„Alles zit vast, ook al omdat de discussie niet langer over Starlink zelf gaat, maar wel over de man achter het bedrijf.” Zo maakte Guido Crosetto, de Italiaanse minister van Defensie, afgelopen weekend in een interview met de krant La Repubblica duidelijk dat de Italiaanse overheid voorlopig niet in zee gaat met Starlink, de satelliettechnologie van techmiljardair Elon Musk, de man achter Tesla en SpaceX.
Over de deal wordt al maanden druk gespeculeerd. De Italiaanse regering overwoog – en overweegt nog steeds – om Musks satelliettechnologie te gebruiken voor civiel en militair overheidspersoneel. Voor het contract wordt een bedrag van 1,5 miljard euro, voor een periode van vijf jaar, genoemd.
Starlink wordt nu al in Italië gebruikt, als satellietverbinding voor internet in privéwoningen en door zowat alle Italiaanse handelsschepen. Maar als de Italiaanse regering een akkoord sluit met Starlink, worden Elon Musks satellieten straks ook gebruikt voor zeer gevoelige overheidscommunicatie, door de regering, haar diplomaten en militairen.
Toen de Italiaanse oppositie lucht kreeg van de plannen, kwam er meteen veel verzet tegen zo veel macht voor een privaat commercieel bedrijf, bovendien geleid door iemand als Elon Musk. De techmiljardair is een naaste medestander van de Amerikaanse president Donald Trump, die op een moment van zware spanningen tussen de VS en Europa nog extra olie op het vuur lijkt te gooien. Zo steunde Musk in Duitsland openlijk het radicaal-rechtse AfD, en uitte hij inzake Italië felle kritiek op rechters die hadden geoordeeld dat Italië geen migranten in centra in Albanië mocht vasthouden.
Dat hij de vastgelopen gesprekken over Starlink bovendien via een onderhoud met het Italiaanse staatshoofd wilde deblokkeren, viel in Italië ook in slechte aarde. President Sergio Mattarella staat boven het partijpolitieke gewoel en is niet bevoegd om zakelijke beslissingen namens de regering te nemen. „Omdat Musk de wereld denkt te bevelen, zocht hij niet eens uit met wie hij in Italië moet praten om zaken te doen. Wat een arrogantie!”, zei oud-Commissievoorzitter Romano Prodi hierover onlangs tegen NRC.
Politiek dynamiet
Elon Musk blijkt een staaf politiek dynamiet. Hij kan het weliswaar zeer goed vinden met de Italiaanse premier Giorgia Meloni – zo goed zelfs dat Musk ooit de noodzaak voelde te ontkennen dat ze een liefdesrelatie zouden hebben – en via hem krijgt Meloni toegang tot Trump. Maar de Italiaanse regeringsleider huivert er ook voor zich te isoleren binnen Europa. Nu kiezen voor Starlink zou in de EU geïnterpreteerd kunnen worden als een keuze vóór Amerika, en tegen Europa.
Daarbij investeert Italië ook mee in de ontwikkeling van Iris2, een eigen, Europees satellietsysteem dat concurrentie zal vormen voor Starlink. Het belangrijkste controlecentrum van dat Europese project komt in Ortucchio, nabij de Centraal-Italiaanse stad L’Aquila. Maar Iris2 wordt pas tegen 2030 verwacht. Italië moet afwegen of het daarop wacht, of intussen op de korte termijn toch nog in zee gaat met Musk. En die kans is nog altijd groot.
Stokebrand
„Als de polemiek voorbij is en rustiger tijden aanbreken, kunnen we de technische inhoud bespreken”, zei defensieminister Crosetto tegen La Repubblica. Meloni hoopt, kortom, op wat luwte om dan definitief te beslissen. Al staat ‘luwte’ niet in het woordenboek van de uiterst rechtse stokebrand Matteo Salvini, vicepremier en minister van Infrastructuur. Salvini gedraagt zich als een interne opposant in elke regering waar hij deel van uitmaakt.
Tegenwoordig voert Salvini een parallelle diplomatie met Amerika. De Milanees blijft openlijk voor een deal met Starlink ijveren en belde onlangs met Trumps vicepresident JD Vance.
„Het staat hem vrij dit te doen”, reageerde minister van Buitenlandse Zaken Antonio Tajani droog. „Maar het buitenlands beleid van Italië bepalen de premier en ikzelf.”
