Terwijl de spelers van het Nederlands Elftal zich voorbereiden op het Nations League-duel tegen Spanje, zondag 23 maart in Valencia, reist KNVB-voorzitter Frank Paauw naar een klein stadion op zo’n twintig minuten rijden van het stadscentrum. Hier speelt Paiporta CF, de club van de gelijknamige gemeente die vorig najaar zwaar werd getroffen door overstromingen. Of speelde – ook het complex van de lokale voetbalclub raakte ernstig beschadigd.
In gezelschap van de burgemeester en de voorzitter van de Spaanse voetbalbond bekijkt Paauw de ravage en spreekt over de verbindende rol die sport speelt in de samenleving. De KNVB zal 10.000 euro bijdragen aan de wederopbouw, kondigt hij aan. „We zijn getuige geweest van de ware kracht van het voetbal”, schrijft Paauw later op LinkedIn. „Solidariteit, veerkracht, hoop.”
Een blijk van medeleven dus. En een typisch staaltje Hollandse voetbaldiplomatie. Het bezoek past bij de manier waarop de Nederlandse voetbalbond haar banden met invloedrijke internationale voetbalbestuurders onderhoudt. „Het gaat niet alleen om het geld, ook om de symboliek”, zegt secretaris-generaal van de KNVB Gijs de Jong, die ook in Paiporta was. „Dat je laat zien dat je op de hoogte bent en dat het je beroert”.
Met succes. Donderdagochtend werd Frank Paauw gekozen in het belangrijkste besluitvormingsorgaan van de UEFA, het uitvoerend comité. In Belgrado, waar de voorzitters van de 55 aangesloten bonden bijeen zijn voor de jaarlijkse vergadering van de Europese voetbalbond, kreeg hij van alle kandidaten de meeste stemmen voor een plek in de zeventienkoppige ‘exco’. Hij volgt hij Just Spee op, zijn voorganger bij de KNVB die in 2021 een plek bemachtigde in het hart van het Europese voetbalbestuur.
Grote onbekende
Sinds Paauw een klein jaar geleden begon als bondsvoorzitter stond veel in het teken van deze verkiezing. Nederland mag wereldwijd beroemd zijn om zijn voetbalhistorie, voormalig politiebaas Paauw was relatief onbekend in het internationale circuit. En dus werkte Paauw aan de hand van De Jong, de ‘minister van buitenlandse zaken’ van de KNVB, tijdens het EK in Duitsland een uitgekiend schema af om maar zoveel mogelijk bestuurders van andere Europese bonden te ontmoeten.
Niet alleen rond duels van Oranje. Kriskras reisden Paauw en De Jong in juni door de Bondsrepubliek om wedstrijden te bezoeken. Kroatië – Albanië bijvoorbeeld, in de groepsfase. „Alles om contacten te leggen”, vertelde Paauw eerder deze week vanuit zijn hotelkamer in Belgrado. „Je kunt wel je cv opsturen, of zeggen dat Nederland met zijn staat van dienst een plek verdient [in het uitvoerend comité], maar dat is niet vanzelfsprekend.” De Jong: „Alles draait om de relatie. Mensen willen een gevoel hebben bij de persoon op wie ze stemmen.”
Een mooie brief
Na het EK ging Paauw langs bij zijn collega’s in Groot-Brittannië en Ierland. Hij maakte kennis met UEFA-voorzitter Aleksander Ceferin en hij bezocht de bonden van Cyprus, Bulgarije, Polen en Portugal ter ere van hun jubilea. De KNVB was onlangs ook jarig, ze werd 135, en stuurde alle Europese voetbalbonden een Delfts Blauw-bord met een „mooie brief”, zegt De Jong. „Daarin werd met geen woord gerept over de verkiezing. Maar het helpt toch. Wees attent, daar gaat het om. Als ergens een voetbalicoon overlijdt bijvoorbeeld, altijd even aandacht aan besteden.”
Waar heb je het over tijdens die ontmoetingen? Over voetbal, is het korte antwoord. Paauw vertelt over zijn recente kennismaking met de president van de Servische voetbalbond, Dragan Dzajic, die als buitenspeler in de jaren zestig en zeventig furore maakte bij Rode Ster en het nationale elftal van Joegoslavië. „Ik ben oud genoeg om hem te hebben zien spelen”, zegt Paauw, „dus daar praten we dan over.” Verder gaat het over hoe de sport georganiseerd is in de beide landen, qua opleidingen, competitieopzet, noem maar op. Wat dat betreft „staat Nederland er goed op” volgens Paauw.
En gevoelige onderwerpen? De omgang met Rusland dringt zich op. De UEFA sloot vlak na de invasie van Oekraïne alle Russische teams uit van deelname aan Europese competities. Verschillende bonden hebben ervoor gepleit Russische jeugdteams weer toe te laten, andere zijn fel tegen. Servië, dat nog altijd warme banden onderhoudt met Rusland, behoort tot de eerste groep en speelde vorig jaar zelfs een oefenwedstrijd tegen het Russische nationale elftal. Maar „zo diep” gaat zo’n gesprek niet, zegt Paauw. „Er worden ook geen zaken uitgeruild. Het belangrijkste doel is elkaar leren kennen.”
