De Eurostar kan volgend jaar zes maanden niet rechtstreeks rijden van Amsterdam naar Londen. Dat is een maand korter dan eerder gemeld. Tussen juli 2024 en december 2024 moeten treinreizigers overstappen in Brussel.
Dat is de uitkomst van maandenlange gesprekken tussen het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, Eurostar, ProRail, NS en andere betrokkenen. Demissionair staatssecretaris Vivianne Heijnen (Infrastructuur en Waterstaat, CDA) heeft vrijdag de Tweede Kamer erover geïnformeerd.
De vertraging komt door de ingrijpende verbouwing van Amsterdam Centraal. Vanaf medio 2024 worden de bruggen rond het station vervangen, de reizigerstunnel en perrons verbreed, de spoorbak vernieuwd, een fietsenstalling aangelegd en het IJ-viaduct gerenoveerd. De operatie kost naar schatting meer dan 1 miljard euro. Uitstel van de verbouwing is niet verantwoord, schrijft Heijnen, vanwege de veiligheid; voor sommige bruggen geldt „einde levensduur”.
In juli 2024 begint het werk aan de noordkant, waar ook de terminal ligt voor passagiers naar Londen. De Britse autoriteiten controleren er paspoorten en bagage.
De douanecontrole zou worden verplaatst naar het vernieuwde station Amsterdam-Zuid. Maar die verbouwing is nog niet klaar, mede vanwege problemen met het Zuidasdok. Wachten daarop zou betekenen dat van december 2023 tot 2036 geen direct beveiligd vertrek naar Londen zou kunnen plaatsvinden.
Anderhalf jaar geleden meldde Heijnen dat de vertrekterminal voor het VK toch werd ingericht op Amsterdam Centraal. De aanleg zou tussen zeven en elf maanden duren. In die periode was geen douanecontrole en dus geen directe trein naar het VK mogelijk.
Grotere capaciteit
Nu lijkt de aanleg van de douane-terminal in de Amstelpassage, aan de oostkant van het Centraal Station, toch een maand eerder te kunnen zijn afgerond dan verwacht. Dat blijkt uit een rapport van een Nederlands en een Zwitsers onderzoeksbureau dat Heijnen naar de Kamer stuurde.
In december 2024 zou de nieuwe terminal af moeten zijn. Die heeft een capaciteit van 650 passagiers. Dan kunnen er veel meer reizigers vertrekken vanaf Amsterdam. Nu kunnen maximaal 250 passagiers per trein worden gecontroleerd, terwijl een Eurostartrein 900 zitplaatsen telt. In Rotterdam is er ook een VK-terminal, met een capaciteit van 150 passagiers. Dagelijks vertrekken vier treinen naar Londen. In 2024 zou een vijfde dagelijkse trein moeten rijden.
„Ik vind het erg vervelend dat reizigers nu tijdelijk moeten overstappen, maar in december 2024 is er een nieuwe en veel grotere terminal beschikbaar voor de reizigers naar Londen”, schrijft Heijnen aan de Kamer. Zij belooft dat de tijd voor een overstap in Brussel, die nu vaak een uur kost, wordt verkort.
De twee onderzoeksbureau hebben ook onderzocht of een tijdelijke, kleinere terminal in de Amstelpassage kon worden aangelegd. Dat zou tot vertraging leiden van de bouw van de volwaardige terminal. Eurostar zou dan pas eind 2025 meer reizigers kunnen verwerken.
Het langer openhouden van de huidige terminal is de derde optie die is onderzocht. Dat plan wordt beschouwd als een te groot risico. Voor het treinverkeer, omdat als er iets misgaat bij de renovatie van de spoorbruggen ten oosten van Amsterdam Centraa er grootschalige treinuitval dreigt richting Oost-Nederland. En voor de financiën, omdat het budget dan met 300 miljoen euro kan worden overschreden.
Opties om de controle elders te doen en te vertrekken van bijvoorbeeld Schiphol of Amsterdam-Sloterdijk waren al eerder afgevallen, zegt een woordvoerder van het ministerie van Infrastructuur. Schiphol beschikt weliswaar over douanefaciliteiten, maar het treinstation in de Schipholtunnel is heel krap en verbouwen zou daar ook ingewikkeld worden.
Bovendien is een ander station dan Amsterdam Centraal commercieel niet interessant voor Eurostar. Voor reizigers is de directe verbinding tussen de centra van Amsterdam en Londen een belangrijke reden de trein te verkiezen boven het vliegtuig.
‘Volwaardig alternatief’
De problemen van Eurostar kregen de afgelopen maanden veel aandacht. De directe trein van Amsterdam naar Londen gold als een van de weinige succesvolle voorbeelden van de ‘schone’ trein versus het ‘vervuilende’ vliegtuig. Amsterdam-Londen is het snelst groeiende traject van het Frans-Belgische treinconcern én de meest gevlogen route vanaf Schiphol. Wie een goede connectie per trein aanbiedt, doet direct iets aan de overlast van de Amsterdamse luchthaven. „De directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen is een waardevolle verbinding die een volwaardig alternatief is voor het vliegtuig”, stelt Heijnen vrijdag in haar Kamerbrief.
Het maandenlange gedoe over de Eurostar op Amsterdam Centraal was „koren op de molen” van kritische reizigers, schreven ambtenaren van het ministerie van Infrastructuur in een interne notitie. Fans van vliegen zien hierin een voorbeeld van de moeizame groei van de internationale trein – naast de vertragingen, de uitval van treinen, de hoge tarieven en de problemen met het kopen van kaartjes voor (iets) ingewikkelder routes.
In een reactie stelt de Amsterdamse wethouder Melanie van der Horst (Vervoer, D66): „Ik waardeer dat een uiterste poging is gedaan waarbij alle partijen hard hebben gewerkt om de tijd waarin de Eurostar niet kan rijden zoveel mogelijk te verkorten. Een half jaar is een stuk minder dan de oorspronkelijke elf maanden.”
Lees ook
Hogesnelheidstrein Eurostar wil aantal passagiers verdubbelen