Deze foto van duizenden pasgeboren sterren is samengesteld uit nieuwe waarnemingen van de Amerikaanse röntgentelescoop Chandra X-ray Observatory en uit de al eerder vrijgegeven gegevens van ruimtetelescoop James Webb (JWST). De sterrenhoop NGC 602 omgeven door stofwolken strekt zich zo’n 175 lichtjaar uit (een lichtjaar is zo’n 9.460.000.000.000 kilometer) en staat ergens in een afgelegen hoek van de Kleine Magelhaense Wolk, een buurstelseltje van ‘onze’ Melkweg. Het leuke aan deze pasgeboren sterren (weergegeven als blauwe, rode en gele stippen) is dat ze voor astronomen ideaal zijn om iets te leren over hoe stervorming eruitzag in het prille heelal.
De afstand van dit sterrencluster – 200.000 lichtjaar – is voor astronomen nog best dichtbij en met een leeftijd van zo’n vijf miljoen jaar zijn de sterren relatief jong. Vermoedelijk worden in dit cluster nog steeds nieuwe sterren gevormd en er is – net als in het prille heelal – weinig materiaal in de buurt om de sterren uit te vormen.
Sterren ontstaan in de loop van honderdduizenden jaren in enorme, koude wolken van gas en stof, soms honderden lichtjaren breed. Sommige delen van de wolk waarin materie door kou klontert, storten in onder hun eigen gewicht. Die instortende delen worden steeds compacter en heter.
Wanneer de temperatuur en de druk hoog genoeg zijn, treedt kernfusie op: kernen van lichte elementen smelten samen tot zwaardere. Daarbij komt extreem veel energie vrij, wat genoeg tegendruk geeft om te voorkomen dat het gebied verder instort. De hete bol, de nieuwe ster, belandt in een evenwicht tussen de inwaartse zwaartekracht en uitwaartse stralingsdruk. Voor miljoenen tot miljarden jaren lang, tot de ster is opgebrand.
In de sterren op deze foto is kernfusie nog relatief kort gaande, met andere woorden: nog niet zo veel lichte elementen zijn omgezet in zwaardere. Dat maakt de samenstelling ervan heel anders dan bijvoorbeeld die van de veel oudere zon, en meer zoals die van sterren van miljarden jaren geleden in het jonge universum.
In het rood zijn röntgenstralen te zien, opgevangen door Chandra, die worden afgegeven door jonge sterren. De kring in blauw, groen en oranje bestaat uit stofwolken, verlicht en verhit door de jonge sterren, en komen uit JWST-gegevens. Sommige sterren hebben zes stralen, een artefact dat ontstaat door de hexagonale vorm van de JWST-spiegels.
Venezuela moet het aantal medewerkers op de ambassade in Nederland terugbrengen van vier naar twee. Dat heeft minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp (NSC) woensdag laten weten aan de Venezolaanse zaakgelastigde. Hij had de hoogste vertegenwoordiger van het Zuid-Amerikaanse land in Nederland ontboden.
De diplomatieke reprimande is een reactie op het besluit van Veldkamps Venezolaanse collega Gil Pinto, op dinsdag, om Nederland te verplichten het aantal ambassademedewerkers in hoofdstad Caracas te beperken van zes naar drie. De Nederlandse regering zou zich volgens Pinto „vijandig” gedragen naar de Venezolaanse regering.
De Venezolanen sommeerden drie Nederlandse ambassademedewerkers dinsdag om binnen 48 uur het land te verlaten. De medewerkers die achterblijven in het Zuid-Amerikaanse land moeten voortaan schriftelijk toestemming vragen als ze verder dan 40 kilometer van het centrum van hoofdstad Caracas willen reizen. Italië en Frankrijk kregen vergelijkbare sancties opgelegd.
‘Evenredige reactie’
Minister Veldkamp noemt de opgelegde halvering van het Venezolaanse ambassadepersoneel een „evenredige reactie” op de sancties die aan Nederland zijn opgelegd. Naar eigen zeggen heeft hij aan de hoogste vertegenwoordiger laten weten dat hij het Venezolaanse besluit betreurt. Ook heeft de NSC’er bezwaar aangetekend tegen de reisbeperkingen voor het overgebleven Nederlandse ambassadepersoneel. Als de beperking in de praktijk wordt gehandhaafd, overweegt Veldkamp om meer maatregelen op te leggen aan de Venezolaanse ambassade in Den Haag.
De minister van Buitenlandse Zaken van Venezuela beweerde dinsdag dat Nederland extremistische groeperingen in het Zuid-Amerikaanse land zou hebben gesteund en zich bemoeide met binnenlandse beleid van Venezuela. Veldkamp ontkent die aantijging. Veel westerse landen, waaronder Nederland, betwijfelen of de presidentsverkiezingen in juli eerlijk zijn verlopen. Vrijdag werd Nicolás Maduro voor de derde keer beëdigd als president, maar Nederland denkt dat oppositieleider Edmundo González de rechtmatige winnaar is.