Gezichtsverlies voorkomen
Alles volgens de omgangsvormen van de internationale voetbalpolitiek, waarin openlijke confrontaties zeldzaam zijn, hoffelijkheid de norm is en gezichtsverlies zoveel mogelijk wordt voorkomen. Het verklaart waarom het aantal kandidaten voor belangrijke posten doorgaans beperkt is – de voorzitters van de FIFA (Gianni Infantino) en de UEFA (Ceferin) werden de laatste keren zelfs zonder tegenkandidaten verkozen.
Wie geen kans maakt, trekt zich vaak bij voorbaat terug of mengt zich überhaupt niet in de race. Zoals de Rus Alexander Dyukov die tot deze donderdag zitting had in het uitvoerend comité van de UEFA, maar nu niet op het stemformulier stond. Ook opvallend in dit licht: openlijk campagne voeren is not done en wordt verondersteld averechts te werken.
Ook meningsverschillen binnen het uitvoerend comité komen vrijwel nooit op straat liggen. Achter de gesloten deuren van het UEFA-hoofdkwartier in het Zwitserse Nyon kan worden gediscussieerd, naar buiten toe spreekt het bestuur met één mond. Just Spee herinnert zich dat een medelid van de ‘exco’ eens in de pers liet doorschemeren dat hij het niet eens was met een besluit. „Die werd in de volgende vergadering genadeloos aangepakt door Ceferin”, zegt hij.
De KNVB houdt zich aan de ongeschreven etiquette van de hogere voetbalpolitiek. Gevraagd naar Ceferin, die onlangs in een interview tekeer ging tegen de in zijn ogen verstikkende politieke correctheid binnen de EU, prijst hij de Sloveen als „kundige en intelligente” bestuurder die het Europese voetbal door de coronacrisis heeft geleid, verrijkt met de Nations League en behoed voor de Super League, door in te zetten op vernieuwing van de Europese clubtoernooien.
De veelgehoorde kritiek dat Ceferin nauwelijks tegenspraak duldt, onderschrijft Spee niet. „Wij zijn wat losser en minder hiërarchisch. Maar ik zie hem niet als autocraat”. En de verwijten van nepotisme? Verschillende UEFA-medewerkers vertrokken de voorbije jaren omdat Ceferin vrienden benoemde op belangrijke plekken in de organisatie. Een bekend voorbeeld is de aanstelling van Zeljko Pavlica, een goede vriend van de voorzitter, als belangrijkste veiligheidsmedewerker. Spee „wil liever niet ingaan op een specifiek geval”, zegt hij. „In het algemeen kun je zeggen dat Ceferin kwaliteit stelt boven netwerk.”
‘Puur racisme’
Openlijke confrontaties leveren niets op, is de overtuiging in Zeist. In aanloop naar het WK van 2022 in Qatar zette de KNVB zich samen met andere West-Europese bonden in voor samenwerking met Qatarese autoriteiten en internationale vakbonden om grootschalige uitbuiting van arbeidsmigranten tegen te gaan. Critici in Nederland vonden dat de KNVB nog veel harder stelling had moeten nemen, FIFA-baas Gianni Infantino fulmineerde bij aanvang van het toernooi dat hij de westerse commentaren hypocriet, pedant en „puur racisme” vond.
Vervolgens dreigde hij met gele kaarten als aanvoerders zouden spelen met de OneLove-band, een statement tegen discriminatie en voor diversiteit en inclusie. De bonden bonden in.
„Je moet je heel bewust zijn van de omgangsvormen in de internationale voetbalpolitiek”, zegt Gijs de Jong. „Kijk naar het WK in Qatar. Wij werden binnenlands neergezet als slap, internationaal als kritisch. Als je er te Nederlands ingaat, helpt dat niet.”
Of te Noors. Lise Klaveness, voorzitter van de Noorse voetbalbond, had de moed op een FIFA-congres in Qatar van leer te trekken tegen de WK-organisatie én de FIFA vanwege de „onacceptabele manier” waarop het toernooi was toegewezen aan de Golfstaat, en de „onacceptabele gevolgen” die dat had gehad. Ze haalde wereldwijd het nieuws en kreeg steun van mensenrechtenorganisaties, maar in het wereldje van machtige voetbalbestuurders raakte ze geïsoleerd.
Zelfs in Europa. Toen Klaveness zich in 2023 kandidaat stelde voor een van de toen zeven vacante posities in het uitvoerend comité van de UEFA, verloor ze kansloos. (Dit keer is ze wel verkozen, als enige kandidaat voor een positie die is gereserveerd voor vrouwen).
De boodschap: wie rebelleert, zit niet aan de tafels waar de belangrijke beslissingen worden genomen. En dat is precies waar de KNVB vertegenwoordigd wil zijn. „Je moet in het centrum van de macht blijven”, zegt De Jong. „Daar vallen veel besluiten die invloed hebben op het Nederlands voetbal. Over spelregels, verdeling van inkomsten, opzet van competities. Hoe verder je daar vanaf zit, hoe minder invloed je hebt.”
Met de verkiezing van Frank Paauw zit de komende vier jaar weer een Nederlander aan de belangrijkste voetbaltafel van Europa.
