Je kan er niet om heen, vandaag is de dag. Vanavond Nederlandse tijd maakt de Amerikaanse president Donald Trump bekend welke maatregelen de VS neemt tegen landen die Amerika hebben ,,afgezet”. Aldus Trump. Hij noemt het Bevrijdingsdag, velen zien het als een escalatie van een handelsoorlog.
We hebben de belangrijkste vragen (en antwoorden) over de importheffingen en andere maatregelen op een rij gezet.
Verder in het nieuws vanmorgen:
De VS versoepelen de regels tegen witwassen voor Amerikaanse bedrijven en burgers. Dat kan slecht uitpakken voor de internationale strijd tegen criminele geldstromen, vrezen experts. Dat schrijft Het Financieele Dagbladwoensdag.
De Europese Commissie heeft vijftien autofabrikanten beboet omdat deze jarenlang samenspanden in een kartel. Ook de Europese brancheclub krijgt een boete. In totaal bedraagt deze 458 miljoen euro. Alles draaide om de recycling van afgeschreven auto’s.
In Lyon zag het FD hoe een cluster is ontstaan van farmaceutische bedrijven en medisch-technische ondernemingen. In onder meer het oude abattoir van de stad zijn bijna duizend bedrijven gevestigd die vaccins en medicijnen ontwikkelen en op de markt brengen.
Het is geen rommel, het is basisassortiment. Zegt directeur Hajir Hajji van winkelketen Action in De Telegraaf. In het interview legt ze het Action-model uit: als de inkoop van een product te duur is verkopen ze het niet. Dat kan een supermarkt niet: die kan niet beslissen geen cola meer te verkopen.
In een uitgebreid artikel beschrijft de Financial Times hoe Donald Trump strijdt met ‘Big Law’. De grote advocatenkantoren in de VS zitten in een identiteitscrisis, stelt de krant. Wie hard procedeert tegen de staat dreigt een fors deel van z’n business te verliezen.
Het FD schrijft woensdag ook over een rechtszaak tussen drie voormalige partners van de Nederlandse investeringsmaatschappij Egeria en hun oud-werkgever. Egeria, voormalig eigenaar van NRC Media, vindt dat de drie geen eigen investeringsmaatschappij hadden mogen beginnen.
Het Japanse gamebedrijf Nintendo toont woensdag de aankomende console Switch 2, de opvolger van de Switch uit 2017. De presentatie wordt gedaan via een zogenaamde Nintendo Direct-livestream. Het is nog niet bekend wanneer de console wordt uitgebracht.
Mensen doen op 1 april boodschappen in een supermarkt in Manhattan. Wereldwijd bereiden autofabrikanten en zakelijke leiders zich voor op de aankondiging van nieuwe tarieven door president Trump, die woensdag worden verwacht. Deze tarieven kunnen grote gevolgen hebben voor de prijzen van producten, variërend van wijn tot auto’s. Foto Spencer Platt/Getty Images/AFP
Muizen wassen elkaar. Meestal in twee- of drietallen. Een muis die gewassen wil worden gaat plat op de buik liggen met een wang tegen de grond. Een andere muis, die erop in wil gaan, likt dan eerst het kopje en de oren van de eerste muis en soms ook de rest van het lichaam. Vaak wast de gewassen muis daarna de wasser. Drietallen hebben vaak een wasser en twee gewassenen.
Zo hebben muizen nog veel meer sociaal gedrag waar ik niets van wist. Sommige muizen hebben een beste vriend(in). Bevriende muizen draaien als begroeting hun staarten snel even in elkaar. Een muis die wil rennen zit soms bij een bezet loopradje te wachten tot het vrij is. Een van de muizen die schrijver Eva Meijer in huis nam, draaide met de muizenhandjes mee om de snelheid van het draaiende looprad in te schatten voor ze erin sprong.
Meijer (persoonlijke voornaamwoorden hen/hun) adopteerde vanaf augustus 2020 drie keer een groepje vrouwelijke ex-laboratoriummuizen, in het kader van een project waarbij kleine proefdieren die niet in experimenten waren gebruikt, werden herplaatst bij particulieren. Het eerste groepje bestond uit tien rustige bruine moedermuizen, toen kwamen negen felle witte muizen en daarna nog eens zes timide witte muizen. Aanvankelijk had Meijer moeite de muizen binnen een groepje uit elkaar te houden, maar hen raakte al snel vertrouwd met de verschillende uiterlijke kenmerken en persoonlijkheden. Hen beschrijft ze in het roerend mooie (en mooi vormgegeven) boekje Muizenleven.
