Étienne-Émile Baulieu (98), uitvinder van de abortuspil, overleden

Étienne-Émile Baulieu, de uitvinder van de abortuspil, is overleden. Baulieu, een Franse biochemicus en endocrinoloog (arts die hormonen bestudeert) ontdekte het middel RU486, ook wel mifepriston genoemd, in de jaren 80 van de vorige eeuw en droeg sindsdien trots de bijnaam „vader van de abortuspil”. Hij overleed in zijn huis in Parijs.

Baulieu bedacht in 1980 een chemisch alternatief voor de chirurgische ingreep van een abortus. Die oplossing vond hij in een antihormoon, een molecuul dat de receptoren van progesteron in de baarmoeder blokkeert, zodat het zwangerschapshormoon niet werkt. De bevruchte eicel kan zich daardoor niet innestellen in de baarmoeder. Als abortusmiddel werkt RU486 in combinatie met een middel dat weeën opwekt (misoprostol), waardoor de vrucht wordt afgestoten.

‘Geen agressie van chirurgie’

„Mijn intentie was om vrouwen met deze pil een keuze te geven die hun privacy en lichamelijke integriteit beschermt en hen de kans geeft om de agressie van chirurgie te vermijden”, zei Baulieu drie jaar geleden in een interview in The New Yorker. Dat plan werd werkelijkheid toen het middel eind jaren 80 in Frankrijk werd goedgekeurd, maar al snel daarna ontstond ophef vanuit de anti-abortushoek. De farmaceut die het middel ontwikkelde, Roussel-Uclaf, haalde RU486 van de markt, maar onder druk van de Franse overheid draaide de farmaceut dat besluit daarna weer terug. Niet veel later werd het middel ook in andere landen verspreid.

RU486 is inmiddels in meer dan honderd landen verkrijgbaar, maar in veel landen gelden strenge regels voor de verkoop. In Nederland is mifepriston sinds dit jaar niet alleen bij abortusklinieken, maar ook bij de huisarts verkrijgbaar.


Lees ook

Abortuspil via de huisarts: goed plan of niet?

Abortuspil via de huisarts: goed plan of niet?

Alzheimer en depressie

Baulieu werd in 1926 in Straatsburg geboren als Émile Blum, zoon van twee Joodse ouders. Hij verloor zijn vader, ook een arts, toen hij een kleuter was en verhuisde daarna met zijn moeder naar Parijs. Tijdens de Tweede Wereldoorlog veranderde Blum zijn naam ter bescherming van zichzelf en sloot zich aan bij het radicale communistische verzet.

Na de oorlog besloot hij geneeskunde te studeren „omdat je mensen het beste op individueel niveau kunt helpen”. Zijn onderzoek naar hormonen is hij gaan doen om iets te doen aan de „pijn en mishandeling” van mensen die hun zwangerschap wilden beëindigen. Voordat Baulieu RU486 ontdekte, deed hij onderzoek naar DHEA (Dehydro-epiandrosteron, een hormoon dat door de bijnieren wordt gemaakt). Later in zijn leven pakte hij het onderzoek naar dat hormoon weer op, omdat hij ervan overtuigd was dat het ouderdom kan afremmen. Het paste in zijn onderzoek op latere leeftijd naar depressie en Alzheimer. De levensverlengende eigenschappen van DHEA worden nog onderzocht, maar Baulieu nam het middel zelf tot op zijn sterfbed. „Ik sluit niet uit dat het werkt”, zei hij in een interview.

De weduwe van Baulieu schrijft dat zijn werk „in het teken stond van zijn toewijding aan de vrijheid van vrouwen en zijn wens om iedereen in staat te stellen een beter en langer leven te leiden.” Ook de Franse president Macron heeft gereageerd op het overlijden van Baulieu. „Weinig Fransen hebben de wereld zodanig veranderd”, zei Macron, die de onderzoeker „een progessieve geest” noemt die „vrouwen hun vrijheid gaf”.

Abortuspil als anticonceptie

De abortuspil kan voor meer doeleinden worden ingezet dan het afbreken van een zwangerschap. Zo is het middel in een andere dosering ook geschikt voor de behandeling van het syndroom van Cushing, een aandoening waarbij het lichaam te veel cortisol aanmaakt. Mifepriston wordt in sommige landen ook gebruikt voor het behandelen van vleesbomen (goedaardige knobbels in de wand van de baarmoeder), endometriose (baarmoederweefsel dat zich buiten de baarmoeder bevindt) en adenomyose (baarmoederslijmvlies dat in de spierwand van de baarmoeder groeit).

Sinds afgelopen maand loopt in meer dan tien Nederlandse ziekenhuizen een grote studie die mifepriston als hormoonloos anticonceptiemiddel onderzoekt. Het middel kan dan in een dosering van 50 milligram per keer wekelijks genomen worden.


Lees ook

Abortuspil in lage dosering getest als hormoonloos anticonceptiemiddel

Mifepriston heeft naar verwachting niet de nare bijwerkingen van hormonale anticonceptiepillen.