaar volgehouden.” Maar toen, tussen de derde en de vierde klas, kwam een grote crisis. „Het was kantje boord”, zegt de jongen, die in die periode ook last had van een eetstoornis. „Toen ben ik bij iedereen uit de kast gekomen.”
Het verhaal blijkt herkenbaar voor een andere transjongen. Ook hij had een eetstoornis en een „heel erge depressie”, omdat hij zichzelf niet accepteerde. „Nu gelukkig is dat allemaal beter en ben ik ook gewoon weer gezond en zo. Nu ben ik gewoon wie ik ben.”
Maar als je eenmaal begonnen bent jezelf te accepteren, betekent dat nog niet dat mensen in je omgeving dat ook doen. Een jongen vertelt: „Mijn vader zei dat het was alsof hij al zijn hele leven naar een schilderij keek en alsof je dan dat schilderij ondersteboven ophangt en dan zegt: je moet er zó naar kijken.”
Sommigen hebben een piercing of oranje haar en bij de meesten is er een verlegenheid in hun manier van praten en bewegen. Een paar jongeren zeggen niet graag in de spiegel te kijken. Tijdens een oefening moeten ze hardop voor de spiegel een goede eigenschap van zichzelf noemen, iets waar ze trots op zijn. „Ik heb heel veel zelfvertrouwen”, zegt de jongen van het papieren vliegtuigje. „Niemand kan me tegenhouden om mezelf te zijn.”
In een bubbel
De transgenders vertellen over stappen die ze nog van plan zijn te nemen, zoals een operatie of hormonen. Soms gaat het over woorden. „Ik ben homo maar die term vind ik nog steeds een beetje…. Ik ben gewoon Jeroen en ik val op mannen.”
De jongeren troosten elkaar, geven elkaar een compliment. „Jij hebt echt coole dingen op je trui en T-shirt staan.” Even zijn ze in een bubbel waarin ze geen minderheid vormen. „Meer queers is altijd fijn”, zegt iemand. En: het is mooi te zien dat iemand anders die rap van Eminem, The Real Slim Shady, ook helemaal uit haar hoofd kent.
Juist voor mensen die niet queer zijn is Queerkamp van filmmakers Lucas van der Rhee en Chris Westendorp een leerzame kijkervaring – zo ziet de kijker de wereld eens een uurtje door de ogen van een queer. Niet alles wordt uitgekauwd, er is geen voice over, zelfs de namen van de jongeren worden weggelaten. Een goede keuze, want het gaat hier niet primair om informatie, maar om de empathie die de deelnemers voelen met elkaar, en de kijker met hen.
„Ga over de streep”, zegt de organisator, „als je een ontzettend leuk iemand hebt ontmoet op het kamp.” Iedereen in beeld loopt naar de andere kant van de zaal.
Lees ook
Opinie: Mijn queer zijn neemt anderen niets af