Eva Meijer is naast schrijver ook filosoof, beeldend kunstenaar en singer-songwriter en al die disciplines komen in dit boekje aan bod. Meijer heeft de muizen gefotografeerd en getekend en liedjes voor ze geschreven; een deel van die foto’s, tekeningen en liedteksten staan in Muizenleven. Hen heeft de liedjes ook voor de muizen gezongen en op de gitaar en de ukelele gespeeld, „want ze hielden wel van mijn stem”. Mijn eerste gedachte bij die zin was: o ja, hoe wéét je dat nou? Maar al snel geloofde ik het, want Meijer heeft écht goed naar de muizen gekeken en dan kun je, denk ik, weten wat een muis voelt zoals je vaak ook weet wat een ander mens voelt terwijl je niet diens hoofd in kunt.
Muizenleven beschrijft heel erg mooi gedrag en cultuur van de muizen die bij Meijer hebben gewoond (de laatste twee overleden op 18 maart 2023), en geeft daarnaast een goede introductie in niet-menscentrisch denken en de filosofie van dierenrechten en dierenbevrijding. Meijer neemt daarin een positie in die sommigen extreem zullen vinden. Hen schrijft bijvoorbeeld dat hen de muizen in Muizenleven in feite weer als proefdieren gebruikt door over ze te schrijven en misschien ook hun privacy schendt. Wie daarbij irritatie voelt, slikke die in en bedenke: dit is een boek dat het absoluut waard is om met dezelfde openheid en nieuwsgierigheid te lezen als die Meijer aan de muizen heeft gegeven.
De Israëlische premier Benjamin Netanyahu is in de nacht van woensdag op donderdag aangekomen in Hongarije om te praten met de Hongaarse premier Viktor Orbán, dat melden internationale persbureaus.
Het bezoek is omstreden, omdat het Internationaal Strafhof (ICC) in november 2024 een arrestatiebevel heeft uitgevaardigd tegen de Israëlische premier op verdenking van oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in de oorlog in Gaza. Als ICC-lidstaat is Hongarije verplicht om Netanyahu te arresteren wanneer hij voet op Hongaars grondgebied zet.
Een dag na de aankondiging van het arrestatiebevel zei premier Orbán al Netanyahu uit te nodigen voor een bezoek aan zijn land en de Israëlische premier hierbij niet te laten arresteren. Dinsdag schreef de Hongaarse journalist Szabolcs Panyi op Bluesky dat Hongarije zich gaat terugtrekken uit het International Strafhof (ICC). Als Hongarije zich terugtrekt, zou het de enige EU-lidstaat zijn die niet bij het ICC is aangesloten.
Neem een licht koord of gewoon een touwtje, bind er een zwaar voorwerp aan zoals een sleutel of stevige moer en zwaai het zaakje boven je hoofd in het rond. Doe het eerst in gedachten. Vraag je af hoe en in welke richting de sleutel weg zal vliegen als je het touwtje loslaat. Neem dan op enige afstand van breekbare inboedel de proef op de som.
De sleutel volgt een raaklijn aan de draaicirkel, want dat is conform de eerste wet van Newton. Nadat het touwtje losraakte werkten er nog maar twee krachten op de sleutel: de zwaartekracht en de luchtweerstand en die hebben binnen de korte proefduur weinig invloed op de baan. De sleutel volhardt in de beweging die hij had toen het touwtje losschoot. In 1980 liet 83 procent van de terzake door psychologen ondervraagde psychologiestudenten weten ook wel zoiets verwacht te hebben, al meende 30 procent dat de wegvliegende sleutel een kromme baan zou volgen. Dat doet hij niet, hij volgt een rechte raaklijn. Het stond in Science.
Vreemd genoeg dacht maar 6 procent van de psychologiestudenten dat de sleutel in radiale richting zou wegvliegen, dus recht uit het cirkelcentrum. Dat was nu net wat de AW-redactie in eerste instantie aannemelijk leek: de kant op die de trekkracht in het touwtje steeds had geblokkeerd. Aan intuïtie heb je niets.
Vijfentwintig jaar na de touwtjesproef vroegen Amerikaanse psychologen aan Amerikaanse psychologiestudenten welke ballen uit een verzameling even grote plastic ballen het snelst naar beneden zouden vallen: de lichte of de zware. 39 procent van de studenten, waaronder vooral veel jongenspsychologiestudenten, antwoordde dat ze even hard zouden vallen. De hemel weet waarom, een normaal mens zou toch, net als Aristoteles, veronderstellen dat de zwaarste sneller vallen. De jongensstudenten vermoedden misschien een vuiligheidje of hadden een vage herinnering aan een uitspraak van Galilei.