Israël en Hamas hebben woensdagavond volgens diverse betrokkenen een akkoord bereikt, dat een einde zou kunnen maken aan de al vijftien maanden durende Gaza-oorlog. Na maanden van indirecte onderhandelingen, bemiddeld door Egypte, Qatar en de VS, hebben de partijen volgens Israëlische en Palestijnse functionarissen ingestemd met een plan voor een bestand in Gaza en een ruil van gijzelaars en gevangenen.
Tijdens een persconferentie op woensdagavond zei de Qatarese premier Mohammed Al Thani dat de wapenstilstand van kracht wordt op 19 januari.
Hoewel betrokkenen bij de onderhandelingen al dagen optimistische berichten de wereld instuurden dat een akkoord aanstaande was, bleven er in de loop van woensdagavond wisselende berichten naar buiten komen over de voortgang van de gesprekken. Ondanks de bevestiging door onderhandelaars dat zowel Hamas als Israël instemmen met het huidige voorstel, liet het kantoor van de Israëlische premier Netanyahu woensdagavond weten dat details van het akkoord nog niet rond zijn.
Drie stappen
Het akkoord, dat overeenkomt met een voorstel uit mei vorig jaar, bestaat uit drie stappen. De eerste fase bestaat uit een wapenstilstand van 42 dagen. In deze periode laat Hamas in totaal 33 vrouwelijke burgers en soldaten, kinderen, en ouderen vrij, in ruil voor de vrijlating van honderden Palestijnen in Israëlische gevangenissen. Daarnaast zal het Israëlische leger zich terugtrekken uit centrale, dichtbevolkte gebieden in Gaza, en laat het ontheemde Palestijnen terugkeren naar hun grotendeels verwoeste woonplaatsen. Ook zal er meer humanitaire hulp in Gaza worden toegelaten.
Na het verloop van zestien dagen volgen nieuwe onderhandelingsrondes over fases twee en drie, die moeten leiden tot een definitief bestand. Tijdens de tweede fase laat Hamas de resterende levende gijzelaars vrij, in ruil voor een onbekend aantal Palestijnse gevangenen, en volgt de volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza. In de laatste fase worden de lichamen van gijzelaars en gevangenen vrijgegeven, in combinatie met een meerjarig plan voor de heropbouw van Gaza.
Minder dan honderd burgers en soldaten die op 7 oktober werden meegenomen naar Gaza worden momenteel nog vastgehouden door Hamas en andere militante Palestijnse groepen. Een derde van hen is volgens het Israëlische leger niet meer in leven. Als het Hamas niet lukt om aan de 33 levende gijzelaars te komen in de eerste fase, zullen in plaats daarvan lichamen worden vrijgegeven. In Israëlische gevangenissen worden ruim tienduizend Palestijnen vastgehouden, onder wie duizenden zonder aanklacht of proces, en honderden kinderen.
Belegering van Gaza
De grote onzekerheid is of het akkoord en de wapenstilstand de eerste fase zullen overleven. Israël kan de belegering van Gaza tegen die tijd alsnog voortzetten, zelfs als tientallen gijzelaars dan in handen zouden blijven van militante Palestijnse groepen. Volgens een kopie van het voorstel, in handen van persbureau AP, moet er in de tweede fase sprake zijn van „duurzame rust” in Gaza, maar de precieze invulling daarvan is onduidelijk.
Bovendien zal tijdens de gesprekken over de latere fases mogelijk ook worden gesproken over het bestuur van de Gazastrook na eventuele Israëlische terugtrekking. Israël houdt vast aan het doel om Hamas te ‘vernietigen’, hoewel dit door zowel sommige Israëlische legerleiders als analisten onmogelijk wordt geacht. Hamas hanteert de volledige Israëlische terugtrekking uit Gaza en een einde van de oorlog als voorwaarde voor de vrijlating van alle gijzelaars.
De grote onzekerheid is of het akkoord en de wapenstilstand de eerste fase zullen overleven
Bovendien wijst Israëls militaire infrastructuur in onder meer de ‘Netzarim-corridor’, waarmee het de Gazastrook doormidden heeft gesplitst, er niet op dat het van plan is zich op korte termijn terug te trekken. Het was Israëls aandringen op blijvende militaire aanwezigheid in de Netzarim-corridor, waarmee het de beweging van noord naar zuid in Gaza controleert, en de Philadelphi-corridor aan de grens met Egypte, dat voorheen een van de obstakels vormde in de onderhandelingen.
Eerdere gespreksrondes
Terwijl de Israëlische premier Benjamin Netanyahu volgens Israëlische functionarissen tijdens eerdere gesprekrondes steeds met nieuwe eisen kwam, waren extreemrechtse politici uit zijn coalitie fel gekant tegen een akkoord, en dreigden in dat geval uit de regering te stappen. Donderdag stemt het Israëlische kabinet over het akkoord, en dan moet blijken of de tegenstanders ook daadwerkelijk instemmen. Hamas heeft, behalve de instemming met het voorstel, vooralsnog geen officiële reactie gegeven.
