De steun voor de monarchie in Nederland is voor het vierde jaar op rij stabiel. Dat geldt ook voor het vertrouwen in koning Willem-Alexander. De monarchie kan nog wel op steun van een meerderheid van de Nederlanders rekenen, maar die steun is lager dan voor de coronacrisis. Dat blijkt zaterdag uit de jaarlijkse NOS Koningsdag-enquête, die is uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O onder 1.015 personen.
Volgens de onderzoekers lijkt het draagvlak voor de monarchie door de affaires in de coronacrisis blijvende schade te hebben opgelopen. Ondervraagden noemden onder meer de vakantie in Griekenland van Willem-Alexander en zijn gezin tijdens een lockdown als een reden voor minder vertrouwen.
Ook de tevredenheid over de koning is sinds de coronacrisis structureel lager. Willem-Alexander krijgt in 2024 een 6,6 van de Nederlanders, vergelijkbaar met vorig jaar toen het om een 6,5 ging. In 2020 kon hij nog rekenen op een 7,7. Jongeren in de leeftijd van 18 tot en met 35 jaar zijn minder tevreden over hoe hij zijn rol vervult: waar 51 procent vorig jaar nog vertrouwen in hem had, is dat dit jaar 41 procent. Ouderen van 55 jaar en ouder zijn met 47 procent bijna net zo tevreden over Willem-Alexander als een jaar eerder. Koningin Máxima blijft stabiel, met een 7,3.
Lees ook Nederland maakt zich op voor Koningsdag, vertrouwen in koning stabiel
Van de zeven mensen die terechtstaan in het proces over het verstrekken van het zelfdodingspoeder middel X, was Loek de L. misschien wel de meest atypische verdachte. Met zijn tachtig jaar was ‘meneer Loek’, zoals de rechters hem noemden omwille van de anonimiteit, de oudste in de rechtszaal. Hij wond geen doekjes om wat hij had gedaan. Ja, hij had het zelfdodingsmiddel aan honderden mensen verstrekt, en ja, hij wist dat sommige mensen aan wie hij het had verkocht waren overleden. Thuis lag een aantekenboekje met namen van al zijn klanten klaar. Zoveel openheid waren ze bij de politie niet gewend. Loek de L. was een idealist. Hij vond dat mensen in eigen regie mochten sterven, en was over dat onderwerp gepassioneerder geworden naarmate zijn leeftijd vorderde. In de rechtszaal vergeleek hij wat hij en sommige medeverdachten deden – een zelfdodingsmiddel verstrekken – met „een oorlogsverhaal”. „In de oorlog mocht je heel goede dingen niet doen, want dan kreeg je de Duitsers achter je aan. Wij deden ook hele goede dingen.”
Op 25 april, twee dagen na de laatste zittingsdag, werd Loek de L., die een pacemaker had, onwel. Hij drukte op zijn alarmknop in het complex voor ouderen in Haarlem waar hij woonde. In de nacht van vrijdag op zaterdag overleed hij. Op zijn lichaam werd beslag gelegd om onderzoek te doen naar de doodsoorzaak; volgens zijn advocaat stierf hij een natuurlijke dood. Zijn overlijden werd dinsdag bekend. Dat Loek de L. een zwakke gezondheid had, bleek ook in de rechtbank. In de pauzes zat hij soms te knikkebollen in de wachtruimte. „Ik ben tachtig en mijn geheugen dendert achteruit”, antwoordde hij eens op een vraag van de rechter. „Het proces is voor hem intensief geweest”, zegt zijn advocaat Alexander Admiraal.
Loek de L., die een klein brilletje droeg en een krans van grijs haar had, had verwacht dat hij alleen streng zou worden toegesproken door de politie, toen die vanwege deze zaak voor zijn deur stond, vertelde hij. Maar het liep anders: het OM begon een uitgebreid onderzoek. Tegen hem en medeverdachte Tineke B. werd in de rechtbank de hoogste straf geëist, onder meer vanwege hulp bij zelfdoding: 2,5 jaar cel, waarvan een deel voorwaardelijk.
Lees ook Reconstructie van verstrekken middel X door leden coöperatie Laatste Wil
Humanistisch raadsman
Loek de L. had een lange carrière achter zich: hij was opgeleid tot humanistisch raadsman. Zijn werk in de zorg, bij defensie en justitie richtte zich op levensvragen bij patiënten, militairen, gedetineerden en anderen. Zijn advocaat, op een van de zittingsdagen: „De waarden waardoor humanistisch raadslieden zich laten leiden zijn: vrijheid, zelfbeschikking, menselijke waardigheid, gelijkwaardigheid en verantwoordelijkheid.” Op zijn 64ste ging hij met pensioen.