In werkelijkheid vallen de zware ballen wel degelijk het snelst, de luchtweerstand heeft er naar verhouding net iets minder invloed op. Maar de luchtweerstand voel je natuurlijk niet als je de ballen in je hand hebt, het gewicht wel. Ook krijg je het snelheidsverschil niet makkelijk te zien, tenzij je de ballen van een zwak hellend hellend vlak laat rollen. Maar dan komt het effect van de luchtweerstand pas tot uiting als de helling voldoende lang is. Binnenskamers wordt het niets.
Middeleeuwse opvattingen
Een mens komt niet makkelijk door louter ondervinding tot juiste en nuttige inzichten, dat is de take home message die we hier alvast bekend maken. Het wordt ook vastgesteld in het aardige vakgebied dat ‘naïeve fysica’ is genoemd. Mensen die nooit natuurkunde-onderwijs kregen grossieren bij de verklaring van de wereld in misverstanden, foute veronderstellingen en middeleeuwse opvattingen en daar probeert die fysica wat systeem in te vinden. Het is een pijnlijk gezicht.
Het is dus met enige gêne dat de volwassene die wél natuurkunde-onderwijs kreeg vandaag terugdenkt aan die keer dat hij met zijn kinderen in bergachtig gebied een lange helling af fietste, zónder daarbij te trappen, en verrast werd door de waarneming dat hij aanmerkelijk sneller vooruitkwam dan de adolescenten. De verbazing ging zover dat er zelfs van fiets is gewisseld om te kijken of het daar misschien aan lag – het waren gewone stadsfietsen. Maar genoeg hierover!
Door zich breed te maken en zoveel mogelijk rechtop te gaan zitten, waarbij hij het stuur moest loslaten, kon de volwassene-voornoemd het tempo van zijn afdaling wat temperen. Tot hij het stuur weer haastig vast moest grijpen omdat het voorwiel van zijn fiets als een razende heen en weer ging zwabberen en er gevaar van ontsporing dreigde.
Shimmy heet dat, of speed wobble, en de doorsnee-stadsfietser kent het verschijnsel misschien uitsluitend van winkelwagentjes met een hysterisch voorwiel. Maar YouTube heeft veel voorbeelden van wielrenners en motorrijders die door een shimmy worden getroffen. Vooral voor motorrijders is het fenomeen levensgevaarlijk, zij noemen een fatale shimmy een tank slapper.
Op internet schort het niet aan tips om uit een gevaarlijke shimmy te raken. Zó groot is de angst voor de shimmy dat wetenschappers hun artikelen over de shimmy van de racefiets vaak met hoogst persoonlijke adviezen afsluiten: heel behoedzaam remmen en vooral vaart minderen door overeind te komen en de luchtweerstand te vergroten. Anderen raden aan uit het zadel te gaan en de horizontale framebuis tussen de knieën te klemmen. (Het sluiten van mond en ogen is niet nodig.)
Interessant is dat van een wielerpeloton dat aan een afdaling bezig is vaak maar één renner door een shimmy wordt getroffen. Dat is wel het voornaamste kenmerk van het fenomeen: de willekeur, een wielrenner wekt niet makkelijk op commando een shimmy op. Op zijn minst moet zijn snelheid boven de 45 km/u liggen, en dan nog is het wachten op de juiste verstoring die voorwiel en vork kan ‘aanslaan’. Die kan komen van een wegoneffenheid of een verplaatsing van de rijder.
De frequentie waarmee het voorwiel gaat zwabberen ligt bij bijna alle racefietsen rond de 7 hertz (zeven schommelingen per seconde), dat is te snel om er tegenin te kunnen sturen. De rijsnelheid heeft er geen invloed op, want het shimmyen is een resonantie-verschijnsel: de frequentie is een eigenschap van de combinatie frame en berijder. De trilling wordt door de kinetische energie van de fiets in stand gehouden.
Het lijkt wel zeker dat er frames zijn te ontwerpen die onder normale omstandigheden niet zullen gaan resoneren. Het onderzoek daaraan, zoals dat bij Google Scholar in beeld komt, is van een niveau dat zelfs veel niet-naïeve fysici te hoog zal zijn.
