Radiologen willen dat vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel extra onderzocht worden op kanker. Zo kan borstkanker eerder en vaker bij vrouwen worden opgemerkt en worden levens gered, volgens de Nederlandse Vereniging voor Radiologie (NVvR). Waar komt die wens vandaan en waarom komt de vraag juist nu op? Zes vragen over borstkankerscreening.
1
Waarom is er nu ophef over borstkankeronderzoek?
De Tweede Kamer nam in 2021 al een motie aan om een MRI-scan onderdeel te maken van het bevolkingsonderzoek. Ernst Kuipers, toen minister van Volksgezondheid (D66), voerde die motie niet uit, omdat ziekenhuizen de extra vraag naar MRI-scans niet aan zouden kunnen. De Gezondheidsraad had ook al geadviseerd om alvorens te investeren in MRI eerst andere methoden te onderzoeken.
Vrouwen nemen hier geen genoegen mee. De Volkskrant beschreef afgelopen zaterdag de strijd van borstkankerpatiënt Ineke van den Heuvel. Vrouwen hebben het recht om te weten of ze dicht borstweefsel hebben, schreef ze deze zomer aan staatssecretaris Vincent Karremans (VVD) van Preventie. Radiologen herhaalden wat ze eerder zeiden: wacht niet op vervolgonderzoek, biedt alle vrouwen met dicht borstklierweefsel bij wie op het mammogram geen tumor te zien was een aanvullende MRI-scan aan.
Nadat Eva Jinek er maandag in de uitzending een item aan wijdde, kregen particuliere klinieken die NRC sprak meteen veel aanvragen van vrouwen die zelf voor een MRI-scan willen betalen. „Zeker meer dan honderd in één dag”, aldus de kliniek MRI Centrum.
2
Waarom is dicht borstklierweefsel een probleem?
Borsten bestaan uit vet en klier- en bindweefsel. Hoe meer klierweefsel, hoe hoger de dichtheid. Vanaf 75 procent klierweefsel spreken artsen over ‘zeer dicht borstklierweefsel’. Borstklierweefsel is wit op een mammogram en daardoor goed te onderscheiden van donkergekleurd vetweefsel. Maar borstkanker kleurt ook wit en valt dus minder op.
In het bevolkingsonderzoek, waarbij vrouwen vanaf 50 jaar elke twee à drie jaar een röntgenfoto van hun borsten kunnen laten maken, wordt borstkanker daardoor vaker gemist bij vrouwen met dicht borstklierweefsel. Dit terwijl het risico op borstkanker bij vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel twee keer zo groot is.
Circa 8 procent van de vrouwen heeft zeer dicht borstweefsel, dat zijn in Nederland 80.000 vrouwen. Gemiddeld één op de zeven vrouwen krijgt in haar leven borstkanker.
3
Wat kan MRI veranderen aan die gemiste gevallen?
Met MRI, waarbij in het ziekenhuis opnames worden gemaakt terwijl je in een scanner ligt, is een tumor in compact weefsel beter te zien. Van elke duizend vrouwen met dicht borstweefsel die een MRI-scan kregen, hadden zeventien borstkanker, zonder dat dit op de röntgenfoto te zien was. Dit bleek uit groot Nederlands onderzoek in 2019. Kanker werd bovendien in een vroeger stadium ontdekt. Minder vaak waren er vrouwen die tussen twee screeningen door zelf een kwaadaardig knobbeltje ontdekten.
4
Hoe weet je of je zeer dicht borstklierweefsel hebt?
Klein of groot, slap of stevig: aan borsten kun je van buiten niet zien of voelen hoe compact het borstweefsel is. Op de röntgenfoto kan dat wel, maar in het bevolkingsonderzoek krijgen vrouwen dit niet te horen, om onrust te voorkomen. Want je hebt niets aan die kennis als je geen vervolgonderzoek aangeboden krijgt, is de gedachte achter dit beleid. In Amerika krijgen vrouwen die informatie sinds kort wel. Ze moeten dan veelal zelf het vervolgonderzoek betalen. Radiologen pleiten overigens niet voor die aanpak, zij willen dat alle vrouwen uit die groep een MRI aangeboden en vergoed krijgen.
Lees ook
MRI kan kanker in borstkanker in dicht weefsel opsporen
5
Welke argumenten zijn er om MRI niet aan te bieden, naast gebrek aan capaciteit?
Een MRI-scan is duurder dan röntgenonderzoek. Daarnaast geeft een MRI ook geen volledige zekerheid. Bij honderd onderzochte vrouwen werden, achteraf gezien, acht ten onrechte doorverwezen en bleek na een biopt dat er geen kanker was.
Het is niet bekend welk deel een MRI-scan wil als 80.000 vrouwen het aanbod krijgen. Maar volgens eerdere berekeningen wegen de kosten op tegen de levenswinst bij vrouwen die meedoen aan het bevolkingsonderzoek. Op duizend onderzochte vrouwen stijgt het aantal vrouwen dat overleeft van elf naar negentien, ervan uitgaande dat een kwart van de vrouwen geen gebruik maakt van het aanbod. „Dat kan boven de twintig komen als een groter deel van de vrouwen kiest voor een MRI-scan.”
6
Zijn er geen betere, goedkopere methoden dan een MRI?
„Niet beter, wel goedkoper”, zegt Veldhuis. Dit najaar start onderzoek om te kijken of met contrastmammografieën, waarbij kankerplekjes oplichten op een röntgenfoto, net zoveel kanker wordt gevonden als met MRI-scans.
Op termijn kan ook kunstmatige intelligentie helpen te bepalen of een vrouw baat heeft bij aanvullend onderzoek, blijkt uit een recente studie in Nature Medicine.
Maar een MRI-scan kan nu ook al goedkoper, zegt Veldhuis. Als vrouwen met zeer dicht borstklierweefsel eens in de vier jaar een scan krijgen en maar 10 minuten in de scanner liggen in plaats van bijna een half uur, zou dit volgens berekeningen van KPMG tien tot twintig miljoen euro kosten. Ook deze versnelde MRI wordt onderzocht. Veldhuis: „Er zijn scanners genoeg. Te weinig personeel mag geen reden zijn niet te beginnen met het aanbieden van MRI. Dit mag niet voorbehouden zijn aan rijke, mondige vrouwen die het voor zichzelf weten te regelen.”