Op woensdagavond werd het akkoord ook bevestigd door zowel de uitgaande Amerikaanse president Joe Biden als de inkomende president Donald Trump. In Gaza werd het nieuws over een wapenstilstand op woensdagavond op diverse plekken gevierd. Ook in Israël gingen mensen de straat op om het akkoord te vieren.
Tijdens de door Hamas geleide aanval in het zuiden van Israël op 7 oktober 2023 werden ongeveer 1200 burgers en soldaten gedood en 250 Israëliërs en buitenlanders meegenomen naar Gaza. Sinds het begin van de Israëlische aanvallen op Gaza zijn ruim 46.600 Palestijnen gedood. Volgens schattingen ligt het werkelijke aantal een stuk hoger.
Neemt het kabinet de lessen van de Toeslagenaffaire wel voldoende serieus? De Tweede Kamer was er woensdag niet gerust op. De hele dag was uitgetrokken voor een debat over de parlementaire enquêtecommissie over fraudebeleid, en hoe het kabinet-Schoof daar in december op gereageerd had, in een brief aan de Tweede Kamer.
Dat was een „slappe reactie”, volgens GroenLinks-PvdA. Het kabinet had niet alle aanbevelingen van de commissie overgenomen, terwijl bijna alle partijen in de Tweede Kamer daar eerder om gevraagd hadden, alleen de PVV niet. „Het is onacceptabel”, zei Kamerlid Luc Stultiens, „dat een groot deel van de aanbevelingen in een la dreigt te belanden”. Zo wil het kabinet burgers geen wettelijk recht geven op persoonlijk contact met de overheid en komt er voorlopig geen extra geld voor de Autoriteit Persoonsgegevens.
Ook coalitiepartijen kozen stevige woorden. VVD’er Wendy van Eijk vond de kabinetsreactie „teleurstellend” en verweet het kabinet een „dogmatische, starre houding”. „Urgentie wordt onvoldoende gevoeld.” Mariska Rikkers (BBB) was „teleurgesteld” dat het kabinet vooral had opgeschreven „wat er níét kan”.
Maar NSC-leider Pieter Omtzigt was opvallend mild. Hij was het die de afgelopen jaren de toon zette in debatten over de Toeslagenaffaire. Nu zag hij in het kabinetsvak vier kabinetsleden zitten van zijn eigen partij: ministers Eddy van Hijum (Sociale Zaken) en Judith Uitermark (Binnenlandse Zaken), en de staatssecretarissen Sandra Palmen (Toeslagen) en Teun Struycken (Rechtsbescherming).
Omtzigt noemde de kabinetsreactie een „startpunt” met „ruimte voor verbetering”. Ook hij wil dat de aanbevelingen van de enquêtecommissie „zoveel mogelijk” worden uitgevoerd, maar hij wil er ook rekening mee houden dat dat misschien niet allemaal in deze kabinetsperiode kan, bijvoorbeeld als het kabinet daar geen geld voor kan vinden.
De grootste coalitiepartij PVV nam als enige een afwijkende positie in. De partij benadrukte dat uitkeringsfraude hard bestreden moet worden. Wie per ongeluk een fout maakt, moet niets te vrezen hebben, zei Kamerlid Edgar Mulder. Maar het beleid mag ook „zeker niet te soft” worden, zei hij. „Criminelen moet je opsporen en straffen.”
Dure plicht
Het kabinet zei het enquêterapport juist uiterst serieus te nemen. „Het is onze dure plicht te herstellen wat hersteld kan worden en herhaling te voorkomen”, zei minister Van Hijum.
Hij en zijn collega’s benadrukten welke aanbevelingen het kabinet wél opvolgt. Nog dit jaar wil het kabinet keuzes maken over het afschaffen van de toeslagen: een belangrijke aanbeveling van de enquêtecommissie. En in de regels rond uitkeringen en toeslagen komt een wettelijk recht om je te vergissen, zodat het maken van een foutje niet direct bestraft wordt.
Maar sommige aanbevelingen vindt het kabinet niet nodig of verstandig. Zo noemde staatssecretaris Struycken het onnodig dat de Autoriteit Persoonsgegevens meer geld krijgt, ook al vragen de enquêtecommissie én de instantie zelf hierom. „Toezicht achteraf”, zei Struycken, leidt niet per se tot „betere toepassing van de regels” rond gegevensbescherming.
Het kabinet probeerde de Tweede Kamer tevreden te stellen met een toezegging. Het zou regelmatig een ‘voortgangsrapportage’ kunnen maken over de opvolging van álle aanbevelingen van de enquêtecommissie. Ook over de punten die niet, of nog niet, worden uitgevoerd. Het kabinet wil „recht doen aan het rapport als geheel”, zei minister Van Hijum.
Een meerderheid van de Tweede Kamer was nog niet tevreden woensdagavond. Acht oppositiepartijen én de VVD constateerden in een motie dat het kabinet nog „geen recht” doet aan het enquêterapport. Zij riepen het kabinet op binnen tweeënhalve maand de kabinetsreactie te verbeteren.
De VVD wil het kabinet daarmee de kans geven, zei Kamerlid Van Eijk, om de eerste kabinetsreactie „op onderdelen” te verbeteren, en minder „star en dogmatisch” te maken.