‘Vitamine D reguleert de immuniteit tegen kanker via het microbioom. Nog een reden om niet het jaar rond te smeren met factor 50, die onze natuurlijke afweer hindert.” Dat schreef de populaire Britse arts Tim Spector, epidemioloog, tweelingonderzoeker en schrijver van vier boeken over voeding en gezondheid. Bijna 750.000 volgers heeft Spector op X en Instagram, hij wordt serieus genomen in het Verenigd Koninkrijk.
Maar heeft de dokter gelijk? Zijn advies om minder te smeren past in het straatje van zonnecrèmemijders, die toch al bang waren dat uv-filters in zonnecrème kankerverwekkend zijn. Terzijde: er zijn tientallen filters, en sommige fabrikanten melden expliciet welke omstreden stoffen ze niet gebruiken.
Spector twitterde al eerder dat het vooral zonnecrèmeproducenten zijn die verdienen aan de wat hem betreft overtrokken waarschuwing dat warmere zomers mogelijk meer huidkanker veroorzaken. Deze keer gebruikte hij nieuw muizenonderzoek om zijn punt te maken. Hij sloeg waarschijnlijk aan op de link met het microbioom, waar hij zelf een businessmodel omheen bouwde op basis van, zacht gezegd, nog niet geheel uitgekristalliseerde kennis.
Wat deze muizenonderzoekers probeerden te laten zien was een verband tussen vitamine D, verandering in de samenstelling van de darmbacteriën en de afweer tegen kanker – in muizen. Bij mensen zien ze dat kanker vaker voorkomt bij patiënten met een tekort aan vitamine D. Maar nergens schrijven ze wat Spector suggereert: dat 365 dagen per jaar smeren met factor 50 de afweer tegen kanker zou verminderen. Eén van de onderzoekers noemt dat dan ook een ‘flagrante misinterpretatie’.
Sproeten en een lichte huid
Toen The Guardian uitleg vroeg, nam Spector geen woord terug, behalve dat mensen, met sproeten en een lichte huid, of huidkanker in de familie voorzichtig moeten zijn. „Maar zelfs voor hen is 365 dagen factor 50 waarschijnlijk excessief en levert het een vitamine D-tekort op.”
Hoewel Spector de hoon van veel volgers over zich afriep, wordt zijn invloed duidelijk wél serieus genomen. Artsen, kankerpatiënten en anti-kwakzalvers verzamelden zich op Spectors tijdlijn om gehakt van zijn tweet te maken. „Goed advies, Tim. Ik stop meteen met het insmeren van mijn muizen met factor 50!” Na de eerste storm plaatste Spector dezelfde tweet nogmaals en onder beide staat nu een waarschuwing van Twitter dat Spectors beweringen niet bewezen zijn.
Lees ook
Vergeet niet je oren te smeren
Wat weten we wel? Eén op de drie Nederlanders verbrandt elk jaar en één op de vijf beschermt zich nooit tegen de zon. Huidkanker is met 77.000 diagnoses in 2023 de meest voorkomende vorm van kanker. En een deel daarvan is te voorkomen, zegt een woordvoerder van KWF Kankerbestrijding, als mensen het advies volgen om zich vanaf zonkracht 3 tegen de zon te beschermen. Factor 50 het hele jaar hoeft dus niet eens.
Maar het mag wel. De meeste mensen smeren zo dun dat er eerder te veel dan te weinig uv doorheen komt. En ook mét zon kun je een tekort aan vitamine D krijgen. Bepaalde groepen zouden sowieso al moeten bijslikken. Dat kan net zo goed met zonnebrandcrème.