Zowel tijdens zijn carrière als in zijn privéleven had hij veel te maken met suïcides, bleek in de rechtszaal. In zijn nabije omgeving had hij een „aantal gruwelijke zelfdodingen” meegemaakt. „In het licht van zijn overtuiging” was zijn cliënt „verheugd” toen hij hoorde van het bestaan van middel X, zei zijn advocaat in de zittingszaal. „Omdat mensen dan op een waardige manier de regie kunnen hebben over een eventueel zelfgekozen levenseinde. En niet voor een trein hoeven te springen of zichzelf hoeven op te hangen.”
In de rechtszaal reageerde Loek de L. zichtbaar geëmotioneerd op een hem steunende verklaring van de naaste van een echtpaar dat stierf met een middel dat door hem was verstrekt. „Ik vind het buitengewoon bijzonder dat jij hier zit”, zei De L. tegen haar. „Dankjewel dat we dit verhaal van jou horen.” Door het overlijden van Loek de L. wordt hij niet meer vervolgd. De uitspraken in de andere zaken zijn op 4 juli.
Praten over zelfdoding kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0800-0113 of www.113.nl.
Bij de pro-Palestijnse demonstratie in Amsterdam zijn 36 arrestaties verricht en zeker tot donderdagochtend vastgehouden. De politie verdenkt hen van vernieling, opruiing en openlijke geweldpleging. Het is aan justitie om te bepalen of de groep strafrechtelijk wordt vervolgd. Dat heeft Frank Paauw, korpschef van de Amsterdamse politie, donderdagochtend bekendgemaakt op Radio 1.
Volgens Paauw zijn ook vijf agenten gewond geraakt bij de protestacties van woensdag op donderdag. „Eentje heeft ammoniak in zijn ogen gehad. Voor de rest zijn het lichte verwondingen”, aldus Paauw. De korpschef beschreef het ammoniakgebruik als ‘straaterreur’. De schadepost ligt volgens Paauw zeker boven de 100.000 euro. Hij gaf verder aan dat de politie, OM en burgemeester Femke Halsema donderdagmiddag in gesprek gaan met het bestuur van de Universiteit van Amsterdam.
Lees ook Premier Rutte spreekt zich uit over studentenprotesten Amsterdam
Demissionair premier Mark Rutte (VVD) heeft voor het eerst gereageerd op de pro-Palestijnse studentenprotesten op de Universiteit van Amsterdam (UvA). Volgens Rutte gaan de acties „duidelijk over grenzen heen”. „Demonstreren mag. Altijd. Maar geweld tegen politie en vernielingen aanrichten mag nooit”, schrijft hij donderdag in een bericht op X.
Rutte kondigde ook aan in gesprek te gaan met organisaties over het toenemende antisemitisme in Nederland. „Steeds vaker en met steeds hardere woorden wordt het geweld in Gaza in de schoenen geschoven van Joodse Nederlanders. Onterecht! Het is een vorm van antisemitisme die we luid en duidelijk moeten blijven bestrijden. Niet zwijgen, niet wegkijken. Maandag spreek ik daarover verder in het Catshuis met tal van maatschappelijke organisaties.”
Acties De afgelopen nacht waren pro-Palestijnse betogingen in Utrecht en Amsterdam. De betogers, veelal studenten, eisen dat hun universiteiten de banden met Israël verbreekt. In Amsterdam werden afgelopen nacht 32 demonstranten opgepakt op verdenking van geweldpleging, mishandeling, opruiing en vernieling.
Het Binnengasthuisterrein van de UvA, de plek waar de betogers zich hadden verschanst, werd eerder op de dag ontruimd door de politie en de Mobiele Eenheid. De politie sleepte de actievoerders van de locatie weg. Honderden betogers verplaatsten zich naar het nabijgelegen Rokin. Delen van het universiteitsterrein zijn veranderd in een ravage: zo zijn veel straatstenen verwijderd en leuzen op de muren geklad. Ook binnen in de universiteit is de schade groot.
Naast Amsterdam kwamen betogers ook in Utrecht in actie voor de Palestijnse zaak. Daar hielden ze de universiteitsbibliotheek bezet. Het ging om honderden betogers. Ze zijn rond 01.00 uur ‘s nachts vertrokken van de betogingslocatie, maar kondigden aan donderdag opnieuw actie te voeren. De politie verplaatste zo’n veertig demonstranten die zelf weigerden te vertrekken. Volgens de politie zijn er geen aanhoudingen verricht.
Lees ook Premier Rutte spreekt zich uit over studentenprotesten Amsterdam